লাই-ফাই

Li-1st, প্ৰথমটো Li-Fi সঁজুলি

লাই-ফাই (Li-Fi বা Light Fidelity) ৱাই-ফাইৰ দৰে এক দ্বিদিশীয়, উচ্চ গতিৰ সম্পূৰ্ণ নে'টৱৰ্ক সংযোজিত তাঁৰহীন যোগাযোগ প্ৰযুক্তি। প্ৰফেচাৰ হেলণ্ড হাছে নাম উদ্ভাৱন কৰা[1] লাই-ফাই আলোকীয় তাঁৰহীন যোগাযোগ (optical wireless communications)ৰ এটা উপ-সংহতি। ই ৰেডিঅ' ফ্ৰিকুৱেঞ্চীৰ (ৱাই-ফাই বা চেলুলাৰ নে'টৱৰ্ক) পৰিপূৰক হিচাপে কাম কৰাৰ লগতে তথ্য সৰবৰাহত (data broadcasting) কামত আহিব পাৰে। প্ৰতি ছেকেণ্ডত ২২৪ গিগাবাইট পৰ্যন্ত গতিৰে ই ৱাই-ফাইতকৈ প্ৰায় ১০০ গুণ ক্ষিপ্ৰ।[2]

ৰেডিঅ' ফ্ৰিকুৱেঞ্চী তৰংগৰ বিপৰীতে তাঁৰহীন এই প্ৰযুক্তিত দৃশ্যমান পোহৰ যোগাযোগ বা অৱলোহিত আৰু প্ৰায় অতিবেঙুণী ব্যৱহাৰ হয়। আলোকীয় তাঁৰহীন যোগাযোগৰ এই অংশই বহু তথ্য বহন কৰিব পাৰে আৰু RF-bandwidth limitationsৰ অসুবিধা দূৰ কৰাৰ বাবে ই সহায়ক হ'ব।[3]

প্ৰযুক্তিৰ বিৱৰণ

[সম্পাদনা কৰক]
লাই-ফাই মডিউলসমূহ

লাই-ফাই হৈছে অপটিকেল বেতাঁৰ যোগাযোগ (OWC) প্ৰযুক্তিৰ ব্যুৎপত্তি, যিয়ে পোহৰ নিৰ্গত কৰা ডাইঅ’ড (LED)ৰ পৰা পোহৰক মাধ্যম হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰি ৱাই-ফাইৰ দৰেই নেটৱৰ্ক, মোবাইল, দ্ৰুতবেগী যোগাযোগ প্ৰদান কৰে।[4] লাই-ফাই বজাৰৰ ২০১৩ চনৰ পৰা ২০১৮ চনলৈকে ৮২% চক্ৰবৃদ্ধিৰ বাৰ্ষিক বৃদ্ধিৰ হাৰ হ'ব আৰু ২০১৮ চনৰ ভিতৰত ইয়াৰ মূল্য প্ৰতি বছৰে ৬ বিলিয়ন ডলাৰৰ ওপৰত হ'ব বুলি প্ৰকল্প কৰা হৈছিল।[5] কিন্তু বজাৰখন তেনেদৰে বিকশিত হোৱা নাই আৰু লাই-ফাই এটা নিৰ্দিষ্ট প্ৰযুক্তি হৈয়েই আছে।[6]

দৃশ্যমান পোহৰৰ যোগাযোগ (VLC) যে মানুহৰ চকুৰ লক্ষ্য কৰাৰ ক্ষমতাৰ বাহিৰত অতি উচ্চ গতিৰে LED সমূহলৈ কাৰেণ্ট বন্ধ আৰু অন কৰি কাম কৰে।[7] যিবোৰ প্ৰযুক্তিয়ে বিভিন্ন Li-Fi কোষৰ মাজত ৰোমিং কৰাৰ অনুমতি দিয়ে, যাক হেণ্ডঅভাৰ বুলিও কোৱা হয়, সেইবোৰে এনে কোষৰ মাজত নিৰৱচ্ছিন্ন পৰিৱৰ্তনৰ অনুমতি দিব পাৰে। পোহৰৰ তৰংগই দেৱালত প্ৰৱেশ কৰিব নোৱাৰে যাৰ ফলত ৱাই-ফাইৰ তুলনাত বহুত কম দূৰত্ব আৰু হেকিং সম্ভাৱনা কম।[8][9] লাই-ফাইৰ বাবে প্ৰত্যক্ষ দৃষ্টিৰেখা সদায় প্ৰয়োজনীয় নহয় আৰু দেৱালৰ পৰা প্ৰতিফলিত হোৱা পোহৰে ৭০ মেগাবিট/ছেকেণ্ড লাভ কৰিব পাৰে।[10][11]

