হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্য

হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্য[1][2] Hoollongapar Gibbon Sanctuary
আই.ইউ.চি.এন শ্ৰেণী IV (বাসস্থান/প্ৰজাতি ব্যৱস্থাপনা অঞ্চল)
হলৌ বান্দৰ (Hoolock hoolock)
অৱস্থান	অসম, ভাৰত
নিকটতম চহৰ	যোৰহাট নগৰ
স্থানাংক	26°43′00″N 94°23′00″E / 26.716667°N 94.383333°E / 26.716667; 94.383333স্থানাংক: 26°43′00″N 94°23′00″E / 26.716667°N 94.383333°E / 26.716667; 94.383333
মাটিকালি	2,098.62 হেক্টৰ (8.1028 বৰ্গ মাইল)
প্ৰতিস্থা	১৯৯৭

হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্য (পূৰ্বে Hollongapar Reserved Forest বা হোলোঙাপাৰ সংৰক্ষিত বনাঞ্চল) হৈছে ভাৰতৰ অসমত অৱস্থিত চিৰসেউজ অৰণ্যৰ এক সংৰক্ষিত অঞ্চল। ১৯৯৭ চনত ইয়াক চৰকাৰীভাৱে অভয়াৰণ্যৰ মৰ্যাদা দিয়া হয়। ১৮৮১ চনত প্ৰতিষ্ঠিত এই বনাঞ্চলৰ সীমা পাটকাই পৰ্বতৰ পাদদেশলৈকে বিস্তৃত আছিল। পিছলৈ অৰণ্যখন সৰু সৰু গাঁও আৰু চাহ বাগানে আৱৰি ধৰে। ১৯শ শতিকাৰ প্ৰথম ভাগত অৰণ্যখনৰ বিকাশৰ বাবে বৃক্ষৰোপণ কৰা হৈছিল আৰু ফলত জৈৱ বৈচিত্ৰ্যও বৃদ্ধি পায়। হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যত ভাৰতৰ একমাত্ৰ গিবন হলৌ বান্দৰ আৰু উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ একমাত্ৰ নিশাচৰ প্ৰাইমেট লাজুকী বান্দৰ পোৱা যায়। ইয়াত পোৱা ওখ গছৰ ভিতৰত “হোলোং” (Dipterocarpus retusus) অন্যতম, আৰু মধ্যমীয়া গছৰ ভিতৰত নাহৰ (Mesua ferrea) গছ বেছিকৈ পোৱা যায়। সৰু সৰু জোপোহা গছ আদিয়ে বাকী ঠাই আৱৰি আছে। চোৰাংকৈ গছ কটা, মানুহৰ বসতি স্থাপন আদিয়ে অৰণ্যখনলৈ বিপদ মাতি আনিছে।

ইতিহাস

১৮৮১ চনৰ ২৭ আগষ্টত স্বীকৃতি প্ৰদান কৰা অসমৰ যোৰহাট জিলাৰ এসময়ৰ হোলোঙাপাৰ সংৰক্ষিত বনাঞ্চলৰ অংশৰপৰাই হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ সৃষ্টি হৈছে। ^[3] ইয়াত বেছিকৈ পোৱা “হোলোং গছ”ৰ (Dipterocarpus retusus) পৰা এই নামটোৰ উদ্ভৱ হৈছে।^[4] আগতে ইয়াক পাটকাই পৰ্বতমালাৰ পাদদেশৰ অৰণ্যৰ অংশ বুলি গণ্য কৰা হৈছিল।^[3] এতিয়া অভয়াৰণ্যখন সম্পূৰ্ণভাৱে চাহ বাগিছা আৰু সৰু সৰু গাঁৱেৰে আবৃত হ'লেও এটা সময়ত ই নাগালেণ্ডৰ ভিতৰুৱা অৰণ্যৰ লগতো সংযুক্ত আছিল। সংৰক্ষিত অঞ্চলটো ২০৬ হেক্টৰ মাটিৰে আৰম্ভ হৈছিল আৰু ১৮৯৬ চনত কিছুমান ঠাই অসংৰক্ষিত কৰাৰ পিছত অঞ্চলটো সৰু হৈ পৰে।^[3][4] ১৮৮০ চনৰপৰা ১৯২০ চনমানলৈকে চাহ বাগিছাবোৰ স্থাপন হোৱাৰ ফলত আৰু মাজুলী তথা ইয়াৰ দাঁতিকাষৰীয়া এলেকাৰ বানত সৰ্বস্বান্ত হোৱা ৰাইজক পুনৰ্সংস্থাপন দিয়াৰ ফলত অৰণ্যখন খণ্ড-বিখণ্ড হৈ পৰে। তাৰপিছত অৰণ্যখন ক্ৰমান্বয়ে পৰ্বতৰ পাদদেশৰ পৰা পৃথক হৈ পৰে।^[3]

