Diálogu

Diálogu
concepto central ^(es) , tema artístico ^(es) y xéneru lliterariu
medio de comunicación oral ^(es) y comunicación interpersonal ^(es)

El diálogu ye una forma de comunicación verbal o escrita na que se comuniquen dos o más persones nun intercambiu d'información, alternándose'l papel d'emisor y receptor. Siguiendo esta definición, nun diálogu hai que tener en cuenta lo siguiente:

• Por que se produza'l diálogu, ye necesariu un intercambiu de papeles ente los denominaos interlocutores. Esti cambéu de papeles ente emisor y receptor denominar turno de pallabra o intervenciones.

• Puramente'l diálogu ye oral, pero tamién puede atopase escritu, como asocede nes noveles. Coles mesmes utilízase signos non verbales, como son los signos paralingüísticos y los signos cinésicos. Ente los signos paralingüísticos destaca la intensidá de la voz, y ente los signos cinésicos destaquen los xestos y les postures.

Tamién s'usa como la tipoloxía testual na llingüística y na lliteratura cuando apaecen dos o más personaxes al usar el discursu diegético, llamaos interlocutores. Razón pola cual constitúi la forma lliteraria propia del mesmu xéneru (dramáticu), asina mesmu, estremar en parllamentos (retórica) o oraciones ente personaxes que se dirixen mutuamente la pallabra.

Un diálogu puede consistir dende una atenta conversación hasta un encaloráu discutiniu sosteníu ente los interlocutores; emplegáu en xéneros lliterarios como la novela, el cuentu, la fábula, el teatru o la poesía. Nuna obra lliteraria, un bon diálogu dexa definir el calter de los personaxes: la pallabra revela intenciones y estaos d'ánimu, a última hora, lo que nun se puede ver, por consiguiente nello anicia la so importancia. Esta modalidá esixe un gran esfuerciu de creación, yá que obliga a enfusar nel pensamientu del personaxe, como nel casu de Edipo rei de Sófocles.

Tamién se considera un xéneru lliterariu propiu, surdíu en Grecia colos Diálogos de Platón, siguíu polos romanos (Cicerón, por casu) y revitalizáu nel Renacimientu en llatín (Erasmu de Rotterdam, José Luis Vives, etc.) y en llingües vulgares (Juan de Valdés, Pablo Mejía, etc.), Como tal tien tres tipos estremaos: el diálogu platónicu, el diálogu ciceroniano y el diálogu lucianesco. El platónicu tien como oxetivu topar la verdá, con mires a una tema primordialmente filosóficu. El ciceroniano tien un marcu paisaxísticu bien constituyíu, ye de tema primordialmente políticu, xudicial y retóricu con cuenta de en él tienen cabida llargues esposiciones. Nel lucianesco, asina llamáu pol so creador, Luciano de Samosata, predomina la intención satírica y l'humor por eso la tema puede ser bien variáu, inclusive fantásticu.

Tipos de diálogos

• Estructurado: Aquel que ye preparáu y xeneralmente definíu como discursos o conferencies.
• Cotidianu o bonal: Son la mayoría de les conversaciones ocasionales, tamién pueden tomase en cuenta dellos programes en direuto de la radio o televisión. Ye la conversación común, nun riquir de planificación; na que puede influyir l'ambiente o contestu, ye tamién una conversación bonal.
• Agresivu: utilízase cuando'l suxetu o personaxe realiza comentarios porcaces.

Clases de diálogos

Esisten distintes clases de diálogos: los diálogos bonales y los diálogos entamaos. Los diálogos bonales son aquellos que nun tán apautaos primeramente, y los diálogos entamaos son qu'aquellos que sí tán apautaos primeramente.

• Un diálogu bonal ye un diálogu improvisáu, llibre y amistosu. El diálogu ye la forma de comunicación más frecuente. Un exemplu de diálogu bonal sería la conversación.

• Los diálogos entamaos, como yá se definió, sí tienen pactos previos, como por casu el alderique, la mesa redonda, la conxusta y la entrevista.
  • Nun alderique un grupu de persones alderiquen una tema apautada que la so finalidá ye roblar una decisión mayoritaria. Ta presidíu por un moderador, que la so finalidá ye respetar l'orde de la vez de pallabra y la so duración. Nel casu de los grupos formaos por numberoses persones, el vocera ye l'encargáu d'esponer les idees del grupu. Esto asocede nel Parllamentu y nel Congresu de los Diputaos.
  • Nuna mesa redonda'l grupu de persones ye siempres amenorgáu, y tamién ponen de mancomún les sos opiniones sobre una tema. Al empar que l'alderique, ta dirixíu por un moderador, que ye quien propón les temes y dexa la pallabra a los participantes.
  • Una conxusta ye una charra más bonal y con temes menos planiaes. Les veces de pallabra son menos estrictos y los participantes disponen de llibertá pa intervenir sobre les temes a tratar.
  • Una entrevista ye un diálogu formal, que la so finalidá ye consiguir información d'interés sobre la persona entrevistada. Faise l'usu d'entrugues y respuestes, onde un entrevistador entruga al entrevistáu. Ente les entrevistes destaquen les Entrevista de trabayu entevistes de trabayu, les entrevistes periodístiques, etc.

