Alborea

Alborea
Alministración
País España
AutonomíaBandera de Castiella-La Mancha Castiella-La Mancha
Provincia provincia d'Albacete
Comarca Manchuela (es) Traducir
Tipu d'entidá conceyu d'España
Alcalde d'Alborea José Rafael Navarro González
Nome oficial Alborea (es)[1]
Nome llocal Alborea (es)
Códigu postal 02215
Xeografía
Coordenaes 39°18′03″N 1°23′03″W / 39.3007°N 1.3843°O / 39.3007; -1.3843
Alborea alcuéntrase n'España
Alborea
Alborea
Alborea (España)
Superficie 72 km²
Altitú 710 m
Llenda con Alcalá del Júcar, Casas de Ves, Casas-Ibáñez, Villatoya y Requena
Demografía
Población 666 hab. (2023)
- 337 homes (2019)

- 321 muyeres (2019)
Porcentaxe 100% de Manchuela (es) Traducir
Densidá 9,25 hab/km²
Más información
Prefixu telefónicu 967
Estaya horaria UTC+01:00
Cambiar los datos en Wikidata

Alborea ye un conceyu y llocalidá d'España asitiáu al sureste de la península ibérica, na provincia d'Albacete, dientro de la comunidá autónoma de Castiella-La Mancha. En 2017 cuntaba con 697 habitantes, según datos del INE. Atopar a 58 km de la capital provincial.

Xeografía

[editar | editar la fonte]

El nome de Alborea procede del árabe Al-Burayat (La Torrecilla), términu que faía referencia a una torre musulmana que seique foi construyida pa vixilar la vía que comunicaba los llanos d'Albacete col llevante peninsular al traviés de Requena, restos que se caltienen cerca de la población; sobre l'allugamientu orixinal de la torre piénsase que tuvo asitiada xunto a la ilesia de la Natividá, acasu nel allugamientu qu'ocupa'l campanariu actual.

L'orixe del pueblu ye posterior a esta dómina, y ta venceyáu al procesu de la Reconquista y a los sos efeutos repobladores, anque esisten muertes de xacimientos arqueolóxicos posiblemente prehistóricos y el testimoniu d'una formosa ponte romanu, qu'inda se caltién en bien bon estáu.

Ye'l rei Alfonsu VIII quien ocupó, repobló y ordenó jurídicamente estes tierres de Alborea a partir de 1211, según el fueru de Cuenca, a que'l so Obispáu venceyar. Pero la debilidá d'esti procesu repoblador favoreció la perda de nuevu d'estes tierres a manes de los musulmanes, teniendo que volver el monarca a recuperales en 1213, amestándoles a la circunscripción de Cuenca y poniéndoles en manes de dellos caballeros.

Alborea quedó convertida tres la so conquista y repoblación nuna pequeña aldega dependiente del conceyu d'Alarcón, y la riqueza del llugar venceyada al señoríu de Gonzalo Ruiz de Atieza, a quién se-y encamentó la defensa d'esti sector asitiáu al sur del Obispáu de Cuenca y al norte del Júcar albacetense.

En 1226, por un privilexu d'Alfonsu X el Sabiu, configuróse'l Estáu de Jorquera, amestándose al mesmu l'aldega de Alborea. Y con posterioridá pasó a integrase nel gran conxuntu del marquesáu de Villena, convirtiéndose l'aldega de Alborea en llugar de la villa de Jorquera. Tuvo sol so dominiu hasta'l sieglu XIX nel qu'algamó la so autonomía municipal, tando'l so destín venceyáu a la solmenada y conflictiva gobernación de dalgunos de los marqueses d'esti territoriu.

A finales del sieglu XIV Alborea pasa a la Corona de Castiella con Enrique III, y a mediaos del sieglu XV a don Juan Pacheco, perdiendo ésti la mayor parte del marquesáu al defender la causa de doña Juana. L'aldega de Alborea nun pasó a la Corona y siguió nel marquesáu, hasta l'abolición nel sieglu XIX, viviendo suxeta a un procesu de señorización que s'acentuó mientres la Edá Moderna y principalmente mientres el sieglu XVII.

En 1586 Felipe II decidió estremar la provincia del marquesáu y Alborea pasa a pertenecer al Correximientu de San Clemente, y nes Rellaciones Topográfiques de Felipe II, de 1 de marzu de 1597, indícase que pertenez a la villa de Jorquera. A partir de 1643 fixéronse repartimientos a pidimientu de la facienda de San Clemente pa sufragar les guerres de Cataluña.