অঞ্চলটো ভিন ভিন চিৰসেউজ বৃক্ষসমূহৰ লগতে "বজাল" বাঁহেৰে (Pseudodactylum  sp.) ভৰি আছে। ১৯২৪ চনত অৰণ্যখনৰ বিকাশৰ বাবে বৃক্ষৰোপণ আৰম্ভ কৰা হয়। প্ৰাকৃতিক গছ-গছনিৰ লগতে এই বৃক্ষৰোপণে পিছলৈ জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰে পৰিপূৰ্ণ এক অৰণ্যৰ সৃষ্টি কৰে। ১৯শ শতিকাত আন কিছুমান বনাঞ্চলো ইয়াত যোগ কৰাৰ ফলত ১৯৯৭ চনত ইয়াৰ মাটিকালি ২০৯৮.৬২ হেক্টৰ হয়গৈ।^[3][4] তথাপিও অভয়াৰণ্যখন পাঁচটা ভাগত বিভক্ত হৈ ৰৈছে।^[4]

১৯৯৭ চনৰ ৩০ জুলাইত জাননী নং FRS 37/97/31 যোগে যোৰহাট জিলাত অভয়াৰণ্যখন গঠন কৰি "গিবন অভয়াৰণ্য" নাম দিয়া হয়। ভাৰতত পোৱা একমাত্ৰ "এপ" হলৌ বান্দৰৰ নামেৰে এই নাম দিয়া হৈছিল। কোনো গিবনৰ নামেৰে নাম দিয়া এইখন ভাৰতৰ একমাত্ৰ অভয়াৰণ্য।^[1][3] ২০০৪ চনৰ ২৫ মে'ত অসম চৰকাৰে জাননী নং FRP 37/97/20ৰ যোগে ইয়াক "হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্য" বুলি পুনৰ্নামকৰণ কৰে।^[1]

কাষৰীয়া অঞ্চল

অভয়াৰণ্যখন চৰকাৰীভাৱে দিছৈ উপত্যকা সংৰক্ষিত বনাঞ্চল, দিছৈ সংৰক্ষিত বনাঞ্চল আৰু টিৰু পাহাৰ সংৰক্ষিত বনাঞ্চললৈ বিয়পি আছে যিবোৰ ভাৰতীয় হাতী (Elephas maximus indicus) আৰু আন আন জন্তুৰ চৰণীয়া ঠাই হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা হয়।^[3] হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্য আৰু নাগালেণ্ডৰ নিকটৱৰ্তী হাবি 'দিছৈ উপত্যকা সংৰক্ষিত বনাঞ্চলৰ মাজৰ ঠাইখিনি দিছৈ, কঁঠালগুৰি আৰু হোলোংগুৰিৰ চাহ বাগিছা কেইখনমানে অধিকাৰ কৰি আছে।^[3][4] সেইকেইখন হ'ল- কাটনিবাৰী, মুৰমুৰিয়া, চেনিজান, কলিয়াপানী, মেলেং, কাকজান, দিহিঙ্গীয়াপাৰ, কঁঠালগুৰি, দিছৈ আৰু হোলোংগুৰি। কাষৰীয়া গাঁওবোৰ হৈছে মধুপুৰ, লক্ষ্মীপুৰ, ৰামপুৰ, ফেঁচুৱেল, কাটনিবাৰী, পুখুৰীয়া,ভেলেউগুৰি ৰতনপুৰ, ভেলেউগুৰি অফলামুখ, ভেলেউগুৰি কালিয়াগাঁও আদি।^[3]

