বেগুচৰাই

বেগুচৰাই
চহৰ
ওপৰৰ বাওঁফালৰ পৰা ঘড়ীৰ কাঁটাৰ দিশত: নৌলাখা মন্দিৰ, কালি মন্দিৰ, বাৰাউনি শোধনাগাৰ, বেগুচৰাই ৰেলৱে ষ্টেচন
উপনাম:  ৱেলকাম গেট অৱ মিথিলা (মিথিলাৰ আদৰণি তোৰণ)
দেশ	ভাৰত
ৰাজ্য	বিহাৰ
বিভাগ	মিথিলা
জিলা	বেগুচৰাই
চৰকাৰ
• ধৰণ	পৌৰ নিগম
• পৰিচালনা	বেগুচৰাই পৌৰ নিগম
• বিধায়ক	কুন্দন কুমাৰ (বিজেপি)
• মেয়ৰ	পিংকী দেৱী
উচ্চতা	৪১ মিটাৰ (১৩৫ ফুট)
জনসংখ্যা  (২০১১)
• মুঠ	২৫২০০৮[1]

বেগুচৰাই (ইংৰাজী: Begusarai) হৈছে ভাৰতৰ বিহাৰ ৰাজ্যৰ উদ্যোগিক আৰু বিত্তীয় ৰাজধানী। বিহাৰৰ ৩৮খন জিলাৰ ভিতৰত অন্যতম বেগুচৰাই জিলাৰ ই প্ৰশাসনিক সদৰ। এই জিলাখন ভাৰতৰ মিথিলা অঞ্চলৰ গংগা নদীৰ উত্তৰ পাৰত অৱস্থিত।

ব্যুৎপত্তি

দেৱী দুৰ্গাৰ ভক্ত আৰু চহৰৰ পুৰণি বজাৰ চৰাইৰ তত্ত্বাৱধায়ক বেগুৰ নামেৰে বেগুচৰাই নামকৰণ কৰা হৈছিল।^[5]

ভূগোল

ভূ-প্ৰকৃতি

বেগুচৰাই 25°25′N 86°08′E / 25.42°N 86.13°E / 25.42; 86.13 অক্ষাংশত অৱস্থিত।^[6] ইয়াৰ গড় উচ্চতা ৪১ মিটাৰ (১৩৪ ফুট)। উত্তৰ বিহাৰত অৱস্থিত বেগুচৰাই উত্তৰ-পূবে খগড়িয়া, দক্ষিণ-পূবে মুংগেৰ, পশ্চিমে পাটনা, উত্তৰ-পশ্চিমে সমস্তীপুৰে আগুৰি আছে।^[7]

বেগুচৰাই মধ্য গংগা সমভূমিৰ মাজভাগত অৱস্থিত আৰু সাধাৰণতে দক্ষিণৰ পৰা দক্ষিণ-পূবলৈ ঢালযুক্ত নিম্নভূমি আছে।^[8] বেগুছৰাই মূলতঃ তিনিটা প্লাৱনভূমিত বিভক্ত: গংগা প্লাৱনভূমি, বুঢ়ী গণ্ডক প্লাৱনভূমি, কাৰেহা-বাগমতী প্লাৱনভূমি।

উদ্ভিদ আৰু প্ৰাণীজগত

কানৱাৰ হ্ৰদ বেগুচৰাই, ৰামছাৰ কনভেনচন ক্ষেত্ৰৰ জলাশয়

১৯৮৯ চনত বেগুচৰাই জিলাত ৬৩ বৰ্গকিলোমিটাৰ (২৪.৩ বৰ্গমাইল) আয়তনেৰে কানৱাৰ ঝীল বা কানৱাৰ হ্ৰদ পক্ষী অভয়াৰণ্যৰ বাসস্থান হয়।^[9]

জনগাঁথনি

২০১১ চনৰ লোকপিয়ল অনুসৰি বেগুচৰাই পৌৰ নিগমৰ মুঠ জনসংখ্যা আছিল ২৫১,১৩৬ জন, ইয়াৰে ১৩৩,৯৩১জন পুৰুষ আৰু ১১৭,২০৫জন মহিলা আৰু লিংগ অনুপাত ৮৭৫ জন। পাঁচ বছৰৰ তলৰ লোকৰ সংখ্যা আছিল ৩৭,৯৬৬ জন। সাত বছৰ আৰু তাৰ ওপৰৰ লোকৰ সাক্ষৰতাৰ হাৰ আছিল ৭৯.৩৫%।^[1]