Nel sieglu XVIII Alborea sigui siendo llugar de señoríu, ensin términu, perteneciendo a la villa de Jorquera y al partíu de Cuenca. El primer terciu del sieglu ye desaxeradamente cruel pa Alborea por cuenta de la Guerra de Socesión. A partir de la segunda metá, l'autoridá señorial sédase y son frecuentes los enfrentamientos ente l'aldega de Alborea y les autoridaes del Estáu de Jorquera, de la que se produz una recuperación demográfico y económico.

Les primeres décades del sieglu XIX nun fueron fáciles pa Alborea que tuvo que sufrir, como'l restu del país, la Guerra de la Independencia y bien especialmente los saqueos de los franceses que expoliaron parte del so templu. Con posterioridá sufrió les acometíes de los carlistes qu'en más d'una ocasión escalaron la llocalidá. Y en el primer terciu d'esti sieglu, Alborea convertir en villa, constituyéndose'l primer Conceyu constitucional.

Yá nel sieglu XX, trés son los acontecimientos que van influyir d'una forma especial na llocalidá: la Guerra Civil, que va alteriar la secular y sufrida convivencia ente los sos vecinos, la emigración de les sos xentes mientres les décades de 1950-1970, y la transición a la Democracia, que va apurrir la recuperación de les llibertaes y la convivencia perdida, y a dotar de los servicios necesarios a la población de Alborea.

Alministración

[editar | editar la fonte]

Pertenez al partíu xudicial de Casas-Ibáñez.

Alcaldes dende les eleiciones de 1979
Llexislatura Nome Partíu
1979-1983 Eusebio Valencoso Martínez PSOE
1983-1987 Pedro Serrano Pardo y Juan Muñoz Martínez AEIA
1987-1991 Sergio Carrión Gómez - Mario Núñez Cuesta PSOE
1991-1995 Mario Núñez Cuesta
José Rafael Navarro González
PSOE
PSOE
1995-1999 José Rafael Navarro González PSOE
1999-2003 José Rafael Navarro González PSOE
2003-2007 José Rafael Navarro González PSOE
2007-2011 José Rafael Navarro González PSOE
2011-2015 José Rafael Navarro González PSOE
2015-2019 José Luis Vidal Arocas PP
2019-2023 n/d n/d
2023- n/d n/d

Economía

[editar | editar la fonte]
Cooperativa San Isidro
Cucu de Hoya de Mizarrán y campos de viñeos

En 1957 surde la Cooperativa de San Isidro, pola unión de dellos pequeños viticultores, bodegueros y enólogos, con una ilusión común, poder escoyer y escoyer les meyores uves, y conxuntamente, llograr unos vinos de gran calidá pa poder defendelos nel mercáu, nun principiu como graneles, y darréu como embotellados.

Anguaño esta bodega vinifica les uves procedentes d'unes 900 ha. Toes elles dientro del términu de Alborea, con un altor cimeru a los 700 msnm, pequeñes esplotaciones cuasi toes nun vasu de secanu, con un viñéu d'edá alta, practicando una viticultura bien tradicional con baxes producciones y escasos tratamientos que garanticen el calter natural y ecolóxico del productu.

La bodega ta dotada de les más modernes instalaciones pa seleición de la vendimia, control calidable dende la entrada d'uves a la vinificación, maceraciones controlaes, control de temperatura de fermentadura, avieyamientu y criances en barrica y embotellados.

La gama de vinos ye bien variada, los blancos con tola tipicidad arumosa de la variedá macabéu, los rosados típicos de la variedá bobal, y tintos productu de la combinación fayadiza de les variedaes bobal y cencibel.

Alterón, el vinu crianza de la cooperativa, destaca sobre'l restu gracies al so color rubín intensu, el so arume complexo pero delicao y sobremanera pol so sabor fondu y al empar templáu, y un postgusto persistente.

L'actividá agropecuaria en Alborea ta fuertemente marcada pol cultivu de la uva, magar se producen tamién ceberes y olives y hai presencia de diversos tipos de ganaos. Aun así, los viñeos ocupen un llugar preponderante non yá na agricultura, sinón na economía global d'esta llocalidá.

De les 7555 ha que componen esti conceyu, unes 4174 tán llabraes, y de estes casi'l 35% (1395 hectárees) ta ocupada por viñeos, que son trataos y curiaos de forma artesanal por que los frutos lleguen en perfectu estáu a la bodega de la cooperativa y pueda ellaborase unu de los meyores vinos de la zona.