জীৱবসতি

বিতং তালিকাৰ বাবে হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যত থকা প্ৰজাতিসমূহৰ তালিকা চাওক।

হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যক 'অসমৰ ভৈয়ামৰ পলসুৱা অৰ্ধ-চিৰসেউজ অৰণ্য' (Assam plains alluvial semi-evergreen forests) বুলি শ্ৰেণীবিভাজন কৰা হৈছে।^[3] ইয়াত প্ৰতি বছৰে গড়ে ২৪৯ ছে:মি: বৰষুণ হয়। সাগৰপৃষ্ঠৰপৰা ১০০ ফুট-ৰপৰা ১২০ ফুট উচ্চতালৈ (সাঁচ:Convert/and/AonSoff (সাঁচ:Convert/and/AonSoff)) পৰিব্যাপ্ত এই বনাঞ্চলৰ দক্ষিণ-পূৱ ফালটো ওখ। উত্তৰ-পশ্চিম ফাললৈ উচ্চতা ধীৰে হ্ৰাস পাই আহিছে। মাজৰে বৈ যোৱা ভোগদৈ নদীয়ে অৰণ্যৰ মাজে জলমগ্ন এক অঞ্চল সৃষ্টি কৰিছে। অভয়াৰণ্যৰ সীমাৰে বিস্তৃত এই অংশত বিভিন্ন জল উদ্ভিদ (semi-hydrophytic plants) পোৱা যায়। এই জলমগ্ন অঞ্চলে অৰণ্যখনক তিনিটা ক্ষুদ্ৰ পৰিবেশ ক্ষেত্ৰত বিভক্ত কৰিছে: উজনি-হেলনীয়া ক্ষেত্ৰ, নামনি-হেলনীয়া ক্ষেত্ৰ আৰু বানপানী-সম্ভাৱনাময় ক্ষেত্ৰ।^[1]

প্ৰাণীকুল

জৈৱবৈচিত্ৰ্যৰে ভৰা অভয়াৰণ্যখনত ভাৰতৰ একমাত্ৰ এপ্‌ হলৌ বান্দৰ (Hoolock hoolock),^[1][3] আৰু উত্তৰ-পূব ভাৰতৰ একমাত্ৰ নিশাচৰ প্ৰাইমেট লাজুকী বান্দৰ (Nycticebus bengalensis) পোৱা যায়।^[1][5] ইয়াত পোৱা আন আন প্ৰাইমেটবোৰ হৈছে সেন্দূৰী বান্দৰ (Macaca arctoides), northern pig-tailed macaque (Macaca leonina), অসমীয়া বান্দৰ (Macaca assamensis assamensis), মলুৱা বান্দৰ (Macaca mulatta), আৰু capped langur (Trachypithecus pileatus)। অভয়াৰণ্যখনত ভাৰতীয় হাতী, বাঘ (Panthera tigris), নাহৰফুটুকী বাঘ (Panthera pardus), jungle cats (Felis chaus), বনৰীয়া গাহৰি (Sus scrofa), তিনিপ্ৰকাৰৰ civet, চাৰিপ্ৰকাৰৰ কেৰ্কেটুৱা আৰু আন কেইবাপ্ৰকাৰৰ স্তন্যপায়ী জন্তু পোৱা যায়। অভয়াৰণ্যখনত অতি কমেও ২১৯ প্ৰকাৰৰ চৰাই আৰু কেইবাপ্ৰকাৰৰ সাপ পোৱা যায়।^[1]

উদ্ভিদকুল

অভয়াৰণ্যখনৰ আচ্ছাদনৰ স্তৰে স্তৰে উদ্ভিদকুলৰ বিবিধতা বিৰাজমান

হোলোঙাপাৰ অভয়াৰণ্যৰ উদ্ভিদজগত 'চিৰসেউজ' (evergreen) ধৰণৰ আৰু স্তৰীয় আচ্ছাদনেৰে (canopy) গঠিত।^[3]