গৱেষকসকলে ২২৪ Gbit/s তকৈ অধিক তথ্যৰ হাৰত উপনীত হৈছে,[12] যিটো ২০১৩ চনত সাধাৰণ দ্ৰুত ব্ৰডবেণ্ডতকৈ বহু বেছি দ্ৰুত আছিল।[13][14] ৱাই-ফাইতকৈ লাই-ফাই দহগুণ কম খৰচী হ'ব বুলি আশা কৰা হৈছিল।[15] ২০১৪ চনত বাৰ্চিলোনাত অনুষ্ঠিত হোৱা ম’বাইল ৱৰ্ল্ড কংগ্ৰেছত প্ৰথমটো বাণিজ্যিকভাৱে উপলব্ধ লাই-ফাই ব্যৱস্থা উপস্থাপন কৰা হৈছিল।

সুবিধা

[সম্পাদনা কৰক]

লাই-ফাইৰ সুবিধা হৈছে যে ই বিদ্যুৎচুম্বকীয় সংবেদনশীল অঞ্চল যেনে বিমানৰ কেবিন, চিকিৎসালয় আৰু পাৰমাণৱিক শক্তি কেন্দ্ৰত বিদ্যুৎচুম্বকীয় হস্তক্ষেপৰ সৃষ্টি নকৰাকৈ উপযোগী।[8][16][9] ৱাই-ফাই আৰু লাই-ফাই দুয়োটাই ইলেক্ট্ৰ'মেগনেটিক স্পেকট্ৰমৰ জৰিয়তে তথ্য প্ৰেৰণ কৰে, কিন্তু ৱাই-ফাইয়ে ৰেডিঅ' তৰংগ ব্যৱহাৰ কৰে, লাই-ফাইয়ে দৃশ্যমান, অতিবেঙুনীয়া আৰু অতি ৰঙা পোহৰ ব্যৱহাৰ কৰে।[17]

অসুবিধা

[সম্পাদনা কৰক]

যদিও তথ্য প্ৰেৰণ কৰিবলৈ লি-ফাই এল ই ডি অন কৰিব লাগিব, তথাপিও ইয়াক মানুহৰ দৃশ্যমানতাৰ তলত ম্লান কৰিব পাৰি আৰু তথাপিও তথ্য প্ৰেৰণ কৰিবলৈ যথেষ্ট পোহৰ নিৰ্গত কৰিব পাৰি[15] দৃশ্যমান বৰ্ণালীৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি প্ৰযুক্তিৰ এইটোও এটা ডাঙৰ বটলনেক, কিয়নো ই আলোকসজ্জাৰ উদ্দেশ্যত সীমাবদ্ধ আৰু আদৰ্শগতভাৱে মোবাইল যোগাযোগৰ উদ্দেশ্যত সামঞ্জস্য কৰা নহয়, যিহেতু পোহৰৰ অন্যান্য উৎস, যেনে সূৰ্য্যই সংকেতত বাধা দিব।[18]

ইতিহাস

[সম্পাদনা কৰক]

দৃশ্যমান পোহৰৰ যোগাযোগ বা ভিজিবল লাইট কমিউনিকেচন (VLC)ৰ ওপৰত প্ৰাৰম্ভিক গৱেষণা ২০০৯ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত ফ্ৰাউনহ'ফাৰ ইনষ্টিটিউট ফৰ টেলিকমিউনিকেচনে প্ৰকাশ কৰিছিল, য'ত এটা মানক বগা এল ই ডি ব্যৱহাৰ কৰি ৫ মিটাৰ দূৰত্বত ১২৫ Mbit/s তথ্যৰ হাৰ প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছিল।[19] ২০১০ চনত ইতিমধ্যে ডিএমটি মডুলেচন ফৰ্মেট ব্যৱহাৰ কৰি সংক্ৰমণৰ হাৰ ৫১৩ এমবিট/ছেকেণ্ডলৈ বৃদ্ধি কৰা হৈছিল।[20]