ধৰ্ম

<div class="transborder" style="position:absolute;width:100px;line-height:0; <div class="transborder" style="position:absolute;width:100px;line-height:0; <div class="transborder" style="position:absolute;width:100px;line-height:0;

বেগুচৰাই চহৰৰ ধৰ্ম (২০১১)^[10]

  হিন্দু ধৰ্ম (৮৯.০০%)

  ইছলাম (১০.৫০%)

  অন্যান্য (০.৫০%)

বেগুচৰাই চহৰত হিন্দু ধৰ্ম প্ৰধান ধৰ্ম, ইয়াৰ অনুগামী ২২৪,২৮২ (৮৯%)। ইছলাম দ্বিতীয় স্থানত আছে, ২৬,৫৩১জন মুছলমান (১০.৫৩%)। আন ধৰ্মসমূহৰ ভিতৰত আছে ৩২৫জন খ্ৰীষ্টান (০.১৩%), ১৩৪জন শিখ (০.০৫%), ৩১জন জৈন (০.০১%), ২৯জন বৌদ্ধ (০.০১%), ১৪জন আন ধৰ্ম (০.০১%), আৰু ৬৬২জন (০.২৬%) যিয়ে উত্তৰ নিদিলে।^[10]

চৰকাৰ আৰু ৰাজনীতি

বেগুচৰাই পৰম্পৰাগতভাৱে সাম্যবাদৰ দুৰ্গ আছিল আৰু এসময়ত ইয়াক "বিহাৰৰ লেনিনগ্ৰাড" বুলি কোৱা হৈছিল।^[11][12] ই স্বাধীনতা আন্দোলনৰ প্ৰবীণ, প্ৰথম মুখ্যমন্ত্ৰী, আৰু আধুনিক বিহাৰৰ অন্যতম স্থপতি শ্ৰী কৃষ্ণ সিনহাৰ স্থান।

অৰ্থনীতি

কৃষি অৰ্থনীতিৰ মূল ভেটি। বেগুচৰাই জিলাৰ প্ৰধান শস্য হ’ল তৈলবীজ, এনাইচ গুটি, ধঁপাত, পাট, আলু, ৰঙা মৰিচা, টমেটো, আৰু ৰেপ-চিড। ফলৰ ক্ষেত্ৰত বেগুচৰাই শেহতীয়াকৈ লিচু, আম, পেঁপা, আৰু কল উৎপাদনত প্ৰধান অৰিহণা যোগাইছে। স্থানীয় অঞ্চলত তুলসীৰ পাত^[13] আৰু মুকুতা^[14] খেতিও দেখা যায়।

আজিও কেৱল বাৰাউনী শোধনাগাৰে বছৰি প্ৰায় ৫০০ কোটি (৫,০০০,০০০,০০০)^[15] টকা ৰাজ্যৰ ৰাজকোষত বৰঙণি আগবঢ়ায়। বেগুছৰাই উলাওত এটা নিষ্ক্ৰিয় বিমানবন্দৰও আছে।^[16] পাটনাৰ পিছতে বিহাৰত ২০১৯–২০২০ বিত্তীয় বৰ্ষত বেগুচৰাইৰ দ্বিতীয় সৰ্বাধিক জনমূৰি আয় আছিল।

