El comerciu d'esclavos africanos foi una de les práutiques realizaes con esclavos llograos n'África, anque l'usu xeneral de la espresión acuta la llocalización xeográfica al África subsaḥariana o «África negra», identificando como «negros» a los suxetos de tal comerciu esclavista. A pesar de ser tal denominación un estereotipu que nun indica en realidá nenguna categoría antropolóxica científicamente establecida, la identificación de les sos traces físiques, especialmente de la piel escura, foi la base de la so discriminación racial.
Nel continente africanu fueron comunes dende la edá antigua distintos sistemes d'esclavitú en múltiples llugares. En delles sociedaes africanes, les persones esclavizadas tamién podíen pasar a ser trabayadores non abonaos y dafechu integraes na sociedá. N'otres, tratar peor. Cuando'l comerciu árabe d'esclavos y el comerciu atlánticu d'esclavos empezaron, los sistemes esclavistes locales camudaron y pasaron a suministrar cautivos a los mercaos esclavistes d'otros continentes.
Numberosos pueblos, como los ashanti de Ghana y los yoruba de Nixeria, tomaron parte nel comerciu d'esclavos. Grupos como los imbangala d'Angola y los nyamwezi de Tanzania sirvíen como intermediarios o bandes errantes, llevando a cabo guerres contra los estaos africanos pa prindar persones y esportales como esclavos. Distintos axentes comerciales europeos y árabes que trataben con esclavos tamién sofitaben a aquellos gobernantes que favorecíen los sos intereses. Solíen favorecer viviegamente a un grupu contra otru pa provocar deliberadamente el caos y siguir asina les sos actividaes d'esclavitú.[1]
La esclavitú nes sociedaes africanes tenía que ver más con una servidume contratada. Los esclavos nun s'utilizaben pa ser propiedá d'otros homes, nin pa ser esclavizados pa tola vida. Los esclavos africanos xeneralmente recibíen sueldos y podíen atropar propiedaes. De cutiu mercaben la so propia llibertá y podíen llograr promoción social, como los homes llibres de l'Antigua Roma. Dalgunos inclusive algamaron l'estatus de reis, como por casu Jaja de Opobo y Sonni Alí.
El primer comerciu esternu d'esclavos foi'l comerciu transahariano d'esclavos. Anque esistiera dende faía enforma tiempu dalgún tipu de comerciu nel ríu Nilu y un llindáu comerciu al traviés del desiertu occidental, el tresporte d'importantes volumes d'esclavos nun se fixo vidable hasta que los camellos fueron introducíos dende Arabia nel sieglu X. Nesti puntu, la rede del comerciu transahariano empezó a funcionar coles mires de tresportar esclavos escontra'l norte. Zanzíbar foi nel so día el primer puertu de comerciu d'esclavos d'África del Este. So los árabes omaníes nel sieglu XIX, siquier 50.000 esclavos pasaben pela ciudá cada añu.[2][3]
La mayor parte d'historiadores envaloren qu'ente 11 y 18 millones d'esclavos africanos cruciaron el mar Roxu, l'Océanu Índicu y el Desiertu d'El Sáḥara ente los años 650 hasta'l 1900 DC.[4][5]
El comerciu d'esclavos al traviés del Océanu Índicu tamién tien una llarga historia, empezando col control de les rutes marítimes por comerciantes afro-árabes nel sieglu IX. Envalórase que solo unos miles d'esclavos yeren tomaos cada añu dende'l Mar Roxu y la mariña del Océanu Índicu. Estos yeren vendíos por tou Oriente Mediu. Esti tráficu aceleróse a midida que fueron apaeciendo meyores buques mercantes, según a consecuencia del aumentu de la demanda de fuercia de trabayu pa los plantíos de la rexón. Nun momentu dau, decenes de miles d'esclavos yeren tomaos cada añu.[6]