২০১১ চনৰ টেড গ্ল'বেল টকৰ সময়ত এডিনবাৰ্গ বিশ্ববিদ্যালয়ৰ মোবাইল যোগাযোগ বিশেষজ্ঞ অধ্যাপক হেৰাল্ড হাছে "প্ৰতিটো পোহৰৰ পৰা বেতাঁৰ তথ্য"ৰ ধাৰণাটোৰ বিষয়ে আলোচনা কৰাৰ সময়ত "লাই-ফাই" শব্দটোৰ প্ৰৱৰ্তন কৰে।[21]

সাধাৰণ শব্দ দৃশ্যমান পোহৰ যোগাযোগ (VLC) যাৰ ইতিহাস ১৮৮০ চনৰ পৰাই আৰম্ভ হয়, ইয়াৰ ভিতৰত তথ্য প্ৰেৰণৰ বাবে বিদ্যুৎচুম্বকীয় বৰ্ণালীৰ দৃশ্যমান পোহৰৰ অংশৰ যিকোনো ব্যৱহাৰ অন্তৰ্ভুক্ত কৰা হৈছে। ২০১০ চনৰ জানুৱাৰীৰ পৰা ২০১২ চনৰ জানুৱাৰীলৈকে এডিনবাৰ্গৰ ইনষ্টিটিউট ফৰ ডিজিটেল কমিউনিকেচনত পুঁজিৰে চলি থকা ডি-লাইট প্ৰকল্পটোৱে এই প্ৰযুক্তিৰ উন্নতিত সহায় কৰিছিল, ইয়াৰ বাণিজ্যিকীকৰণৰ বাবে এটা কোম্পানী স্থাপনতো হাছে অৰিহণা যোগাইছিল।[22][23]

২০১১ চনৰ অক্টোবৰ মাহত ফ্ৰাউনহ’ফাৰ আইপিএমএছ গৱেষণা সংস্থা আৰু উদ্যোগৰ অংশীদাৰসকলে উচ্চ গতিৰ অপটিকেল বেতাঁৰ ব্যৱস্থাক প্ৰসাৰিত কৰিবলৈ আৰু বিদ্যুৎচুম্বকীয় বৰ্ণালীৰ সম্পূৰ্ণ বেলেগ অংশক শোষণ কৰি উপলব্ধ সীমিত পৰিমাণৰ ৰেডিঅ’ ভিত্তিক বেতাঁৰ বৰ্ণালী অতিক্ৰম কৰিবলৈ লাই-ফাই কনচৰ্টিয়াম গঠন কৰে।[24]

লাই-ফাই[25] ব্যৱহাৰ কৰি VLC প্ৰযুক্তিৰ ব্যৱহাৰিক প্ৰদৰ্শন ২০১২ চনত হৈছিল, পৰীক্ষাগাৰৰ পৰিস্থিতিত ১ Gbit/s তকৈ অধিক সংক্ৰমণৰ হাৰ লাভ কৰা হৈছিল।[26]২০১৩ চনত পৰীক্ষাগাৰৰ পৰীক্ষাত ১০ জিবিট/ছেকেণ্ড পৰ্যন্ত গতি লাভ কৰা হৈছিল। ২০১৩ চনৰ আগষ্ট মাহলৈকে এটা ৰঙীন এল ই ডিৰ ওপৰত প্ৰায় ১.৬ জিবিট/ছেকেণ্ডৰ তথ্যৰ হাৰ প্ৰদৰ্শন কৰা হৈছিল।[27] ২০১৩ চনৰ ছেপ্টেম্বৰ মাহত এটা উল্লেখযোগ্য মাইলৰ খুঁটিত উপনীত হয় যেতিয়া কোৱা হৈছিল যে লি-ফাই বা সাধাৰণতে ভিএলচি ব্যৱস্থাৰ বাবে দৃষ্টিৰেখাৰ অৱস্থাৰ একেবাৰেই প্ৰয়োজন নাই।[28] ২০১৩ চনৰ অক্টোবৰ মাহত চীনৰ নিৰ্মাতাসকলে লাই-ফাই ডেভেলপমেণ্ট কিটৰ কাম কৰি থকাৰ খবৰ আহিছিল।[29]