সংস্কৃতি

বেগুছৰাইৰ সংস্কৃতি মিথিলাৰ সাংস্কৃতিক ঐতিহ্য। ভাৰতীয় পঞ্চাঙৰ তথ্য অনুসৰি প্ৰতি বছৰে সাধাৰণতে কাতি মাহৰ নৱেম্বৰ মাহত ভক্তিমূলক তাৎপৰ্য্যপূৰ্ণ মেলা ছিমৰীয়াৰ বাবে বেগুছৰাই বিখ্যাত।^[17] বেগুচৰাই পিন্ধা পুৰুষ-মহিলাসকলে উৎসৱৰ বাবে সাজ-পোছাক পৰিধান কৰে; বেগুছৰাইৰ সাজ-পোছাক মিথিলাৰ পৰম্পৰাগত সংস্কৃতিৰ পৰাই উদ্ভৱ হৈছে। পাঞ্জাবী কুৰ্তা আৰু ধুতিৰ মিথিলা পেইণ্টিঙৰ সীমাৰেখাৰে আবৃত মেৰুণ ৰঙৰ গামোছা আছে, যিটো আবেগ, প্ৰেম, সাহস, আৰু সাহসৰ প্ৰতীক, পুৰুষৰ বাবে সাধাৰণ কাপোৰৰ সামগ্ৰী। পুৰুষে নাকত সোণৰ আঙুঠি পিন্ধে, যিটো বিষ্ণু অনুসৰণ কৰা সমৃদ্ধি, সুখ আৰু ধন-সম্পত্তিৰ প্ৰতীক। হাতৰ কব্জিত বল্লাও পিন্ধে। প্ৰাচীন কালত মিথিলাত ৰঙৰ বিকল্প নাছিল, সেয়েহে মৈথিল মহিলাসকলে ৰঙা সীমাৰেখাযুক্ত বগা বা হালধীয়া ৰঙৰ শাৰী পিন্ধিছিল। আজি তেওঁলোকে কিছুমান বিশেষ অনুষ্ঠানত লাল-পাৰা ( পৰম্পৰাগত ৰঙা বৰ্ডযুক্ত বগা বা হালধীয়া ৰঙৰ শাৰী)^[18] পিন্ধে, লগতে শাখা-পলা,^[19] হাতত লহঠী লৈ পিন্ধে। মিথিলা সংস্কৃতিত ই নতুন আৰম্ভণি, আবেগ আৰু সমৃদ্ধিৰ প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। ৰঙে নতুন আৰম্ভণি আৰু নাৰী শক্তিৰ প্ৰতীক হিন্দু দেৱী দুৰ্গাকো প্ৰতিনিধিত্ব কৰে। ছটৰ সময়ত বেগুছৰাইৰ মহিলাসকলে চিলাই নোহোৱাকৈ বিশুদ্ধ কপাহী ধুতি পৰিধান কৰে যিয়ে মিথিলাৰ বিশুদ্ধ, পৰম্পৰাগত সংস্কৃতিৰ প্ৰতিফলন ঘটায়। সাধাৰণতে দৈনন্দিন ব্যৱহাৰৰ বাবে বিশুদ্ধ কপাহৰ পৰা আৰু অধিক গ্লেমাৰাছ অনুষ্ঠানৰ বাবে বিশুদ্ধ ৰেচমৰ পৰা তৈয়াৰ কৰা বেগুছৰাইৰ মহিলাসকলৰ বাবে পৰম্পৰাগত সাজ-পোছাকৰ ভিতৰত জামদানী, বানোৰিচি, আৰু ভাগলপুৰী আদি অন্যতম। বেগুচৰাইত ছট পূজা আৰু দুৰ্গা পূজাকে ধৰি বছৰজুৰি বহুতো উৎসৱ পালন কৰা হয়।

নৃত্য

ধুনো-নাচ হৈছে মিথিলাৰ বেগুছৰাইৰ সাংস্কৃতিক নৃত্য। দুৰ্গা পূজা আৰু কালিপূজাৰ সময়ত বেগুছৰাই, সমস্তীপুৰ, খগড়িয়া, কাটিহাৰ, আৰু নৌগাছিয়াত শংকা-ঢক শব্দৰ সৈতে ধুনো-নাচ পৰিবেশন কৰা হয় আৰু দৰভংগা, মুজাফ্ফৰপুৰ, মধুবনী আৰু ইয়াৰ চুবুৰীয়া জিলাত ঝিঝিয়া পৰিবেশন কৰা হয়।^[20]

চিত্ৰাংকন

মিথিলাত চিত্ৰকলা এক প্ৰকাৰৰ দেৱাল শিল্প আৰু বেগুছৰাইত ইয়াৰ ব্যাপক চৰ্চা। এই শিল্পৰূপটোৰ উৎপত্তি বেগুছৰাই, দৰভংগা, নৌগাছি, আৰু মধুবনী গাঁৱৰ মাজত হোৱাৰ বিপৰীতে বেগুছৰাই চিত্ৰশিল্প, মধুবনী চিত্ৰশিল্প, দৰভংগা চিত্ৰশিল্প, আৰু নৌগাছি চিত্ৰশিল্প নামেৰে জনাজাত অধিক সমসাময়িক চিত্ৰ কাগজ আৰু কেনভাছত আছে।^[21]

