শেন
| শেন (Shaheen Falcon) | |
|---|---|
| |
| সংৰক্ষণ স্থিতি | |
Vulnerable[1]
| |
| জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন | |
| ৰাজ্য: | Animalia |
| পৰ্ব: | Chordata |
| শ্ৰেণী: | Aves |
| বৰ্গ: | Falconiformes |
| পৰিয়াল: | Falconidae |
| গণ: | Falco |
| প্ৰজাতি: | F. peregrinus |
| উপপ্ৰজাতি: | F. p. peregrinator |
| ত্ৰিপদ নাম | |
| Falco peregrinus peregrinator Sundevall, 1837 | |
| সমাৰ্থক | |
| |
শেন[2] (ইংৰাজী: Shaheen Falcon,বৈজ্ঞানিক নাম-Falco peregrinus peregrinator)[3] ভাৰত উপ-মহাদেশ তথা শ্ৰীলংকাত দেখা পোৱা এটা মাংসভোজী চৰাইৰ প্ৰজাতি৷[4]
টেক্স'নমি
[সম্পাদনা কৰক]শেন চৰাইৰ বিষয়ে পোনপ্ৰথমে বৰ্ণনা কৰিছিল ১৮৩৭ চনত কাৰ্ল জেকব সুন্দাভল (Karl Jakob Sundevall) এ৷ [5] ইয়াক মাজে সময়ে Falco atriceps বা Falco shaheen বুলিও উল্লেখ কৰা দেখা যায়৷
বিৱৰণ
[সম্পাদনা কৰক]শেন চৰাই এবিধ মজলীয়া আকাৰৰ আৰু শক্তিশালী মাংসভোজী চৰাইৰ প্ৰজাতি৷ ইয়াৰ দেহৰ দৈৰ্ঘ্য ৩৮০-৪৪০ মি:মি: হয়৷[1] মতা শেনৰ আকাৰ প্ৰায় পাতিকাউৰীৰ সমান আৰু মাইকীজনীৰ আকাৰ তাতোকৈ কিছু ডাঙৰ হোৱা দেখা যায়৷[3] ইয়াৰ দেহৰ পিঠি অংশ ক'লা আৰু তলৰ অংশ মাখন বৰণীয়া তথা ডিঙি বগা হোৱা দেখা যায়৷ ইয়াৰ ক'লা মুখ খন বগা ডিঙিৰ পৰা স্পষ্টকৈ পৃথক হে থাকে৷ [1] মতা আৰু মাইকী শেনৰ বাহ্যিক গঠন প্ৰায় একে হয়৷ [3]
বিতৰণ
[সম্পাদনা কৰক]শেন চৰাই প্ৰধানত: দক্ষিণ আফ্ৰিকাৰ পাকিস্তান, ভাৰত, বাংলাদেশ, শ্ৰীলংকা আৰু দক্ষিণ-পূব চীনত বিস্তৃত হৈ আছে৷ ভাৰত ত ইয়াক উত্তৰ প্ৰদেশৰ বাহিৰে বাকী আটাইকেইখন ৰাজ্যতে দেখা পোৱা যায়৷ তাৰোপৰি আন্দামান আৰু নিকোবৰ দ্বীপপূঞ্জতো এই চৰাইবিধ দেখা যায়৷[6]
শ্ৰীলংকাতো শেন এবিধ স্থানীয় চৰাই৷[1]৷ এই অঞ্চলত শেন প্ৰধানকৈ পাহাৰীয়া ঠাইসমূহত দেখিবলৈ পোৱা যায়৷ [3] পাহাৰৰ শীৰ্ষত থকা শিলাময় টিঙত ইহঁতে বাহ সাজে আৰু উৰন্ত অৱস্থাতে চৰাই চিকাৰ কৰে৷[7]
আচৰণ
[সম্পাদনা কৰক]শেন চৰায়ে সাধাৰণতে অকলশৰে বা যোৰ পাতি পাহাৰৰ ওখ শিলাময় টিঙত বাস কৰে৷ ইহঁতে জীৱনৰ বাবে যোৰ পতা দেখা যায়৷ [3] মতা আৰু মাইকী শেন চৰাইৰ দেহৰ আকাৰৰ পাৰ্থক্যৰ বাবে যোৰপাতি বাস কৰা শেনেও বেলেগ বেলেগ চিকাৰ ধৰা দেখা যায়৷ বতাহত উৰন্ত অৱস্থাতে চিকাৰ কৰিবলৈ ইহঁত বিশেষভাৱে অভিযোজিত৷[8]
খাদ্য
[সম্পাদনা কৰক]শেন চৰায়ে প্ৰধানত: সৰু আৰু মজলীয়া আকাৰৰ চৰাই যেনে পাৰ, ভাটো আদি চিকাৰ কৰি খায়৷ [3] ইহঁত শক্তিশালী আৰু খৰ হোৱাৰ হেতুকে বহু উচ্চতাৰ পৰা তললৈ উৰি আহি চিকাৰ ধৰিব পাৰে৷
প্ৰজনন
[সম্পাদনা কৰক]শেন চৰায়ে ডিচেম্বৰৰ পৰা এপ্ৰিল মাহৰ ভিতৰত প্ৰজনন কৰে৷ ই শিলাময় পাহাৰৰ সুৰুঙাত বাহ সাজে৷ [3] এবাৰত ই ৩-৪ টাকৈ কণী পাৰে৷ ৪৮ দিনৰ পিছত পোৱালিৰ পাখি গজে৷ [6] ভাৰতত শেন চৰায়ে মানুহে সজা বিভিন্ন ঠাই যেনে অট্টালিকা বা ম'বাইল টাৱাৰ আদিতো বাহ সজাৰ তথ্য পোৱা যায়৷ [6]
স্থিতি
[সম্পাদনা কৰক]শ্ৰীলংকাত শেন চৰাইক সংকটাপন্ন (Vulnerable) প্ৰজাতি বুলি স্বীকৃতি দিয়া হৈছে৷ [1] ১৯৯৬ চনত ইয়াৰ জনসংখ্যা ৪০ যোৰ প্ৰজননকাৰী শেন বুলি তথ্য পোৱা গৈছিল৷ [9]
লগতে চাওক