২০১৪ চনৰ এপ্ৰিল মাহত ৰাছিয়াৰ কোম্পানী ষ্টিন্স ক’মানে বিমকাষ্টাৰ লি-ফাই বেতাঁৰ স্থানীয় নেটৱৰ্ক ঘোষণা কৰে, যিয়ে প্ৰতি ছেকেণ্ডত ১.২৫ গিগাবাইট (জিবি/ছেকেণ্ড) পৰ্যন্ত ডাটা ট্ৰেন্সফাৰৰ গতি কৰিব পাৰে। তেওঁলোকে অদূৰ ভৱিষ্যতে ৫ জিবি/ছেকেণ্ডলৈকে গতি বৃদ্ধি কৰাৰ পূৰ্বানুমান কৰিছে। [30] একে বছৰতে মেক্সিকান কোম্পানী Sisoft এ এল ই ডি লেম্পৰ দ্বাৰা নিৰ্গত পোহৰৰ বৰ্ণালীত ১০ জিবি/ছেকেণ্ড পৰ্যন্ত গতিৰে তথ্য স্থানান্তৰ কৰি এক নতুন অভিলেখ গঢ়িছিল।[31]

গেইগাৰ-ম'ডত এপিডিৰ দৰে ডিটেক্টৰসমূহক একক ফ'টন হিমস্খলন ডাইঅ'ড (SPAD) হিচাপে অপাৰেটিং কৰাৰ সুবিধাসমূহ ২০১৪ চনৰ মে' মাহত প্ৰদৰ্শিত হৈছিল, যিয়ে বৰ্ধিত শক্তিৰ কাৰ্যক্ষমতা আৰু গ্ৰাহকৰ সংবেদনশীলতাক উজ্জ্বল কৰি তুলিছিল। [32] এই কাৰ্য্যকৰী পদ্ধতিয়ে কোৱাণ্টাম-সীমিত সংবেদনশীলতাকও সহজ কৰি তুলিছিল, যাৰ ফলত ৰিচিভাৰসকলে যথেষ্ট দূৰৰ পৰা দুৰ্বল সংকেত ধৰা পেলাব পাৰে।[33]

সম্ভাৱ্য প্ৰয়োগসমূহ

[সম্পাদনা কৰক]

ঘৰ আৰু বিল্ডিং অটোমেচন

[সম্পাদনা কৰক]

বহু বিশেষজ্ঞই ঘৰত লাই-ফাইৰ দিশত আগবাঢ়ি যোৱাৰ আগতেই অনুমান কৰে কাৰণ ইয়াৰ দ্ৰুত গতিৰ সম্ভাৱনা আছে আৰু প্ৰযুক্তিয়ে কেনেকৈ কাম কৰে তাৰ সৈতে ইয়াৰ সুৰক্ষাৰ সুবিধা আছে। যিহেতু পোহৰে তথ্য প্ৰেৰণ কৰে, সেয়েহে নেটৱৰ্কটোক এটা ভৌতিক কোঠা বা বিল্ডিঙত ৰাখিব পাৰি যাৰ ফলত দূৰৱৰ্তী নেটৱৰ্ক আক্ৰমণৰ সম্ভাৱনা হ্ৰাস পায়। যদিও ইয়াৰ প্ৰভাৱ উদ্যোগ আৰু অন্যান্য খণ্ডত অধিক, ঘৰুৱা স্বয়ংক্ৰিয়কৰণৰ উত্থানৰ লগে লগে ঘৰুৱা ব্যৱহাৰ আগুৱাই নিব পাৰে যাৰ বাবে স্থানীয় নেটৱৰ্কৰ জৰিয়তে বৃহৎ পৰিমাণৰ তথ্য স্থানান্তৰ কৰাৰ প্ৰয়োজন হয়।[34]

পানীৰ তলত প্ৰয়োগ

[সম্পাদনা কৰক]

বেছিভাগ দূৰৈৰ পৰা চলোৱা পানীৰ তলৰ বাহন (ROV) তাঁৰযুক্ত সংযোগৰ দ্বাৰা নিয়ন্ত্ৰিত হয়। ইহঁতৰ কেবলিঙৰ দৈৰ্ঘ্যই ইহঁতৰ কাৰ্য্যকৰী পৰিসৰৰ ওপৰত এটা কঠিন সীমা ৰাখে, আৰু অন্যান্য সম্ভাৱ্য কাৰক যেনে কেবলৰ ওজন আৰু ভংগুৰতা নিষিদ্ধ হ'ব পাৰে। যিহেতু পোহৰে পানীৰ মাজেৰে যাত্ৰা কৰিব পাৰে, লাই-ফাই ভিত্তিক যোগাযোগে বহুত বেছি গতিশীলতা প্ৰদান কৰিব পাৰে। [35] পোহৰে পানীত প্ৰৱেশ কৰিব পৰা দূৰত্বৰ বাবে লাই-ফাইৰ উপযোগিতা সীমিত। উল্লেখযোগ্য পৰিমাণৰ পোহৰ ২০০ মিটাৰৰ অধিক দূৰলৈ সোমাই নাযায়। ১০০০ মিটাৰ পাৰ হৈ গ'লে কোনো পোহৰ সোমাই নাযায়।[36]

