Dioses del vientu griegos

Céfiro, el dios griegu del vientu del oeste, y la diosa Flora, frescu de William-Adolphe Bouguereau (1875).

Na mitoloxía griega, los Anemoi (en griegu antiguu Άνεμοι, ‘vientos’) yeren dioses del vientu, que se correspondíen colos puntos cardinales dende los que veníen los sos respeutivos vientos y que taben rellacionaos coles distintes estaciones y estaos meteorolóxicos. Dacuando yeren representaos como simples rabaseres de vientu y otres personificábase-yos como homes alaos, ya inclusive n'ocasiones tomaben la forma de caballos zarraos nos establos del so señor y gobernante, Eolo, que mora n'isla d'Eolia,^[1] magar tamién los demás dioses, especialmente Zeus, exercen poder sobre ellos.^[2] Según Hesíodo los vientos beneficiosos —Noto, Bóreas, Argestes y Céfiro— yeren fíos d'Astreo y Eos, y los destructivos lo yeren de Tifón.^[3]

Nos escritos griegos

Homero menta al alto la lleva principales.

• Bóreas, el vientu del norte que traía'l fríu aire ivernizo;
• Noto, el vientu del sur que traía les nubes de finales del branu y de la seronda; (Ilíada II,145)
• Céfiro, el vientu del oeste que traía los nidios orales de la primavera y principios del branu; (Ilíada II,147)
• Euru, el vientu del este, que nun taba acomuñáu con nenguna de los trés estaciones griegues y ye l'únicu d'estos cuatro que nun se menta na Teogonía de Hesíodo nin nos himnos órficos. Bóreas y Céfiro suelen ser mentaos xuntos en Homero, al igual qu'Euru y Noto. (Ilíada II,145)

Darréu los escritores, especialmente los filosóficos, esforciar en definir los vientos con mayor precisión, según los sos llugares na brúxula. Asina Aristóteles,^[4] amás de los cuatro vientos principales (Bóreas o Aparctias, Euru, Noto y Céfiro), menta trés —Meses, Cecias y Apeliotes— ente Bóreas y Euru, asitia ente Euru y Noto a Fenicies, ente Noto y Céfiro namái inclúi a Libis, y ente Céfiro y Bóreas asitia a Argestes (Olimpias o Escirón) y Trascias. Debe tamién ser reparáu que según Aristóteles, l'Euru nun correspuende al este sinón al sureste.

Les deidaes equivalentes a los Anemoi na mitoloxía romana yeren los Venti (en llatín ‘vientos’). Estos dioses teníen nomes distintos, pero otra manera yeren bien similares a los sos equivalentes griegos, tomando emprestaos los sos atributos y siendo frecuentemente entemecíos con ellos.

Mitos

Na Odisea, Eolo aprovió a Odiseo d'un fudre nel que s'atopaben metíos los Anemoi.^[5]

Cuando la pira funeraria de Patroclo nun pudo ser prendida, Aquiles prometió faer sacrificios a los vientos y asina Iris entainar a buscalos, topándolos dándose una llacuada nel palaciu de Céfiro en Tracia. Bóreas y Céfiro, a instancies d'Iris, cruciaron darréu'l mar traciu hasta Asia, faciendo que'l fueu amburara.^[6]

Vientos principales

Rosa de los vientos tal como yera conocida pa los griegos. L'esquema ye un resume de les fontes griegues arrexuntáu por Adamantios Korais escontra 1796

Vientu del norte

Artículu principal: Bóreas

Vientu del sur

Noto o Austros (en griegu antiguu Νότος Nótos) yera'l dios del vientu del sur. Taba acomuñáu col desecador vientu caliente de la salida de Siriu tres el solsticiu de branu y creíase que traía les nubes del final del branu y del seronda, polo que yera tarrecíu como destructor de les colleches.

El so equivalente na mitoloxía romana yera Austru, la personificación del siroco, que traía trupes nubes y borrina o mugor.

Vientu del este

Eurus (en griegu antiguu Εύρος Eúros) yera la deidá que representaba al aciagu vientu del este. Creíase que traía calor y agua, y el so símbolu yera una vasía invertida arramando agua.

El so equivalente na mitoloxía romana yera Vulturno (nun confundir con Volturno), un dios-río tribal que más tarde pasaría a ser la deidá romana del ríu Tíber.

Vientu del oeste

Artículu principal: Céfiro

Vientos menores

Cuatro dioses menores del vientu apaecen nunes poques fontes antigües, tales como la Torre de los Vientos n'Atenes. Orixinalmente, como atestigüen les obres de Hesíodo y Homero, estos cuatro dioses menores yeren los Anemoi Thuellai (Άνεμοι θύελλαι, ‘vientos de torbonada’), demonios malvaos y violentos creaos pol monstruosu Tifón, equivalentes masculinos de les arpías, a les que tamién se llamaba thuellai. Estos yeren los vientos que Eolo guardaba nos sos establos: los otros cuatro Anemoi «celestiales» nun permanecíen zarraos. Sicasí, escritores posteriores confundieron y entemecieron dambos grupos, escaeciéndose la distinción mientres enforma tiempu.

Vientu del nordés

Cecias (en griegu antiguu Kaekias) yera'l dios-vientu del nordés. Ye l'encargáu de refundiar el xarazo. Represéntase-y como un home aláu, vieyu, con barba, dafechu vistíu de túnica y descalzu, sostién ente los sos dos manes una cesta, o más puramente, un escudu llenu de xarazo.

El so equivalente na mitoloxía romana ye'l dios-vientu Caecius.

