Un dibuxu humorísticu o caricatura humorística (referíu dacuando, anque incorreutamente, col anglicismu cartoon) ye un diseñu humorístico acompañáu o non de lleenda, de calter críticu, nel que se retrata o representa d'una manera bastante sintética daqué que se venceya cola cotidianidá o l'actualidá d'una sociedá, o con un tipo de persona o de personaxe. Un dibuxante especializáu na creación de dibuxos humorísticos recibe'l nome de humorista gráficu o caricaturista.
Nel mundu de fala inglesa la pallabra cartoon foi utilizada per primer vegada nesti contestu na década de 1840, cuando la revista Punch publicó una serie de cargaes qu'asonsañaben estudios fechos pa los frescos del Palaciu de Westminster, con una especial orientación a satirizar acontecimientos de la política d'esa dómina.[1] El significáu orixinal de la pallabra cartoon, ye pos equivalente a «estudiu», «esbozu», «borrador» o «anteproyectu», términos toos ellos bastante utilizaos nes artes plástiques.[2]
Esti tipu de diseñu gráficu tamién ye consideráu como una forma curtia de comedia, y por cierto caltién plena vixencia anguaño, manifestándose especialmente na prensa escrita.[2]
Nos periódicos (diarios, revistes), el cartoon manifiéstase como una obra d'arte gráfico, xeneralmente con finalidá humorístico y/o satírica. Como yá se dixo, esti costume remontar al añu 1843, cuando la revista Punch utilizó'l términu venceyándolo colos diseños satíricos nes sos páxines,[3] y concretamente pa referise a los bocetos de John Leech. La primera d'estes representaciones gráfiques que prepararon el surdimientu de los cartoons anguaño atópase nel mesmu Palaciu de Westminster, y el títulu orixinal d'esti dibuxu ye Mr Punch's face is the letter Q; obviamente esti títulu intentaba ser irónicu, faciendo referencia a una postura siempres formal y engrandada de los políticos de Westminster.[4]
Los actuales dibuxos humorísticos d'una sola viñeta o cuadriellu, dacuando tamién llamaos gag cartoons, que se presenten en diarios y revistes, por cierto con frecuencia consisten nun simple y únicu dibuxu, y dacuando, con un óvalu o bocáu para ellí amestar una lleenda o comentariu. Inclusive sindicatos de periodistes con frecuencia crearon y espublizaron simples cartoons d'una sola viñeta, como los a propósito concebíos por casu por Mel Aselen, Bill Holman, Gary Larson, George Lichty, Fred Neher, y otros.
Munchos consideren al dibuxante Peter Arno como'l padre del dibuxu humorísticu modernu. Ente los más destacaos humoristes gráficos de revistes tien d'incluyise a Charles Addams, Charles Barsotti, y Chon Day. Convien destacar tamién que Bill Hoest, Jerry Marcus, y Virgil Partch, primero que nada se desempeñaron como dibuxantes d'humor en revistes, pa depués desenvolvese n'otres xeres periodístiques. Tamién correspuende citar a Richard Thompson, quien ilustró numberosos artículos pal periódicu The Washington Post.
Anguaño, les editoriales especializaes n'historietes de dibuxu humorísticu cuasi puramente empobínense a les noticies y a les temátiques d'actualidá, usando o bien el formatu impresu, o bien el formatu dixital, o bien dambos tipos de soporte. Y a éstes l'humor y la comicidad ellí tán cuasi siempres presentes. Inclusive ellí emplégase l'humor entá pa tratar asuntos serios, aplicando la ironía y la sátira. Trátase de presentar les coses por aciu metáfores visuales, ilustrando dalgún asuntu social del momentu y/o dalgún tópicu políticu. Nesti tipu de material a les ilustraciones en munchos casos amiéstense-y testos, como títulos o como comentarios de pies d'imáxenes, y tamién acomuñaos a bocaos. Tamién son naturalmente d'usu tantu les series encadenaes de viñetes y planches, como les ilustraciones satíriques unitaries. Ente les editoriales de dibuxu humorísticu más conocíes cúntense: Herblock, David Low, Jeff MacNelly, Mike Peters, Gerald Scarfe.
Les tires de prensa, tamién conocíes nel Reinu Xuníu como cartoon strips o comic strips, incluyir en periódicos de tol mundu, y polo xeneral consisten nuna serie curtia d'ilustraciones-viñeta en secuencia. N'Estaos Xuníos a esto comúnmente nun se-y llama cartoons sinón más bien comics o Sunday comics o funnies. N'Estaos Xuníos el términu cartoon tien un mayor campu semántico, estender hasta los dibuxos animaos, a los que tamién se -yos llama cartoons, sobremanera cuando son humorísticos.
Anque l'humor ye l'ingrediente que xeneralmente prevalez nes creaciones de los humoristes gráficos, obviamente ellí tamién hai espacios pa la crítica social, pa les aventures, pal drama. Los humoristes gráficos más representativos tocantes a la creación de tires d'humor y tires de prensa inclúin a Scott Adams, Steve Bell, Carlos Schulz, Y. C. Segar, Mort Walker, y Bill Watterson.