Anno Mundi

Llábana funeraria del cementeriu xudíu de Tesalónica na qu'apaez la fecha de la muerte usando la cronoloxía Anno Mundi.

Anno Mundi (espresión llatina que significa "nel añu del mundu"; n'hebréu לבריאת העולם‎, "hasta la creación del mundu), abreviáu como AM^[1], ye una forma de contar los años basada nel rellatu bíblicu de la creación del mundu y la historia qu'asocedió tres d'esi momentu. Los principales calendarios qu'usaron a lo llargo de la historia esti puntu de referencia son dos:

• El calendariu bizantín, usáu nel Imperiu romanu oriental y en munchos países ya ilesies orientales de tradición cristiana ortodoxa, basáu na versión Septuaginta de la Biblia. Esti calendariu ye asemeyáu al calendariu xulianu, sacante que'l so puntu de referencia inicial (época) ye'l día equivalente al 1 de setiembre de 5509 e.C. del calendariu xulianu prolépticu.
• De magar la Edá Media el calendariu hebréu tien basáose en cálculos rabínicos, fechos a partir del testu masoréticu hebréu (el canon xudíu de llibros sagraos), del añu nel qu'asocedió la creación del mundu. Esti calendariu úsase dientro de les comunidaes xudíes pa marcar, por exemplu, les festividaes relixoses. Nel calendariu xudíu los díes entamen al atapecer. La época d'esti calendariu, que correspuende cola fecha calculada de creación del mundu, ye l'equivalente al atapecer del 6 d'ochobre de 3761 e.C. del calendariu xulianu prolépticu^[2]. L'añu nuevu entama nel Rosh Hashaná, nel mes de Tishréi. L'añu AM 5781 d'esti calendariu entamól 18 de setiembre de 2020 del calendariu gregorianu^[3].

Magar que les diferencies na interpretación bíblica o na metodoloxía de cálculu pueden dar como resultáu delles diferencies na fecha estimada d'aniciu del mundu, la mayoría de los resultaos avérense bastante a ún d'estos dos modelos dominantes. La razón principal pa esta disparidá ye cuálu ye'l testu bíblicu que caún toma pa facer el cálculu: si tomamos la Biblia Septuaginta pa facer el cálculu obtendremos una fecha averada al 5500 e.C., y si tomamos el testu masoréticu xudíu obtendremos otra, averada al 3760 e.C. La diferencia de 1.732 años ente estos dos testos derívense de les diferencies numériques na xenealoxía que recueyen les dos versiones del llibru del Xénesis. Los patriarcas, d'Adán a Taré, que foi'l pa d'Abrahán, considérase que yeren inclusive 100 años más vieyos cuando tuvieron los sos fíos na versión Septuaginta^[4][5] que na Biblia Vulgata llatina^[6][7] o nel Tanak^[8][9] (biblia hebrea). De resultes, la diferencia neta ente les dos principales versiones de la xenealoxía del Xénesis ye de 1.466 años, que representen el 85% de la diferencia ente los dos modelos principales de datación del orixe del mundu.

Hai tamién diferencies ente los métodos de cálculu basaos nel testu bíblicu y los usaos polos historiadores y arqueólogos modernos, qu'usen métodos científicos pa datar fechos concretos, como por exemplu la destrucción del Primer Templu de Xerusalén, que permiten aproximar la fecha real na qu'asocedieron los fechos recoyíos na Biblia.

Referencies

1. Benjaminson C, How old was Moses when The Torah was given at Mount Sinai. Chabad-Lubavitch Media Center.
2. Dershowitz, Nachum; Reingold, Edward M. (1997), Calendrical Calculations (1st edición), Cambridge University Press, p. 11, ISBN 0-521-56474-3 
3. «Hebrew Date Converter». Consultáu'l 25 May 2021. Convertidor online de feches del calendariu hebréu al gregorianu y viceversa.
4. Xénesis, capítulu V. Biblia Septuaginta online (en griegu ya inglés).
5. Xénesis, capítulu 11. Biblia Septuaginta online (en griegu ya inglés).
6. Xénesis, capítulu 5, na Biblia Vulgata.
7. Xénesis, capítulu 11, na Biblia Vulgata.
8. Xénesis, capítulu 5, na Biblia hebrea (n'hebréu ya inglés).
9. Xénesis, capítulu 11 Archiváu 2021-08-02 en Wayback Machine, na Biblia hebrea (n'hebréu ya inglés).