Organización

• Apertura: Da entamu a la conversación. Indicación del deséu de entablar el diálogu por aciu una invocación al destinatario. Tamién consiste nun saludu o llamada d'atención colos que se da entamu a la conversación
• Orientación: Introduzse la tema o s'empobina'l diálogu escontra él.
• Desarrollu: El interlocutores intercambien les sos opiniones sobre la tema y van introduciendo otres temes nueves.
• Zarru: Ye la despidida, pon fin al diálogu.

Diálogu lliterariu

Artículu principal: Diálogu (xéneru lliterariu)

El diálogu lliterariu ta presente en munchos de los xéneros lliterarios.

Nes narraciones, ente los personaxes que protagonicen los rellatos ye'l componente esencial de les obres teatrales, puede apaecer en menor midida, na poesía. Per mediu del diálogu lliterariu'l narrador o'l dramaturgu recreen la fala de los personaxes que formen parte del testu como si tratar d'un diálogu real: puede reproducir escenes de la vida cotidiana utilizando estructures formales, coloquiales, o puede estremase, con intenciones estétiques, de lo que sería una conversación informal.

Nel casu del teatru, el diálogu ye'l tipu testual básicu de les obres del xéneru dramáticu. A diferencia de la narración, nos testos teatrales los diálogos adquieren tol protagonismu: constrúin la historia, definen les traces psicolóxiques de los personaxes, informen sobre fechos non yá del presente, sinón tamién del pasáu. Conocemos la historia al traviés de los diálogos de los personaxes.

Diálogu nos rellatos

Nun rellatu, el narrador cunta lo que faen los personaxes y amás trescribe los sos diálogos. Realmente'l narrador cita les pallabres de los personaxes, que pueden diciles y pensales. La citación facer en estilu direutu, estilu indireutu y cita-resume.

• Diálogu n'estilu direutu. Consiste n'inxertar lliteralmente les pallabres de los personaxes. Ye nesti momentu cuando'l narrador dexa de falar al llector, y son los personaxes quien faen esa función.

Pa inxertar la citación empleguen rayes o comines y un verbu de dicción, que fai introducir el discursu de los personaxes, tales como "dixo" y "marmulló".

• Diálogu n'estilu indireutu: Consiste n'inxertar lliteralmente les pallabres de los personaxes dende'l puntu de vista del narrador.

• Diálogu resumíu: Consiste n'embrivir el diálogu de los personaxes faciendo un resume. Esto asocede cuando al narrador nun lu interesen les pallabres de los personaxes.

Diálogu nel teatru

Nun teatru, hai personaxes con conflictos que realicen aiciones nun mesmu o dellos llugares a lo llargo d'un tiempu. Especialmente nesti casu, nun esiste nengún narrador que narre lo qu'asoceda, sinón los mesmos actores son los que lo representen nel escenariu.

Les aiciones, los conflictos, etc., tresmitir por aciu los diálogos de los personaxes. Hai qu'estremar dos discursos:

• Discursu dramáticu: El discursu dramáticu ta constituyíu poles pallabres de los personaxes, que na so mayor parte ye diálogu. Nesti discursu estrémense'l monólogu y l'aparte.
  • Monólogu: El monólogu ye una parte d'una obra teatral na que solamente fala un personaxe, qu'esplica en voz alta los sos pensamientos. Tamién se denomina soliloquiu.
  • Aparte: L'aparte ye un comentariu pronunciáu pol personaxe en voz alta que, supuestamente, los demás personaxes, tando presentes, nun lo escuchen, sinón que va empobináu solamente al públicu.
• Acotación: Les acotaciones son les indicaciones que realiza l'autor por que llegue al direutor y a los actores sobre la puesta n'escena. L'autor esplica cómo ye l'escenariu, que coses tien d'haber, cómo son los personaxes, qué aiciones realicen, con qué entonación van pronunciar les pallabres, etc. Esto ye importante pa la comprensión de la obra. Les acotaciones vienen indicaes xeneralmente ente paréntesis.

Ver tamién

• Aprendizaxe dialógico

Bibliografía

• Martínez Jiménez, José Antonio; Muñoz Marquina, Francisco; Sarrión Mora, Miguel Ángel (2011). «Los testos dialogaos», Lengua Castellana y Lliteratura, Akal, Akal Sociedá Anónima, páx. 343. ISBN 9788446033677.

Plantía:Comunicación

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Diálogu.