Los primeros europeos en llegar a les mariñes de Guinea fueron los portugueses. El primer européu que mercó esclavos africanos na rexón de Guinea foi Antão Gonçalves, un esplorador portugués del 1441 DC. Orixinalmente interesaos solo nel comerciu d'oru y especies, establecieron colonies nes islles inhabitadas de São Tomé. Nel sieglu XVI, los colonos portugueses afayaron qu'estes islles volcániques yeren perfectes pal cultivu d'azucre. El cultivu d'azucre ye intensivu en fuercia de trabayu, y los portugueses atopaben difícil atraer trabayadores a la zona de resultes de les elevaes temperatures, falta d'infraestructures y dures condiciones de vida. Pa cultivar l'azucre los portugueses fixeron usu d'un importante númberu d'esclavos africanos. El fuerte San Jorge de la Mina na Mariña d'Oru británico, orixinalmente construyíu por africanos pa los portugueses en 1482 coles mires de controlar el comerciu d'oru, convertir nun importante depósitu d'esclavos que yeren tresportaos al Nuevu Mundu.[7]
Los españoles fueron los primeros europeos n'utilizar esclavos africanos nel Nuevu Mundu n'islles como Cuba y La Española,[8] onde l'alarmante tasa de mortalidá de la población nativa provocaron les primeres lleis reales protexendo a la población llocal (Lleis de Burgos, 1512–1513). Los primeros esclavos africanos llegaron a La Española en 1501 pocu tiempu dempués de que la Bulda menor Inter caetera de 1493 concediera tol Nuevu Mundu a España.[9]
L'aumentu de la penetración n'América polos portugueses creó una mayor demanda de fuercia de trabayu en Brasil, principalmente pa collechar y trabayar nes mines. Les economíes basaes na fuercia llaboral de los esclavos rápido espandiéronse al Caribe y a la franxa sureña de lo que se conoz anguaño como Estaos Xuníos, onde los comerciantes holandeses llevaron los primeros esclavos africanos en 1619. Estes árees desenvolvieron una demanda insaciable d'esclavos. A midida que les naciones europees faíense más poderoses, especialmente Portugal, España, Francia, Gran Bretaña y Holanda, empezaron a lluchar pol control del comerciu d'esclavos africanos, con escasu efeutu sobre'l tráficu local africanu y árabe. Les colonies britániques nes Antilles Menores y el so efeutivu control naval del Atlánticu Mediu forzaron a otros grandes países a abandonar les sos empreses de resultes de les ineficiencias nos costos. La Corona británica concedió privilexos a la Royal African Company, qu'ostentó'l monopoliu sobre les rutes del comerciu d'esclavos africanos hasta 1712.[10]
El comerciu atlánticu d'esclavos algamó'l so máximu escontra finales del sieglu XVIII, cuando'l mayor númberu d'esclavos fueron prindaos n'espediciones llevaes a cabu nel interior d'África Occidental. Estes espediciones yeren llevaes a cabu de normal por reinos africanos contra tribus locales más débiles[11]. Ente estos esclavizadores en masa atopen l'Imperiu Oyo (Yoruba), Imperiu Kong, Reinu de Benín, Reinu de Fouta Djallon, Reinu de Fouta Tooro, Reinu de Koya, Reinu de Khasso, Reinu de Kaabu, Confederación Fante, Confederación Ashanti y el Reinu de Dahomey. Los europeos raramente entraben nel interior d'África por mieu a les enfermedaes tropicales y a la resistencia africana.[12]
La mayor parte d'académicos atopen que'l comerciu d'esclavos tuvo un efeutu negativu sobre la crecedera y desenvolvimientu al llargu plazu. Les sos consecuencies últimes fueron socavar les economíes locales y la estabilidá política una y bones la fuercia llaboral vital de les ciudaes y pueblos yera embarcada nel comerciu oceánicu a midida que les incursiones y guerres civiles volviéronse más habituales. Cola puxanza del comerciu d'esclavos a gran escala, motiváu poles necesidaes europees, la esclavitú del enemigu convirtióse cada vez menos nuna consecuencia de la guerra, pa volvese progresivamente una razón pa dir a la guerra.[13] El comerciu d'esclavos torgó la formación de grupos étnicos importantes, provocando'l fraccionamiento étnicu y debilitando la formación d'estructures polítiques estables. Tamién amenorgó la salú mental y el desenvolvimientu social de los pueblos africanos.[14]
Esisten opiniones diverxentes cola corriente mayoritaria. J.D. Fage afirma que la esclavitú nun tuvo un efeutu desastrosu a gran escala sobre los pueblos que permanecieron n'África.[15]