আচ্ছাদনৰ ওপৰৰ স্তৰ ঘাইকৈ হোলোং গছেৰে গঠিত। এই স্তৰৰ উদ্ভিদৰ গা-গছ সাধাৰণতে ১২-ৰপৰা ৩০ মিটাৰলৈকে (৩৯ ৰ পৰা ৯৪ ফুট) ওখ হয়। ইয়াৰ উপৰিও এই স্তৰত চামকঁ‌ঠাল (Artocarpus chama), গমাৰি (Gmelina arborea), অমৰা (Amoora wallichi), চঁপা (Mcheliai spp.), ভেলু (Tetrameles nudiflora), উড়ল (Sterculia villosa) আৰু শিঙৰী (Castanopsis spp.) আদি গছো পোৱা যায়।^[3]

আচ্ছাদনৰ মধ্য স্তৰত নাহৰ (Mesua ferrea) গছেই মুখ্য, ইয়াৰ বিস্তৃতি মুকুট আকাৰৰ। সেয়ে ইয়াৰ ঘন ছাঁয়াই বহল অংশ আৱৰি ৰাখে। নাহৰৰ বাহিৰে বান্দৰডিমা (Prasoxylon excelsum), ধূনা (Canarium resiniferum), ভোমোৰা (Terminalia belerica), ফুল গমাৰি (Gmelina sp.) বনবগৰী (Pterospermum lanceafolium), মৰশাল (Vatica lanceafolia), চেলেং (Sapium baccatum), সাঁচি (Aquilaria malaccensis), আৰু ঔ টেঙা (Dillenia indica) আদিও মধ্যস্তৰত পোৱা যায়। .^[3]

আচ্ছাদনৰ একেবাৰে তলৰ স্তৰ আৰু ভূমিসংলগ্ন উদ্ভিদকুল বিভিন্ন গছেৰে গঠিত। সঘনাই চকুত পৰা উদ্ভিদসমূহ হ'ল: দলু বাঁহ (?) (Dolu bamboo) (Teinosstachyum dullooa), বিজুলি বাঁহ (Pseudostachyam polymorphum), জেং (?)^[6] (Jengu) (Calamus erectus), জাতি বেত (Calamus spp.), সৌকা বেত (Calamus spp.), তৰা (Alpinia allughas), কৌপাত (Phrynium imbricatum), আৰু চোৰাত (Laported cremulata).^[3]

সংৰক্ষণ

অভয়াৰণ্যখনক আৱৰি থকা চাহ বাগিছাসমূহে প্ৰব্ৰজনকাৰী জীৱসমূহৰ বাবে এক ভৌগোলিক বাধাৰ সৃষ্টি কৰে।^[3][4] চাহ বনুৱাসকলৰ বৰ্ধিত জনসংখ্যায়ো অৰণ্যখনৰ প্ৰতি ভাবুকিৰ সৃষ্টি কৰিছে কাৰণ বহু লোক কাঠ, বনৌষধি আৰু খাদ্যৰ বাবে অৰণ্যখনৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল।^[1][3] ঘৰচীয়া জন্তুৰ বাবে অৰণ্যখনৰ পৰা বৃহৎ পৰিমাণৰ গছৰ পাত আৰু ঘাঁহ সংগ্ৰহ কৰা হয়। বাৰিষাকালি চাহ বাগিছাবোৰত ব্যৱহৃত অপতৃণনাশক আৰু কীটনাশকবোৰ অৰণ্যখনৰ মাজেৰে বৈ যায়।^[1]

হাতীবোৰে নাগালেণ্ডলৈ প্ৰব্ৰজন কৰাৰ বাবে চাহ বাগিছাবোৰৰ মাজৰে যায় আৰু সেইবাবে চোৰাং চিকাৰৰ লক্ষ্য হয়। অৰণ্যখনক ৰেলপথেও ভাগ ভাগ কৰি পেলাইছে। চোৰাংকৈ কাঠ কটা আৰু অবৈধ বসতিয়ে অৰণ্যখনৰ মান নিম্নগামী কৰি তুলিছে।^[3]