La mayor parte d'estes 1395 ha de viñeos tán cultivaes cola variedá bobal (1121 ha), pero tamién atopamos otres como malvasia (134 hectárees), macabéu (20 ha), cencibel (16 ha), ente otres.

Patrimoniu

[editar | editar la fonte]

Ilesia de La nuesa Señora de la Natividá

[editar | editar la fonte]
Ilesia de La Natividá, dende'l camín del campusantu

Popularmente conocida como la Catedral de La Manchuela. La construcción correspuende a los sieglos XVI, XVII y XVIII, por cuenta de los distintos conceutos arquiteutónicos que s'aprecien al estudiar la so cabecera y la zona de les naves. Lo más destacable d'esta ilesia ye un gran ábside ochavado que tien, inspiráu en delles obres del barrocu andaluz.

Esta ilesia ye'l resultáu del apareyu de les fórmules gótiques coles barroques, onde los arquiteutos supieron concebir una fórmula d'adaptación ente lo gótico y lo clásico, dando llugar a un templu de grandes dimensiones, que va resultar una novedá pol so barafuste clásicu.

Ponte romana

[editar | editar la fonte]
Vista de la ponte romana

Na redoma de Alborea atopamos un testimoniu tanxible de la rica historia d'esti pueblu: una ponte antigua que se caltién en bien bon estáu.

Esta ponte ye unu de los pocos testigos que guardó les cambiantes situaciones sociales, económiques y polítiques que transitó Alborea y la rexón que la arrodia.

Naturaleza

[editar | editar la fonte]

Ríu Cabriel

[editar | editar la fonte]

El Cabriel constitúi unu de los ríos más cristalinos d'Europa y delimita xeográficamente a Alborea y la Comunidá Valenciana.

Los montes y paraxes vírxenes qu'arrodien a esti ríu, xunto a la llimpieza de les sos agües conviértenlo nun llugar ideal pal esfrute de tolos que busquen la naturaleza na so espresión más pura.

En Alborea, en siguiendo una ruta pedestre, va topar n'escelente paraxa pa dase un bon bañu y pasar el día nuna redolada ecolóxica.

Per otra parte, les sos agües pocu fondes emprestar a toles modalidaes de pesca, y tán declaraes trucheres. Les especies más comunes son la trucha arcu iris, el barbu, el lucio ya inclusive l'anguila.

La Cañada

[editar | editar la fonte]

A tan solo 2 km. de Alborea atópase la paraxa La Cañada, un llugar reserváu pa esfrutar del aire llibre y la naturaleza.

Si deseyar compartir una barbacoa con amigos y familiares, La Cañada ye'l sitiu perfectu pa tal fin. Ye por ello que los alboreanos desenvuelven gran parte de les festividaes del conceyu nesta paraxa, tales como la romería del 1 de mayu o'l Día de Castiella-La Mancha.

En 2008 planióse empecipiar nesti llugar un interesante proyeutu: crear en La Cañada un espaciu verde y una zona recreativa pa la construcción d'una pequeña ermita.

Fiestes Mayores

[editar | editar la fonte]

Cada añu, el 8 de setiembre, celebrar en Alborea el día de la patrona de la llocalidá, La nuesa Señora de la Natividá. Con actos, xuegos, concursos, procesiones, desfiles, verbenes, música, baille y muncho más, los alborenses dan rienda suelta a la celebración mientres los cinco díes que dura esta festividá, la más importante en Alborea. Ente les actividaes más carauterístiques de les fiestes atopamos la tradicional cabalgata d'inauguración, desenvuelta mientres l'apertura oficial, onde desfilen xarrés y comparses nun ambiente arimáu pola allegría y la celebración. Otru momentu destacáu ye la Procesión y Ufrienda de flores a la Virxe, que tien llugar el 8 de setiembre.

Fiestes de San Isidro

[editar | editar la fonte]

En conmemoración del patrón de los llabradores, San Isidro, la cooperativa del campu llocal que lleva'l so nome, realiza un convide nes sos instalaciones y mientres tol día entámense diverses actividaes, como la bendición de los campos.

Romería 1 de mayu

[editar | editar la fonte]

Esta festividá empieza tolos 30 d'abril pela nueche, colos Cantares de Mayos a la Virxe, y enllargar el 1 de mayu col treslláu de la Virxe del Carmen a La Cañada, onde aguarda una romería.

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]