প্ৰধান উৎসৱ

বেগুছৰাইৰ প্ৰধান উৎসৱসমূহৰ তালিকা ইয়াত দিয়া হ’ল:

• ছট পূজা: ছট পূজাৰ সময়ত প্ৰাৰ্থনা সৌৰ দেৱতা সূৰ্য্য আৰু তেওঁৰ ভগ্নী ৰণবাই মাই (ছঠি মাইয়া)ৰ প্ৰতি কৃতজ্ঞতা প্ৰকাশ কৰিবলৈ উৎসৰ্গা কৰা হয়
• সামা চাকেভা: ইয়াত লোক নাট্য আৰু গীত সন্নিবিষ্ট কৰা হৈছে, ভাই-ভনীৰ মাজৰ প্ৰেমক উদযাপন কৰা হৈছে আৰু পুৰাণত বৰ্ণনা কৰা এটা কিংবদন্তিৰ আধাৰত নিৰ্মাণ কৰা হৈছে।
• ওঘনীয়া ছট (ছোটকা পাবনি): মিথিলাত "ছোটকা-পাবনি" আৰু দোপাহৰকা আৰঘ নামেৰে অতি জনপ্ৰিয়। আঘোণ মাহৰ শুক্ল-পক্ষৰ ষষ্ঠী তিথিত এই উৎসৱ উদযাপন কৰা হয়।
• বৈশাখা ছট (ছোটকা পাবনি): বহাগ মাহৰ শুক্ল-পক্ষৰ ষষ্ঠী তিথি এই উৎসৱ উদযাপন কৰা হয় আৰু ইয়াক মিথিলাত ছোটকা-পাবনি (দোপাহৰকা আৰঘ) বুলিও কোৱা হয়।^[22]
• চৰ্চন্না পাবনি: ভগৱান গণেশ, ভগৱান বিষ্ণু, দেৱী পাৰ্বতী আৰু চন্দ্ৰ দেৱতাক পূজা কৰা হয়। চন্দ্ৰ দেৱক অৰ্ঘ্য আগবঢ়োৱাৰ পিছত আজিৰ দিনটোতে চৰ্চন্না পাবনিৰ কাহিনীও শুনা যায়।^[23][24]
• জীতিয়া: মূলতঃ সমগ্ৰ মিথিলা^[25] আৰু নেপালত উদযাপন কৰা হয়; মাতৃসকলে সন্তানৰ মংগলৰ বাবে উপবাসে (পানী নোহোৱাকৈ)।^[26]
• বিবাহ পঞ্চমী: ৰাম আৰু সীতাৰ বিয়া উদযাপন কৰা হিন্দু উৎসৱ। ইয়াক অগ্ৰহায়ণ মাহৰ (নৱেম্বৰ–ডিচেম্বৰ) পঞ্চম দিনা (নৱেম্বৰ–ডিচেম্বৰ) আৰু হিন্দু পঞ্জিকা অনুসৰি মাৰ্গশীৰ্ষ মাহত চন্দ্ৰৰ শুক্ল পক্ষ বা মোমকৰণ পৰ্যায়ত পালন কৰা হয়।
• সীতা নৱমী
• গংগা দশেৰা: মোক্ষধাম ছিমৰিয়া ধাম (মিথিলাৰ আদৰণি দুৱাৰ)ত মৈথিলসকলে উদযাপন কৰা হিন্দু উৎসৱ। গংগাৰ অৱতৰণ। হিন্দুসকলে বিশ্বাস কৰে যে আজিৰ দিনটোতে পবিত্ৰ গংগা নদী স্বৰ্গৰ পৰা পৃথিৱীলৈ নামি আহিছিল।^[27]
• কল্পৱাস: বেগুছৰাইৰ ছিমৰিয়া ধামত প্ৰতি কাৰ্তিক মাহত উদযাপন।
• লক্ষ্মী পূজা: মিথিলাত এই নিশাক কোজাগৰী পূৰ্ণিমা বুলি জনা যায় যাক লাচ্মি পূজা বুলিও কোৱা হয়। কোজাগাৰীৰ অৰ্থ হ’ল ‘যিজন জাগ্ৰত’। বিশ্বাস কৰা হয় যে এই নিশা দেৱী লাচমীয়ে মানুহৰ ঘৰলৈ গৈ তেওঁলোক সাৰ পাই আছে নে নাই পৰীক্ষা কৰে আৰু সাৰ পাই থাকিলেহে আশীৰ্বাদ দিয়ে। মিথিলাত বাৰিষা শেষ হোৱাৰ উপলক্ষে হাৰ্ভেষ্ট উৎসৱ।