বিমান পৰিবহণ

[সম্পাদনা কৰক]

লাই-ফাই ব্যৱহাৰ কৰা বাণিজ্যিক যাত্ৰীবাহী বিমানৰ দৰে আকাশী পৰিৱেশত তথ্যৰ দক্ষ যোগাযোগ সম্ভৱ। এই পোহৰ ভিত্তিক তথ্য সঞ্চাৰণ ব্যৱহাৰ কৰিলে বিমানখনৰ ৰেডিঅ’ তৰংগৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল সঁজুলি যেনে ইয়াৰ ৰাডাৰ লাই-ফাই সংযোগত বাধা নাহে।[37]

চিকিৎসালয়

[সম্পাদনা কৰক]

ক্ৰমান্বয়ে চিকিৎসা সুবিধাসমূহত দূৰৱৰ্তী পৰীক্ষা আনকি পদ্ধতিও ব্যৱহাৰ কৰা হৈছে। লি-ফাই ব্যৱস্থাপ্ৰণালীয়ে কম বিলম্ব, উচ্চ আয়তনৰ তথ্য নেটৱৰ্কসমূহৰ মাজেৰে প্ৰেৰণ কৰিবলৈ এটা উন্নত ব্যৱস্থাপ্ৰণালী আগবঢ়াব পাৰে। পোহৰৰ তৰংগে অধিক গতি প্ৰদান কৰাৰ উপৰিও চিকিৎসা সঁজুলিৰ ওপৰতো প্ৰভাৱ কমায়। ইয়াৰ এটা উদাহৰণ হ'ব এম আৰ আইত বেতাঁৰ ডিভাইচসমূহ একে ধৰণৰ ৰেডিঅ' সংবেদনশীল পদ্ধতি ব্যৱহাৰ কৰাৰ সম্ভাৱনা।[37] চিকিৎসালয়ত লিফাইৰ আন এটা প্ৰয়োগ হ’ল সম্পত্তি আৰু কৰ্মীৰ স্থানীয়কৰণ।[38]