[সম্পাদনা কৰক]- Döttlinger, Hermann. (2002). The Black Shaheen Falcon (Falco Peregrinus Peregrinator Sundevall 1837), its Morphology, Geographic Variation and the History and Ecology of the Sri Lanka (Ceylon) Population. ISBN 3-8311-3626-2
- In Pakistani literature, the Shaheen has a special association with the poetry of the country's national poet, Allama Muhammad Iqbal.[10]
তথ্যসূত্ৰ
[সম্পাদনা কৰক]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Gehan de Silva Wijeratne; Deepal Warakagoda & T.S.U. de Zylva (2007). "Species description". A Photographic Guide to Birds of Sri Lanka. New Holland Publishers (UK) Ltd. পৃষ্ঠা. 37. ISBN 978-1-85974-511-3.
- ↑ N.N. Dutta et al, Annals of Biological Research, 2011, 2 (5):374-384
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 Manjula Vijesundara (2007). Sinhala Kurulu Vishvakoshaya (Sinhala Bird Encyclopaedia) - Part 1. Suriya Publishers. পৃষ্ঠা. 278. ISBN 955-8892-94-7.
- ↑ Döttlinger, Hermann; & Nicholls, Mike (2005). "Distribution and population trends of the ‘black shaheen’ Peregrine Falcon Falco peregrinus peregrinator and the eastern Peregrine Falcon F. p. calidus in Sri Lanka". Forktail খণ্ড 21: 133–138. http://www.orientalbirdclub.org/publications/forktail/21pdf/Dottlinger-Peregrine.pdf.
- ↑ "Avibase the wirld bird database". http://avibase.bsc-eoc.org/species.jsp?lang=EN&avibaseid=A7814DCB34C6D173.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 Pande, Satish; Yosef, Reuven; Mahabal, Anil (2009), "Distribution of the Peregrine Falcon (Falco peregrinus babylonicus, F. p. calidus and F. p. peregrinator) in India with some notes on the nesting habits of the Shaheen Falcon", in Sielicki, Janusz, Peregrine Falcon populations – Status and Perspectives in the 21st Century, Mizera, Tadeusz, European Peregrine Falcon Working Group and Society for the Protection of Wild animals "Falcon", Poland and Turl Publishing & Poznan University of Life Sciences Press, Warsaw-Poznan, pp. 493–520, ISBN 978-83-920969-6-2
- ↑ de Silva Wijeyeratne, G (June–July 2006). Synergy (Synergy) খণ্ড 03 (02): Page 53. ISSN 9385. 1391 9385..
- ↑ U.S. Fish and Wildlife Service (1999), All about the Peregrine falcon, archived from the original on 2008-04-16, https://web.archive.org/web/20080416195055/http://www.fws.gov/endangered/recovery/peregrine/QandA.html#fast, আহৰণ কৰা হৈছে: 2007-08-13
- ↑ Döttlinger,Hermann; Hoffmann,Thilo W (1999), "Status of the Black Shaheen or Indian Peregrine Falcon Falco peregrinus peregrinator in Sri Lanka", J. Bombay Nat. Hist. Soc. খণ্ড 96 (2): 239–243.
- ↑ See also Peregrine falcon