• পাহুন ষষ্ঠী
• খুট্টি পূজা (দুৰ্গা পূজাৰ আচাৰ-ব্যৱহাৰ)
• মহালয়া: আহিন মাহৰ অমাৱস্যা তিথিত সমগ্ৰ মিথিলাতে উদযাপন কৰা মহালয়া (চকচু দান), দুৰ্গাৰ মূৰ্তি খোদিত আৰু চেলেং কৰি দিনে দিনে কাম কৰি অহা ভাস্কৰ্য শিল্পীসকলে বেগুছৰাই আৰু অন্যান্যত দুৰ্গা মাইৰ চকু অংকন কৰাৰ চূড়ান্ত স্পৰ্শ সম্পন্ন কৰে মিথিলা জিলা।
• দুৰ্গা পূজা: দহ দিনীয়া উৎসৱ,^[28][29] যাৰ ভিতৰত শেষৰ পাঁচটা উৎসৱৰ তাৎপৰ্য্য আটাইতকৈ বেছি।^[30] হিন্দু ধৰ্মৰ শাক্তবাদ পৰম্পৰাৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ উৎসৱ।^[31][32][33] ইয়াত আকৃতি সলনি কৰা অসুৰ মহিষাসুৰৰ বিৰুদ্ধে দেৱী দুৰ্গাৰ বিজয়ৰ চিন স্বৰূপ।^[34][35]সাঁচ:Efn-ua এইদৰে এই উৎসৱটোৱে বেয়াৰ ওপৰত ভালৰ জয়ৰ সাৰ্থকতা প্ৰদান কৰে যদিও ই আংশিকভাৱে দেৱীক জীৱন আৰু সৃষ্টিৰ সকলো আঁৰৰ মাতৃত্ব হিচাপে উদযাপন কৰা শস্য চপোৱা উৎসৱও।^[36][37]
• কালী-পূজা: হিন্দু দেৱী কালীৰ প্ৰতি উৎসৰ্গিত, হিন্দু মাহ কাতিৰ অমাৱস্যা তিথিত দ্বীপান্বিতা অমাবস্যাত উদযাপিত
• সৰস্বতী পূজা: বসন্তৰ আগমনৰ প্ৰস্তুতিৰ চিহ্নিত কৰে। দক্ষিণ এছিয়াৰ দেশসমূহৰ ভাৰতীয় ধৰ্মৰ লোকে অঞ্চল অনুসৰি বিভিন্ন ধৰণেৰে এই উৎসৱ পালন কৰে। বসন্ত পঞ্চমীতো চল্লিশ দিনৰ পাছত অনুষ্ঠিত হোৱা হোলিকা আৰু হোলীৰ প্ৰস্তুতি আৰম্ভ হয়।^[38]
• আখৰ বছৰ (মৈথিল নৱবৰ্ষ): প্ৰতিবছৰে ১৫ এপ্ৰিলত মৈথিল নৱবৰ্ষ উদযাপন কৰা হয়।
• ৰাম নৱমী: ৰাম অৱতাৰ হিচাপে বিষ্ণুৰ অৱতৰণ উদযাপন কৰে, কোশলৰ অযোধ্যাত ৰজা দশৰথ আৰু ৰাণী কৌশল্যাৰ গৃহত তেওঁৰ জন্মৰ জৰিয়তে।^[39]
• বাসন্তী পূজা (চৈতি নৱৰাত্ৰি)
• তিল সক্ৰাইত
• নাগ পঞ্চমী
• বৰসাইত
• বিশ্বকৰ্মা পূজা
• হোলী: মিথিলাত সৰস্বতী পূজা (বসন্ত পঞ্চমী)ৰ পৰা আৰম্ভ কৰি ফাগুন পূৰ্ণিমাত হোলী শেষ হয়। মৈথিলসকলে ৪০ দিন উদযাপন কৰিলে হোলী। লগতে মহা শিৱৰাত্ৰিত শিৱ আৰু গৌৰীক গুলাল আগবঢ়োৱা।
• পূছ কালীপূজা: মিথিলাত পুহ মাহৰ অমৱস্যাৰ দিনা উদযাপন কৰা হয়।
• মহা শিৱৰাত্ৰি: মৈথিলসকলে ফাগুন আৰু শাওন মাহত মহা শিৱৰাত্ৰি উদযাপন কৰে।

