Andorra la Vieya
 Andorra la Vieya | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| |||
| Alministración | |||
| País |  Andorra | ||
| Parroquia | Andorra la Vieya | ||
| Tipu d'entidá |
localidad de Andorra (es)  | ||
| Cónsul menor (es) | Marc Pons Martell | ||
| Nome oficial | Andorra la Vella (ca) | ||
| Nome llocal | Andorra la Vella (ca) | ||
| Códigu postal |
AD500 | ||
| Xeografía | |||
| Coordenaes | 42°30′N 1°30′E / 42.5°N 1.5°E | ||
  Andorra la Vieya Andorra la Vieya (Andorra)  | |||
| Superficie | 30 km² | ||
| Altitú | 1022 m | ||
| Llenda con | La Massana, Escaldes-Engordany, Sant Julià de Lòria y Les Valls de Valira | ||
| Demografía | |||
| Población | 24 042 hab. (2023) | ||
| Porcentaxe | 100% de Andorra la Vieya | ||
| Densidá | 801,4 hab/km² | ||
| Más información | |||
| Fundación | sieglu IX | ||
| Estaya horaria |
UTC+02:00 UTC+01:00 | ||
| Llocalidaes hermaniaes | Foix, Valls, Sant Pol de Mar y Ciudá de Méxicu | ||
| andorralavella.ad | |||
 | |||
Andorra la Vieya[1] (catalán: Andorra la Vella) ye la capital y una de les siete parroquies del Principáu d'Andorra, siendo tamién la más pequeña y la más poblada de toes. La población repártese en tres nucleos: Santa Coloma, l'antigua aldea de La Margineda y la mesma Andorra la Vella.
La ciudá alcuéntrase asitiada nos Pirineos, nel cruz de los ríos Valira del Nord y Valira d'Orient que formen el ríu Valira a una altitú de 1.123 metros sobro'l nivel del mar, asitiándola como la capital d'Estáu a mayor altitú sobro'l nivel del mar de toa Europa.
Historia
[editar | editar la fonte]La presencia humana n'Andorra data d'antes de la era cristiana. La parroquia d'Andorra ye mentada per primer vegada n'acta de consagración de la catedral de La Seu d'Urgell nel añu 839; ye capital dende l'establecimientu del Principáu en 1278, dempués de que l'Obispáu d'Urgel y el Condáu de Foix decidieren compartir la soberanía del territoriu andorranu.
En 1978 la parroquia d'Escaldes-Engordany dixebróse d'Andorra la Vieya, convirtiéndose na más nueva de les parroquies andorranes.
En 1993 la nueva Constitución estableció un parllamentu democráticu, con sistema executivu, llexislativu y xudicial, toos asitiaos na ciudá.
Población
[editar | editar la fonte]La ciudá d'Andorra la Vieya forma una aglomeración urbana d'aproximao 50.000 habitantes, xunto coles parroquies d'Escaldes-Engordany (16.000 hab.) al este y Santuyano de Loria (9.000 hab.) al sur. Esta aglomeración estiéndese en sentíu llonxitudinal siguiendo'l trazáu de la carretera.
Andorra la Vieya tien 22.886 habitantes, según el censu de 2015. La población ta compuesta por un 44% d'españoles, 33% d'andorranos, 11% de portugueses, y 6% de franceses, más dalgunes otres comunidaes minoritaries (6%).[ensin referencies]
En 2020 Andorra cuenta con una población de 76.177 habitantes.
| 1865 | 1947 | 1965 | 1981 | 1985 | 1988 | 1995 | 2000 | 2005 | 2007 | 2020 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1,100 | 1,975 | 8,833 | 14,783 | 17,201 | 19,566 | 21,984 | 20,845 | 23,587 | 24,574 | 76,177 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: Serviciu d'estudios del Ministeriu de Finances) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Monumentos destacaos
[editar | editar la fonte]- Casa de la Vall. Unu de los edificios más emblemáticos de la ciudá, ye una casa-fuerte del sieglu XVI qu'anguaño sirve al Consell Xeneral (parllamentu andorranu) dende 1702.
- Ilesia de San Esteban. Ilesia parroquial que caltién l'atriu y el campanariu románicos del sieglu XI. El restu, son remodelaciones feches con posterioridá, les más significatives, nos años 1940 a cargu del arquiteutu modernista Josep Puig i Cadafalch.
- Ilesia de Santa Coloma. Edificiu prerrománicu asitiáu al sur de la parroquia, en Santa Coloma d'Andorra. Tien un campanariu circular.
- Pont de la Margineda. Ponte románica que crucia'l ríu Valira. Asitiáu al norte, na antigua aldega de La Margineda -práuticamente estremera cola parroquia de Santuyano de Loria- tratar de la ponte medieval más grande de los que se caltienen nel Principáu.
- Castiellu ya ilesia de Sant Vicenç d'Enclar. Asitiáu a 1.126 metros d'altor, percima de Santa Coloma d'Andorra. Complexu medieval, d'antiguo fortificáu, que se llevantó sobro construcciones romanes ente los sieglos VII y VIII.
Llocalidaes hermaniaes
Les ciudaes hermaniaes con Andorra la Vieya son:
- Foix (
Francia) - Sant Pol de Mar (
España) - Valls ( España)
- Ciudá de Méxicu (
Méxicu)
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Andorra la Vieya.
Sitiu web oficial (en catalán)
Datos: Q1863- Multimedia: Andorra la Vella