Karl Marx, na so influyente hestoria económica del capitalismu Das Kapital, afirmó que '...la conversión d'África nuna lluriga pa la caza comercial de pieles negres [esto ye, el comerciu d'esclavos], señaló'l falagueru amanecer de la era de la producción capitalista.' Marx cuntaba que el comerciu d'esclavos yera parte de lo que denominaba la "acumuladura primitiva" de capital européu, l'acumuladura "non-capitalista" de riqueza que precediera y creara les condiciones financieres pa la industrialización británica.[16]
Eric Williams intentó mostar la contribución de los africanos sobre la base de los beneficios del comerciu d'esclavos y de la esclavitú, y l'empléu d'esos beneficios pa financiar el procesu de industrialización británicu. Cunta que la esclavitú d'africanos foi un elementu esencial de la Revolución Industrial , y que la riqueza europea ye resultáu de la esclavitú. Sicasí, argumentó qu'escontra'l momentu de la so abolición perdiera la so rentabilidá y que foi prohibíu n'Inglaterra por motivos económicos. Seymour Drescher y Robert Antsey presentaron evidencia de que'l comerciu d'esclavos foi beneficiosu hasta la so abolición, y que les razones que llevaron al so cese nun fueron económiques. Joseph Inikori amosó que'l comerciu d'esclavos británicu foi más codalosu de lo que les crítiques de Williams podríen faer pensar. Sicasí, los beneficios del comerciu d'esclavos y de los plantíos de les Indies Occidentales yeren inferiores al 5% de la economía británica na dómina de la Revolución Industrial.[17]
Los efeutos demográficos del tráficu d'esclavos son una de les temes más aldericaes y revesosos. Decenes de millones de persones fueron tomaes d'África al traviés del comerciu d'esclavos, polo que l'efeutu qu'esto tuvo n'África ye una importante cuestión. Walter Rodney afirmó que la esportación de tanta xente foi un desastre demográficu pa África y dexó a esti continente en permanente desventaxa frente a otres partes del mundu, lo qu'en bona midida esplica la siguida probeza del continente.[18]
Otros desafiaron esta visión, como J. D. Fage o David Eltis.[19]
A finales del sieglu XVIII, Francia foi'l primer país européu n'abolir la esclavitú, en 1794, magar foi recuperada por Napoleón en 1802, y prohibida finalmente en 1848. Na práctica, el comerciu d'esclavos n'África siguió mientres los sieglos XIX y XX, combatíu por personalidaes como Charles Martial Lavigerie (1825-1892), primer arzobispu d'Arxel, y María Teresa Ledóchowska (1863-1922), llamada la madre de les misiones d'África». El 9 de xineru de 1902, n'ocasión de la compra de la llibertá d'un esclavu pa depués lliberar, Carlos de Foucauld (1858-1916) escribió a Dom Martin, abá del monesteriu francés de La nuesa Señora de les Nieves, una carta na cual señaló la so indignación pola tema de la esclavitú subsistente:
Lo qu'usté diz ye lo que faigo de cara a los esclavos, pero de la mesma, y solliviándolos na midida de lo posible, paezme que'l deber nun acaba ellí y que fai falta dicir, o faer dicir a quien puede: «Esto nun ta dexáu, ai d'ustedes, hipócrites, qu'escriben nos sellos y en tolos llugares: "Llibertá, igualdá, fraternidá", "Declaración de los Derechos del Home y del Ciudadanu Derechos del Home", y que depués claven el fierro del esclavu; que conderguen a les galeres a quien falsifican los billetes de bancu y dexen depués robar los neños a los sos padres y vendelos públicamente; que castiguen el robu d'un pollu y dexen el robu d'un home» (ello ye que cuasi tolos esclavos d'esta rexón son neños nacíos llibres arrincaos con violencia, por sorpresa, de los sos padres). [...][20]Carta a Dom Martin, 7 de febreru de 1902
En 1807 el Parllamentu británicu aprobó la llei pa l'Abolición del Comerciu d'Esclavos, so la cual los capitanes de buques d'esclavos podíen ser severamente penaos per cada esclavu tresportáu. Esta foi superada pola llei abolicionista de 1833, que lliberó tolos esclavos del Imperiu Británicu. L'abolición foi estendida al restu d'Europa.
En Turquía la esclavitú abolir en 1847.
En 1820 el comerciu d'esclavos empezó a castigase n'Estaos Xuníos cola pena de muerte.[21]