উল্লেখযোগ্য ব্যক্তি

ৰামধাৰী সিং দিনকৰ

• ৰামধাৰী সিং দিনকৰ, কবি, স্বাধীনতা সংগ্ৰামী, ৰচনাকাৰ।
• ক্ৰান্তি প্ৰকাশ ঝা, অভিনেতা, মডেল
• শ্ৰীতি ঝা, অভিনেত্ৰী
• কানহাইয়া কুমাৰ, ৰাজনীতিবিদ
• ৰাম শৰণ শৰ্মা, ইতিহাসবিদ
• বাল্মিকী প্ৰসাদ সিং, সাহিত্যিক, প্ৰাক্তন আই এ এছ বিষয়া, ছিকিমৰ প্ৰাক্তন ৰাজ্যপাল
• ভোলা সিং, ৰাজনীতিবিদ

লগতে চাওক

• মিথিলা (প্ৰস্তাৱিত ভাৰতীয় ৰাজ্য)
• চিমাৰিয়া
• মিথিলা ৰাজ্য আন্দোলন

টোকা

সাঁচ:Notelist-ua

তথ্য উৎস

1. "Cities having population 1 lakh and above". Provisional Population Totals, Census of India 2011. http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 16 April 2012. 
2. "52nd Report of the Commissioner for Linguistic Minorities in India". Ministry of Minority Affairsnclm.nic.in. http://nclm.nic.in/shared/linkimages/NCLM52ndReport.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 22 January 2019. 
3. "Constitutional provisions relating to Eighth Schedule". http://mha.nic.in/hindi/sites/upload_files/mhahindi/files/pdf/Eighth_Schedule.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 14 May 2019. 
4. "BEGUSARAI Pin Code - 851101, Begusarai All Post Office Areas PIN Codes, Search BEGUSARAI Post Office Address". ABP News. https://news.abplive.com/pincode/bihar/begusarai/begusarai-pincode-851101.html. 
5. "How was Begusarai named" www.begusaraionline.in". https://www.begusaraionline.in/city-guide/about-begusarai। আহৰণ কৰা হৈছে: 19 March 2023. 
6. "Maps, Weather, and Airports for Begusarai, India". www.fallingrain.com. http://www.fallingrain.com/world/IN/34/Begusarai.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 26 December 2019. 
7. "Welcome to Begusarai!! District". www.begusarai.bih.nic.in. Archived from the original on 21 May 2008. https://web.archive.org/web/20080521022638/http://begusarai.bih.nic.in/। আহৰণ কৰা হৈছে: 4 September 2016. 
8. The Subsurface Geology of the Indo-Gangetic plains M.B.R Rao, 1973, no:-3, vol-14, Journal of the Geological Society of India, pp-217-242.
9. Indian Ministry of Forests and Environment. "Protected areas: Bihar". Archived from the original on 23 August 2011. https://web.archive.org/web/20110823163836/http://oldwww.wii.gov.in/envis/envis_pa_network/index.htm। আহৰণ কৰা হৈছে: 25 September 2011. 
10. "C-01: Population by religious community - Begusarai". censusindia.gov.in. https://censusindia.gov.in/nada/index.php/catalog/11366/download/14479/DDW10C-01%20MDDS.XLS। আহৰণ কৰা হৈছে: 12 July 2022. 
11. N.K."Dhiraj" (23 March 2009). "ULB launches poll campaign". The Times of India. Archived from the original on 23 October 2012. https://web.archive.org/web/20121023143310/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2009-03-23/patna/28051041_1_ml-central-committee-member-united-left-bloc-poll-campaign. 
12. Begg, Yusuf (9 April 2019). "Lok Sabha 2019: Why is Begusarai called Leningrad of Bihar?". India Today. https://www.indiatoday.in/elections/lok-sabha-2019/story/lok-sabha-2019-why-is-begusarai-called-leningrad-of-bihar-1497718-2019-04-09। আহৰণ কৰা হৈছে: 19 June 2019. 
13. "Farming of Basil Leaves In Begusarai". LiveHindustan.comLive Hindustan. 5 July 2016. http://www.livehindustan.com/news/bihar/article1-farming-of-basil-leaves-in-begusarai--543145.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 August 2016. 
14. "Pearl harvesting made this farmer a role model for others in his village". english.pradesh18.com. 26 February 2015. http://english.pradesh18.com/news/bihar/pearl-harvesting-made-this-farmer-a-role-model-for-others-in-his-village-691609.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 21 August 2016. ^{[সংযোগবিহীন উৎস]}
15. "Making of Begusarai was by choice, not accident - Times of India". 25 April 2014. http://timesofindia.indiatimes.com/news/Making-of-Begusarai-was-by-choice-not-accident/articleshow/34169383.cms. 
