Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
Una caldera volcánica ye una gran depresión, distinta d'un cráter, causada por distintos factores, como pueden ser el fundimientu d'una cámara magmática o por deslizamiento: aníciense cuando un edificiu volcánicu aumenta enforma'l so altor al respective de la so base, volviéndose inestable y esbarrumbándose a favor de la gravedá como ye'l casu de Les Cañaes del Teide en Tenerife (Islles Canaries, España). Más rara ye la formación d'una caldera por esplosión freática, como ye'l casu de la Caldera de Bandama na islla tamién canaria de Gran Canaria, producida cuando'l magma basálticu ascendente atopa nel so camín un acuíferu aniciando una esplosión colosal al convertir a l'agua en vapor sometíu a una enorme presión. Otru tipu de caldera ye la producida por derrame de la llava nel cráter escontra l'esterior, de la que ye bon exemplu la Caldera de Taburiente, asitiada n'otra islla del archipiélagu español de Canaries: La Palma. Esta última caldera ye la que sirvió como modelu a esti tipu d'estructures volcániques, anque nun resulta tan apropiáu porque la caldera puramente dicha resultó vaciada en poco tiempu pol derrame de la llava escontra l'oeste.
El términu español caldera (del llatín caldaria) foi introducíu na lliteratura xeolóxica internacional pol xeólogu alemán Leopold von Buchen 1825, nel estudiu que realizó de les islles Canaries arriendes del so viaxe de 1815, nel que visitó'l Teide y la Caldera de Taburiente, en La Palma, de la que tomó'l nome.[1][2]
En sentíu estrictu, una caldera volcánica ye un cráter de proporciones mayores a les normales, con llava bastante fluyida y caliente y erupciones non esplosives y bien enllargaes, como asocede nos volcanes ḥawaianos. El llagu de llava que se forma nel interior d'una caldera ta formáu por llava bien caliente y fluyida, de tipu basálticu, polo que ye bien probe en xil. La superficie de la caldera puede formar una tiez al contautu col esterior, pero la llava dilida siempres queda a escasa fondura per debaxo de la mesma. La tiez irregular nel interior de la caldera apaez nos intervalos más seles na so hestoria eruptiva, ente que los cantos tienen pindios bien débiles escontra l'esterior, como puede trate na imaxe de la caldera del Halemaumau (Volcán Kīlauea, Islla de Ḥawai).
Los llagos formaos darréu en calderes yá inactives reciben el nome de maars.
Cuando la tiez que se forma na superficie d'una caldera va fundiéndose na llava líquida pol aumentu de la densidá que se produz al esfrecese, mengua'l nivel de la caldera y vase formando un escarpe anular alredor de la mesma como'l que se ve nel cantu meridional del Teide, que puede trate na imaxe de satélite (en Les Cañaes del Teide) y nes fotografíes d'esti volcán. Primero que llegue a fundise'l conu, el magma, puede baxar del techu de la cámara, lo que se llama clímax volcánicu. De la mesma, esti fundimientu na llava puede producir la nacencia d'un conu volcánicu, a un llau de la caldera, que los sos materiales tán formaos pol ascensu de materiales eruptivos producíu pol aumentu de la presión col descensu del material que se va esfreciendo na superficie de la caldera. Esti conu volcánicu forma una especie de válvula de seguridá que va refundiando piroclastos (cenices, bombes, lapilli, arenes y vidrio volcánicu) y asina va compensando'l descensu del nivel de la caldera. Este ye'l motivu de la formación del Teide (que polo tanto llevantóse darréu a midida que baxaba'l nivel de la caldera) y del conu volcánicu que puede trate na caldera de Aniakchak, n'Alaska. El dibuxu esquemáticu de la formación d'una caldera amuésanos esti procesu. Nel casu del Monte Mazama, que la so erupción formó la Caldera que dio orixe al Llagu del Cráter (en Oregón, Estaos Xuníos) vemos que la formación del conu que forma la islla Wizard ye posterior al fundimientu de la caldera y al enfriamientu de la mesma, y como se trata de llava que al esfrecese vuélvese impermeable, puede formase un llagu, como ye'l casu del representáu nel esquema. Y esti llagu estremar d'un maar, na mayor pindia alredor del cráter.
Ye'l casu de la Caldera de Taburiente, asitiada en Canaries, na Islla de La Palma. Cuando la caldera inda contenía la llava más o menos líquida nel so interior, la paré del cráter abrir nun puntu, pol cual foise virtiendo rápido la llava del interior formando lo qu'agora se conoz como Ribayu de Les Congoxes. Por esti motivu, les parés de la caldera son cuasi verticales, una y bones el descensu del nivel de la llava producir de manera bien rápida. Les rimaes internes d'esta caldera, de cuasi un km en sentíu cuasi vertical pueden trate na imaxe del Balcón de Taburiente.
Tamién ye'l casu de La Caldereta, caldera de menor tamañu allugada na mariña oriental de la Islla de La Palma y que'l so derrame escontra'l norte dio la base necesaria pa edificar la ciudá de Santa Cruz de La Palma. Anguaño hasta'l mesmu cráter de La Caldereta atópase urbanizáu y habitáu.
A lo último, la mayor parte de los volcanes de Los Galápagos, especialmente na islla Fernandina y n'otres, son calderes de fundimientu y na mayoría de los casos, la subsidencia deber a derrames soterraños llaterales, polo que'l nivel de la llava nel interior de la caldera menguó, como puede vese na islla citada.
Esiste una correspondencia direuta ente la mayor o menor fluidez (o mafa, en sentíu inversu) de la llava y les carauterístiques tocantes a altor y pindiu de los volcanes que producen, amás del so calter más o menos esplosivu de les erupciones correspondientes.
Na WikiMapia pueden trate dellos exemplos de calderes que sirven pa comprobar lo que se diz nesti artículu: