Según Marx, la esplotación y enayenadura de la burguesía sobro'l proletariáu ye un fechu y el poder atalantar esa llóxica como antagonismu ye conciencia de clas. El so opuestu sería l'alienación; la imposibilidá de ver la esplotación capitalista na propia vida cotidiana.
El marxismu, posteriormente, diose cuenta que nun tol proletariáu tenía conciencia de tala esplotación, polo que davezu ye necesaria una actividá d' axitación y propaganda, un tema que ficieron históricamente primero los partíos (comunistes y socialistes) y llueu los distintos movimientos políticos intelectuales y subversivos ente los cualos había munchos paramilitares.
Na conciencia de clas ye perimportante dotar al marcu explicativu de fundamentos sólidos que puean esplicar lo social en contestos determinaos y una suerte de teleoloxía que permita atalantar la direición d'un proyeutu de naturaleza opuesta a los intereses dominantes, ello ye, capitalistes.
A los eventos que suponíen conductes contradictories presentes nun porcentax significativu de la población non-burguesa llamóse-yos contradicción de clas, cosa que foi posteriormente cuestionada pol marxismu que postulaba que la conciencia de clas podía contener en sí mesma espacios de contradicción de clas por culpa de la manera totalizante en qu'opera el capitalismu sobro la sociedá.
Les tresformaciones sociales progresives dende'l sieglu XX promovieron una complexidá estraordinaria nel entramáu social lo qu'afectó abondo la teoría temprana de conciencia de clas, fechu asumíu tanto pol neomarxismu como pol posmarxismu. Por embargu les causes d'esta multidimensionalidá tienen nos siguidores y revisores del pensamientu de Marx el mesmu raigañu históricu: l'alienación producía poles estratexes de dominación capitalista.