16. "Dum Dum Begushorai,Ulao Airport." Live Hindustan.livehindustan.com". https://www.livehindustan.com/bihar/begusarai/story-government-should-start-air-flight-service-from-ulao-airport-sanju-4540975.amp.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 8 September 2021. 
17. "Revive Kumbh Mela in eight historic cities". The Times of India. 26 January 2011. https://timesofindia.indiatimes.com/city/allahabad/Revive-Kumbh-Mela-in-eight-historic-cities/articleshow/7362232.cms. 
18. Maithil women wore Red Boarded Yellow or White Saree during Jhijhiya Naach. Retrieved 27 March 2017. 
19. "Mithila as well as Bengal wearing शाखा पोला" www.jhajistore.com". https://www.jhajistore.com/blogs/news/mithilas-bengal-connection-a-conversation-with-shalini-ji। আহৰণ কৰা হৈছে: 12 August 2019. 
20. "मिथिला के दरभंगा में बाल कलाकारों ने झिझिया गीत एवं नृत्य से सभी दर्शकों का मन मोहा "www.bhaskar.com". https://www.bhaskar.com/amp/local/bihar/darbhanga/jale/news/child-artistes-enthralled-the-audience-with-jhijhiya-song-and-dance-132034569.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 19 October 2023. 
21. Carolyn Brown Heinz, 2006, "Documenting the Image in Mithila Art," Visual Anthropology Review, Vol. 22, Issue 2, pp. 5-33
22. "बेगूसराय, मिथिला में मनाया गया बैसक्खा छ‌इठ"www.livehindustan.com". https://www.livehindustan.com/bihar/begusarai/story-baisakhi-chhath-festival-celebrated-with-reverence-6457213.amp.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 8 May 2022. 
23. "Chauth Chand 2022: आज मनाई जाएगी चौठ चन्द्र पूजा, चांद की इस तरह होती है पूजा" (hi ভাষাত). Prabhat Khabar. 30 August 2022. https://www.prabhatkhabar.com/religion/ganesh-chaturthi-2022-mithila-chaurchan-parv-puja-vidhi-shubh-muhurat-know-how-to-worship-moon-sry। আহৰণ কৰা হৈছে: 30 August 2022. 
24. "Chaurchan Puja 2022 Wishes & Chauth Chandra Puja HD Images: Celebrate This Mithila Festival of the Moon on Ganesh Chaturthi Sharing Chaurchan Photos, Messages & Wallpapers | 🙏🏻 LatestLY" (en ভাষাত). LatestLY. 30 August 2022. https://www.latestly.com/lifestyle/festivals-events/chaurchan-puja-2022-wishes-chauth-chandra-puja-hd-images-celebrate-this-bihar-festival-of-the-moon-on-ganesh-chaturthi-sharing-chaurchan-photos-messages-wallpapers-4143117.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 30 August 2022. 
25. "Jivitputrika Vrat 2020: जीवित्पुत्रिका व्रती महिलाएं आज खोलेंगी व्रत, जानें पारण करने के लिए हर एक शुभ समय और विधि". 11 September 2020. https://www.prabhatkhabar.com/religion/jivitputrika-vrat-2020-jitiya-puja-vidhi-nahay-khay-date-and-timing-shubh-muhurt-jeevaputrika-vow-will-start-from-today-with-hi-khay-know-what-is-important-to-keep-in-mind-during-the-fast-rdy-2. 
26. "Jivitputrika Vrat 2016 (Jitiya 2016) Date & Hindu Panchang - Indian Astrology". 18 July 2016. Archived from the original on 25 January 2017. https://web.archive.org/web/20170125122123/http://indianastrology.co.in/4117-jivitputrika-vrat-2016-jitiya-2016-date-hindu-panchang/। আহৰণ কৰা হৈছে: 4 September 2016. 
27. Agnihotri, Sanjana (14 June 2016). "All you need to know about Ganga Dussehra". India Today. http://indiatoday.intoday.in/story/ganga-dussehra-june-significance-history/1/691870.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 4 July 2016. 
28. Doniger 1999, পৃষ্ঠা. 306.
29. Lochtefeld 2002, পৃষ্ঠা. 208.
30. Parmita Borah (2 October 2011). "Durga Puja - a Celebration of Female Supremacy". EF News International. Archived from the original on 25 April 2012. https://web.archive.org/web/20120425051716/http://www.efi-news.com/2011/10/durga-puja-celebration-of-female.html. 
31. McDermott 2001, পৃষ্ঠা. 172-174.
32. Foulston & Abbott 2009, পৃষ্ঠা. 162-169.
33. Rodrigues 2003, পৃষ্ঠা. 7-8.
34. Daniélou 1991, পৃষ্ঠা. 288.
35. McDaniel 2004, পৃষ্ঠা. 215-219.
36. Kinsley 1988, পৃষ্ঠা. 111–112.
37. Donner 2016, পৃষ্ঠা. 25.
38. Christian Roy (2005). Traditional Festivals: A Multicultural Encyclopedia. ABC-CLIO. pp. 192–193. আই.এচ.বি.এন. 978-1-57607-089-5.
39. Hindus around the world celebrate Ram Navami today, DNA, 8 April 2014