তথ্য সংগ্ৰহ

[সম্পাদনা কৰক]
  1. ↑ Harald Haas. "Harald Haas: Wireless data from every light bulb". ted.com. http://www.ted.com/talks/harald_haas_wireless_data_from_every_light_bulb. 
  2. ↑ Anthony Cuthbertson (23 November 2015). "LiFi internet: First real-world usage boasts speed 100 times faster than WiFi". http://www.ibtimes.co.uk/lifi-internet-first-real-world-usage-boasts-speed-100-times-faster-wifi-1530021। আহৰণ কৰা হৈছে: 3 December 2015. 
  3. ↑ Tsonev, Dobroslav; Videv, Stefan; Haas, Harald (December 18, 2013). "Light fidelity (Li-Fi): towards all-optical networking". Proc. SPIE (Broadband Access Communication Technologies VIII) খণ্ড 9007 (2). doi:10.1117/12.2044649. 
  4. ↑ Sherman, Joshua (30 October 2013). "How LED Light Bulbs could replace Wi-Fi". Digital Trends. http://www.digitaltrends.com/mobile/light-bulb-li-fi-wireless-internet/। আহৰণ কৰা হৈছে: 29 November 2015. 
  5. ↑ "Global Visible Light Communication (VLC)/Li-Fi Technology Market worth $6,138.02 Million by 2018". MarketsandMarkets. 10 January 2013. http://www.prnewswire.com/news-releases/global-visible-light-communication-vlcli-fi-technology-market-worth-613802-million-by-2018-186272641.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 29 November 2015. 
  6. ↑ "LiFi : Mainstream or niche technology? – Novus Light Today". novuslight.com. 12 December 2018. https://www.novuslight.com/lifi-mainstream-or-niche-technology_N8784.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-06-14. 
  7. ↑ Coetzee, Jacques (13 January 2013). "LiFi beats Wi-Fi with 1Gb wireless speeds over pulsing LEDs". Gearburn. http://gearburn.com/2014/01/lifi-beats-wi-fi-with-1gb-wireless-speeds-over-pulsing-leds/। আহৰণ কৰা হৈছে: 29 November 2015. 
  8. ↑ 8.0 8.1 Li-Fi – Internet at the Speed of Light, by Ian Lim, the gadgeteer, dated 29 August 2011 Archived 1 February 2012 at the Wayback Machine
  9. ↑ 9.0 9.1 "Visible-light communication: Tripping the light fantastic: A fast and cheap optical version of Wi-Fi is coming". The Economist. 28 January 2012. https://www.economist.com/science-and-technology/2012/01/28/tripping-the-light-fantastic. 
  10. ↑ "The internet on beams of LED light". The Science Show. 7 December 2013. http://www.abc.net.au/radionational/programs/scienceshow/the-internet-on-beams-of-led-light/5134888. 
  11. ↑ "PureLiFi aims at combating cyber crime". Ads Advance. http://www.adsadvance.co.uk/purelifi-aims-at-combating-cyber-crime.html. 
  12. ↑ "LiFi internet breakthrough: 224Gbps connection broadcast with an LED bulb". 16 February 2015. http://www.ibtimes.co.uk/lifi-internet-breakthrough-224gbps-connection-broadcast-led-bulb-1488204. 
  13. ↑ Vincent, James (29 October 2013). "Li-Fi revolution: internet connections using light bulbs are 250 times". The Independent. প্ৰকাশক London. https://www.independent.co.uk/news/science/li-fi-revolution-internet-connections-using-light-bulbs-are-250-times-faster-than-broadband-8909320.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 29 November 2015. 
  14. ↑ "'LiFi is high speed bi-directional networked and mobile communication of data using light. LiFi comprises multiple light bulbs that form a wireless network, offering a substantially similar user experience to Wi-Fi except using the light spectrum.Li-fi' via LED light bulb data speed breakthrough". BBC News. 28 October 2013. https://www.bbc.com/news/technology-24711935। আহৰণ কৰা হৈছে: 29 November 2015. 
  15. ↑ 15.0 15.1 Condliffe, Jamie (28 July 2011). "Will Li-Fi be the new Wi-Fi?". New Scientist. https://www.newscientist.com/article/mg21128225.400-will-lifi-be-the-new-wifi.html. 
  16. ↑ "Li-Fi: A green avatar of Wi-Fi". 9 January 2016. http://www.livemint.com/Opinion/tFei3PUmaFtGO3T2hDSciN/LiFi-A-green-avatar-of-WiFi.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 24 February 2016. 
  17. ↑ Haas, Harald (19 April 2013). "High-speed wireless networking using visible light". SPIE Newsroom. doi:10.1117/2.1201304.004773. 
  18. ↑ "What are the advantages and disadvantages of Li-Fi technolog". Techopedia.com. 6 July 2020. http://www.techopedia.com/7/31772/technology-trends/what-are-the-advantages-and-disadvantages-of-li-fi-technology। আহৰণ কৰা হৈছে: 2022-06-14. 
  19. ↑ 125 Mbit/s over 5 m wireless distance by use of OOK-Modulated phosphorescent white LEDs. 2009-09-20. pp. 1–2. https://ieeexplore.ieee.org/document/5287385। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-09-11. 