চিত্ৰ বিথিকা

পখিলা আৰু মথ

• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি Indian Nawab or Common Nawab পখিলা।
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি Common Redeye পখিলা।
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি Oriental Tailed Jay পখিলা।
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি Commander পখিলা
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি Himalayan Five-bar Swordtail পখিলা।
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি Himalayan Red Lacewing পখিলা।
• 
  অভয়াৰণ্যখনত উপলভ্য এটি পেৰিচ পিকক্ পখিলা।
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি Indo-Chinese Great Jay পখিলা
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি Cruiser (Vindula erota) পখিলা।
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি White Dragontail পখিলা
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি Long-banded Silverline পখিলা।
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যত পোৱা এবিধ প্ৰজাতিৰ মথ

স্তন্যপায়ী আৰু পক্ষী

• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি মতা হলৌ বান্দৰ।
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি গাহৰিনেজীয়া বান্দৰ।
• 
  অভয়াৰণ্যখনৰ পৰা ওচৰৰ এখন চাহবাগিছালৈ ওলাই অহা বনৰীয়া হাতীৰ এটা জাক।
• 
  অভয়াৰণ্যখনত এটি টুপীমূৰীয়া বান্দৰ।
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যত এটি লাজুকী বান্দৰ।
• 
  হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যত এটি ৱাক চৰাই বা ৰাতি চৰা পখী।
• 
  অসমৰ যোৰহাট জিলাত অৱস্থিত হোলোঙাপাৰ গিবন অভয়াৰণ্যৰ এটি গাহৰিনেজীয়া বান্দৰ।

তথ্য সংগ্ৰহ

1. Ghosh, Kumud (2007). "Birds of Hoollongapar Gibbon Sanctuary". Newsletter of Birdwatchers খণ্ড 47 (3): 35–40. https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=explorer&chrome=true&srcid=0B3FJoJNii3LpZTYwMTBkMGItOWVjYi00N2M2LWEzY2EtNGUwZTIyYWY5ZjEy&hl=en_US. 
2. "Gibbon Sanctuary". protectedplanet.net. Archived from the original on 24 July 2011. https://web.archive.org/web/20110724022429/http://protectedplanet.net/sites/308560। আহৰণ কৰা হৈছে: 22 January 2011. 
3. Hazarika, Reneema; Gupta, A. K. (2005). "Resource Sharing by Hoolock Gibbon (Bunopithecus hoolock) with two primate species in Gibbon Wildlife Sanctuary, Assam, India". Envis: Wildlife and Protected Areas খণ্ড 8. ISSN 0972-088X. http://wiienvis.nic.in/hoolock_gibbon/assam_2.htm. 
4. Das, Nabajit; Biswas, J; Das, J.; Ray, P. C.; Sangma, A.; Bhattacharjee, P. C. (2009). "Status of Bengal Slow Loris Nycticebus bengalensis (Primates: Lorisidae) in Gibbon Wildlife Sanctuary, Assam, India" (PDF). Journal of Threatened Taxa খণ্ড 1 (11): 558–561. ISSN 0974-7907. Archived from the original on 2011-07-28. https://web.archive.org/web/20110728110148/http://threatenedtaxa.org/ZooPrintJournal/2009/November/o221926xi09558-561.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-11-27. 
5. Nandini, Rajamani; Kakati, Kashmira; Ved, Nimesh (2009). "Occurrence records of the Bengal Slow Loris (Nycticebus bengalensis) in northeastern India" (PDF). Asian Primates Journal খণ্ড 1 (2): 12–18. Archived from the original on 2012-03-03. https://web.archive.org/web/20120303214230/http://www.primate-sg.org/PDF/APJ1.2.LorisIndia.pdf। আহৰণ কৰা হৈছে: 2012-11-27. 
6. http://arunachalforests.gov.in/jairampur%20project%20division.html