Vientu del sureste

Apeliotes ye'l dios-vientu del sureste. Ye l'encargando de fai soplar el vientu que fai maurecer les frutes y el trigu, per ende dacuando llámase-y "El vientu de la Seronda". D'él dicíase que tenía'l so llar cerca del palaciu d'Helios, el dios-Sol, faía l'Oriente, y poro, a Apeliotes llámase-y dacuando ‘El vientu cruzáu’ pos ye'l que s'encarga de dir emponiendo los rayos del Sol. Representar nel Arte, como un home aláu, nuevu, ensin barba, dafechu vistíu de túnica, y calzando coturnos, llevando ente les sos manes parte d'un mantu que lu envolubra parcialmente y sobre el cual, sostién ente les sos manes, una gran cantidá de frutes y granos.

Na mitoloxía, dacuando hai tracamundios frecuentes ente'l dios-vientu Apeliotes y el dios-vientu Euru, dalgunos atribúyen-y a Apeliotes non la direición del Este de la rosa náutica como ye lo común, sinón la direición del Nordés, quedando entós, la direición Este al dios Euru.

Na mitoloxía romana l'equivalente a Apeliotes ye'l dios-vientu Argestes.

Vientu del noroeste

Coru (en griegu antiguu Skirion) ye'l dios-vientu del noroeste. Por ser un vientu frío y seco, acomúñase-y direutamente col entamu del iviernu. Iconográficamente represéntase-y como un home aláu, vieyu y barbudu, col pelo desordenao, dafechu vistíu en túnica, y calzando coturnos, llevando ente los sos brazos una vasía de bronce de la cual espardi enceses cenices.

El so equivalente na mitoloxía romana ye'l dios-vientu Caurus o Corus.

Vientu del suroeste

Libis yera'l dios-vientu del suroeste. Tien nel so poder la popa d'un barcu como n'actitú d'andar dirixendo unu él mesmu. Represéntase como un home aláu, bien nuevu, ensin barba, vistíu con túnica y descalzu, sosteniendo ente les sos manes el timón d'una nave. La so función dientro de la mitoloxía griega nun ta bien definida.

Na mitoloxía romana'l so equivalente ye'l dios-vientu Afer ventus ("vientu africanu") o Africus. Na actualidá, identifícase-y col vientu Áfrico o Ábrigu.

Adoración

Sacrificábense corderos negros a los vientos destructivos y blancos a los favorables.^[7] Bóreas tenía un templu nel ríu Iliso nel Ática,^[8] ente Titane y Sición había un altar de los vientos, nel qu'un sacerdote ufiertaba un sacrificiu a los vientos una vegada al añu.^[9] Céfiro tenía un altar nel camín sagráu a Eleusis.^[10]

Iconografía

La Torre de los Vientos nel ágora romana d'Atenes.

Los vientos fueron representaos por poetes y artistes de diverses formes. Estos postreros solíen amosalos como seres con ales nes sos cabeces y costazos.^[11] Nel arca de Cipselo, Bóreas apaez nel momentu de raptar a Oritía, representáu con culiebres en llugar de piernes.^[12] El monumentu más importante representando a los vientos ye la torre octogonal d'Andrónico de Cirru n'Atenes. Cada unu de los ocho llaos del monumentu representa unu de los ochos vientos principales n'actitú voladora. Un Tritón móvil nel centru de la cúpula señalaba cola so vara al vientu que soplaba en cada momentu. Toes estos ocho figures teníen ales nos costazos, diben vistíes ya indicaben les peculiaridaes de los vientos nos sos cuerpos y en divertos atributos.^[13]

Nel Muséu Pío-Clementino hai un monumentu de mármol nel que los vientos describir colos sos nome griegos y llatinos: Septentrio (Aparctias), Eurus (Euru o sureste) y ente éstos Aquilo (Bóreas), Vulturnus (Cecias) y Solanus (Apeliotes). Ente Euru y Notus (Noto) namái hai unu, el Euroauster (Euronoto), ente Noto y Favonius (Céfiro) tán señaláu Austru-Africus (Libonoto) y Africus (Libis), y ente Favonio y Septentrio atópense Chrus (Yápix) y Circius (Traciu).

Referencies

1. Virgilio, Eneida i.52 y sig.
2. Homero, Ilíada xii.281.
3. Hesíodo, Teogonía 378 y sig., 869 y sig.
4. Aristóteles, Metereologica ii.6.
5. Homero, Odisea, x. 19
6. Homero, Ilíada xxiii.185 y sig.
7. Aristófanes, Les xaronques 845; Virgilio, Eneida iii.117.
8. Heródoto vii.189; Pausanias viii.27.9.
9. Pausanias ii.12.1.
10. Pausanias i.37.1.
11. Ovidio, Les metamorfosis i.265; Filóstrato, Imáxenes i.24.
12. Pausanias v.1.9§1.
13. Hirt, Aloys Ludwig (1805–1816). Bilderbuch für Mythologie, Archäologie und Kunst, páx. 140 y sig.. OCLC 187093021.

Bibliografía

• «Venti», A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, Boston: Little, Brown & Co., 1867, iii.1237–1238, OCLC 68763679 
• March, J. (1999). Cassell's Dictionary Of Classical Mythology. London. ISBN 0-304-35161-X.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Dioses del vientu griegos.

• «Anemoi» en Theoi Project (n'inglés).

• «Winds» en Greek Mythology Link (n'inglés)

• La rosa del vientu y los vientos clásicos Archiváu 2016-09-01 en Wayback Machine (inglés)

• Himnos órficos, 81: A Noto.
  • Testu inglés nel sitio Theoi; trad. de 1792 de Thomas Taylor (1758 – 1835).
  • Testu inglés: otra edición, nel sitio Sacred Texts.