  20. ↑ Vucic, Jelena; Kottke, Christoph; Nerreter, Stefan; Langer, Klaus-Dieter; Walewski, Joachim W. (2010-10-25). "513 Mbit/s Visible Light Communications Link Based on DMT-Modulation of a White LED". Journal of Lightwave Technology খণ্ড 28 (24): 3512. doi:10.1109/JLT.2010.2089602. https://ieeexplore.ieee.org/document/5608481। আহৰণ কৰা হৈছে: 2024-09-11. 
  21. ↑ "Wireless data from every light bulb". 2 August 2011. https://www.ted.com/talks/harald_haas_wireless_data_from_every_light_bulb?language=en। আহৰণ কৰা হৈছে: 2016-02-02. 
  22. ↑ Povey, Gordon. "About Visible Light Communications". pureVLC. http://visiblelightcomm.com/about-2/। আহৰণ কৰা হৈছে: 22 October 2013. 
  23. ↑ Haas, Harald (July 2011). "Wireless data from every light bulb". TED Global. প্ৰকাশক Edinburgh, Scotland. http://www.ted.com/talks/harald_haas_wireless_data_from_every_light_bulb. 
  24. ↑ Povey, Gordon (19 October 2011). "Li-Fi Consortium is Launched". D-Light Project. Archived from the original on 18 August 2013. https://web.archive.org/web/20130818120053/http://visiblelightcomm.com/li-fi-consortium-is-launched/। আহৰণ কৰা হৈছে: 22 October 2013. 
  25. ↑ Watts, Michael (31 January 2012). "Meet Li-Fi, the LED-based alternative to household Wi-Fi". Wired Magazine. https://www.wired.co.uk/article/the-lightbulb-moment. 
  26. ↑ Kottke, Christoph (2012-09-16). "1.25 Gbit/s visible light WDM link based on DMT modulation of a single RGB LED luminary". IEEE Xplore: পৃষ্ঠা We.3.B.4. doi:10.1364/ECEOC.2012.We.3.B.4. ISBN 978-1-55752-950-3. https://ieeexplore.ieee.org/document/6706295. 
  27. ↑ pureVLC (6 August 2012). "pureVLC Demonstrates Li-Fi Streaming along with Research Supporting World's Fastest Li-Fi Speeds up to 6 Gbit/s". Press release (Edinburgh). http://www.businesswire.com/news/home/20130806006140/en/pureVLC-Demonstrates-Li-Fi-Streaming-Research-Supporting-World%E2%80%99s. 
  28. ↑ purelifi.com (10 September 2013). "pureVLC Demonstrates Li-Fi Using Reflected Light". প্ৰকাশক Edinburgh. http://purelifi.com/purevlc-demonstrates-li-fi-using-reflected-light/. 
  29. ↑ Thomson, Iain (18 October 2013). "Forget Wi-Fi, boffins get 150Mbps Li-Fi connection from lightbulbs: Many (Chinese) hands make light work". The Register. https://www.theregister.co.uk/2013/10/18/forget_wifi_chinese_boffins_get_150mbps_lifi_connection_from_a_lightbulb. 
  30. ↑ "Li-Fi internet solution from Russian company attracting foreign clients". July 2014. https://www.rbth.com/economics/2014/07/01/li-fi_internet_solution_from_russian_company_attracting_foreign_cli_36347. 
  31. ↑ Vega, Anna (14 July 2014). "Li-fi record data transmission of 10GBps set using LED lights". Engineering and Technology Magazine. Archived from the original on 25 November 2015. https://web.archive.org/web/20151125094221/http://eandt.theiet.org/news/2014/jul/li-fi-sisoft.cfm। আহৰণ কৰা হৈছে: 29 November 2015. 
  32. ↑ Chitnis, D.; Collins, S. (2014-05-01). "A SPAD-Based Photon Detecting System for Optical Communications". Journal of Lightwave Technology খণ্ড 32 (10): 2028–2034. doi:10.1109/JLT.2014.2316972. ISSN 0733-8724. 
  33. ↑ "Highly Sensitive Photon Counting Receivers for Li-Fi Systems – Lifi Research and Development Centre". Lifi Research and Development Centre. 2015-07-03. http://www.lifi-centre.com/highly-sensitive-photon-counting-receivers-for-li-fi-systems/. 
  34. ↑ "LiFi Technology". pureLiFi. https://purelifi.com/lifi-technology/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-04-16. 
  35. ↑ "Li – Fi Technology, Implementations and Applications". International Research Journal of Engineering and Technology. https://www.irjet.net/archives/V3/i4/IRJET-V3I4274.pdf. 
  36. ↑ "How far does light travel in the ocean?". http://oceanservice.noaa.gov/facts/light_travel.html। আহৰণ কৰা হৈছে: 2017-02-04. 
  37. ↑ 37.0 37.1 Ayara, W. A.; Usikalu, M. R.; Akinyemi, M. L.; Adagunodo, T. A.; Oyeyemi, K. D. (July 2018). "Review on Li-Fi: an advancement in wireless network communication with the application of solar power". IOP Conference Series: Earth and Environmental Science খণ্ড 173 (1): 012016. doi:10.1088/1755-1315/173/1/012016. ISSN 1755-1315. 
  38. ↑ "Ellipz LiFi medical – real time indoor positioning (RTLS) with LiFi". medicallifi.io. https://medicallifi.io/। আহৰণ কৰা হৈছে: 2021-12-24.