উদ্ধৃত ৰচনাসমূহ

• Daniélou, Alain (1991). The Myths and Gods of India: The Classic Work on Hindu Polytheism from the Princeton Bollingen Series. Inner Traditions / Bear & Co. ISBN 978-0-89281-354-4. https://books.google.com/books?id=1HMXN9h6WX0C. 
• Doniger, Wendy (1999). Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions. Merriam-Webster. ISBN 978-0-87779-044-0. https://archive.org/details/isbn_9780877790440. 
• Donner, Henrike (2016). Domestic Goddesses: Maternity, Globalization and Middle-class Identity in Contemporary India. Routledge. ISBN 978-1-317-14848-7. https://books.google.com/books?id=RTc3DAAAQBAJ&pg=PA25. 
• Foulston, Lynn; Abbott, Stuart (2009). Hindu Goddesses: Beliefs and Practices. Sussex Academic Press. ISBN 978-1-902210-43-8. https://archive.org/details/hindugoddessesbe0000foul. 
• Kinsley, David (1988). Hindu Goddesses: Visions of the Divine Feminine in the Hindu Religious Tradition. University of California Press. ISBN 978-0-520-90883-3. https://archive.org/details/hindugoddessesvi0000kins. 
• Lochtefeld, James G (2002). The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M. The Rosen Publishing Group. ISBN 978-0-8239-3179-8. https://archive.org/details/illustratedencyc0000loch. 
• McDaniel, June (2004). Offering Flowers, Feeding Skulls: Popular Goddess Worship in West Bengal. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-534713-5. https://books.google.com/books?id=caeJpIj9SdkC. 
• McDermott, Rachel Fell (2001). Mother of My Heart, Daughter of My Dreams: Kali and Uma in the Devotional Poetry of Bengal. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-803071-3. https://books.google.com/books?id=2PrChFaXgf0C. 
• Rodrigues, Hillary (2003). Ritual Worship of the Great Goddess: The Liturgy of the Durga Puja with Interpretations. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-8844-7. https://books.google.com/books?id=onyaEhwhJBUC. 

বাহ্যিক সংযোগ

• District website of Begusarai