A Estrada | |||||
---|---|---|---|---|---|
| |||||
Alministración | |||||
País | España | ||||
Autonomía | Galicia | ||||
Provincia | provincia de Pontevedra | ||||
Tipu d'entidá | conceyu de Galicia[1] | ||||
Alcalde d'A Estrada | Gonzalo Louzao (en) | ||||
Nome oficial | A Estrada (gl)[2] | ||||
Códigu postal |
36680 | ||||
Xeografía | |||||
Coordenaes | 42°41′21″N 8°29′14″W / 42.689166666667°N 8.4872222222222°O | ||||
Superficie | 281 km² | ||||
Altitú | 281 m | ||||
Llenda con | Padrón, Teo, Vedra, Boqueixón, Silleda, Forcarei, Cerdedo-Cotobade, Campo Lameiro, Cuntis, Valga y Pontecesures | ||||
Demografía | |||||
Población |
20 081 hab. (2023) - 9811 homes (2019) - 10 668 muyeres (2019) | ||||
Porcentaxe | 2.13% de provincia de Pontevedra | ||||
Densidá | 71,46 hab/km² | ||||
Más información | |||||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
Llocalidaes hermaniaes | Almonte | ||||
aestrada.com | |||||
A Estrada[3] (La Estrada en castellanu)[4] ye un conceyu y llocalidá de la provincia de Pontevedra (comunidá autónoma de Galicia, España). Pertenez a la contorna de Tabeirós - Terra de Montes. Per otra parte ye la capital del partíu xudicial del so mesmu nome. La so altitú ye d'unos 300 metros sobre'l nivel del mar.
El nome d'A Estrada vien de la voz en llatín strata, col significáu de tierra triada, per onde s'andar, camín». Ello ye que dos caminos cruciar na plaza principal: de sur a norte xubía un camín dende Terra de Montes, Ourense y Portugal, per onde los arrieros y pelegrinos diben a Santiago de Compostela; y del este a oeste, dende tierres del Deza, Trasdeza y del interior de Galicia, per onde arrieros y, más tarde, carrilanas dirixir a la mariña.
L'escudu heráldicu y la bandera que representen al conceyu fueron aprobaos en 2014. L'escudu sigue'l siguiente blasón:
De sinople (verde) y sobre ondes de plata (blancu), una ponte de cinco güeyos d'oru (mariellu), surmontado d'una torre, bueca y tamién d'oru, y nos lladrales dos vieires de plata, surmontadas, de la mesma, de dos tales estrelles d'oru. Al timbre, la corona real zarrada.Diariu Oficial de Galicia nᵘ 195 de 13 d'ochobre de 2014[5]
La descripción testual de la bandera ye la siguiente:
Estremada per una banda blanca, de verde al estil y de colloráu a la batiente.Diariu Oficial de Galicia nᵘ 195 de 13 d'ochobre de 2014[6]
La xurisdicción de Tabeirós tien el so orixe en tiempos del rei suevu Miro nel sieglu VI, y apaez citada nel Cronicón Iriense como perteneciente a la diócesis d'Iria. Nel sieglu XII, l'arzobispu de Santiago Xelmírez y el rei Alfonsu VII de Castiella intercambiaron ente sigo la tierra de Tabeirós, Tabeirolos y el castru de Faro, pasando la primera a ser posesión de la mitra compostelana. Esta xurisdicción tomaba tol actual Conceyu d'A Estrada, con esceición de les parroquies de Vea, hasta 1840, añu nel que se creó'l Conceyu y el partíu xudicial d'A Estrada (güei capital de partíu xudicial qu'abarca los conceyos d'A Estrada, Forcarei y Cerdedo).
Tres años antes, por culpa de los enfrentamientos ente absolutista y lliberales, destituyir de forma completa'l Conceyu de Cereixo el 17 de setiembre de 1840 y dar# en nomar una nueva corporación con en consentimientu del pueblu y de la Milicia Nacional de Tabeirós, solicitando'l nome de Conceyu d'A Estrada, que yera un encruz de caminos con cuatro cases ente Figueroa, Ouzande y Guimarei.
Dende'l sieglu XII, estes tierres que güei entienden el conceyu d'A Estrada taben políticamente estremaes en "coutos" y xurisdicciones, nes qu'o bien mandaba un señor o bien yeren propiedá de la Mitra Compostelana: xurisdicción de:
Nel añu 1836 empecipiáronse les xuntes pa la unión d'estos n'otros más grandes o n'unu solu.
El 1 de xineru de 1837 producióse la fusión de los Coutos de Vega y Oca, Viso, Codeseda y Vea con Tabeirós. El conceyu formar en Cereixo, con sede en Pernaviva, yá con cincuenta y un parroquies (incluyida A Estrada, qu'apaez per primer vegada, formada polos llugares de Figueiroa de Arriba, Figueiroa de Abaixo, Rodeiro, Regueiro, Pedregal, Vilabrasil y Vilar). En 1840 producióse la destitución del conceyu de Cereixo, solicitando'l nome de La Estrada pal conceyu, aprobándose'l 23 de xineru de 1841.
El 6 de xunetu de 1859 concedióse-y a A Estrada'l títulu de Villa por Real Decretu. En 1878, el príncipe Alfonsu XII d'España dio al conceyu'l tratamientu de Ilustrísimo y en 1912 el de Excelencia.
Nel añu 1906 sale'l primer númberu de "La Voz del Pueblu" y "L'Ecu Estradense", qu'empecipiaron a la villa na prensa propia. Más palantre xuniríense a la terna de publicaciones autóctones "La Palanca" y "La Vanguardia". El mayor esponente de la prensa llocal foi "L'Emigráu", que permaneció activu mientres 20 años, ente 1920 y 1940, añu nel que sumió por problemes obvios col nuevu réxime postrepublicano.[8]
Pero nel últimu sieglu remaneció otra vegada la prensa n'A Estrada. Anguaño hai un periódicu estradense en circulación: Catrogatos, en versión online, y hasta mediaos del añu 2014, Capicúa, en versión de papel, anguaño yá desapaecíu.
Nome | Votos | Porcentaxe | Conceyales |
Partíu Popular de Galicia | 5.662 | 45.23% | 11 |
Partíu dos Socialistes de Galicia | 4.574 | 36.54% | 8 |
Movete | 890 | 7.11% | 1 |
Bloque Nacionalista Galego | 811 | 6.48% | 1 |
Los principales festexos d'esta llocalidá son los siguientes:
Cómo festividaes d'una relevancia menor:
Esti conceyu ta formáu por 51 parroquies: