Edictu

Un edictu, nel Derechu modernu, ye un mandatu o decretu, que recueye delles regles de cumplimientu obligáu, espublizáu cola autoridá del príncipe, d'un xuez o maxistráu o d'una autoridá alministrativa.

Copia del fragmentu conserváu del edictu de precios máximos de Dioclecianu (Pergamonmuseum, Berlin).

Etimoloxía

La pallabra edictu provién de la llatina «edictum», derivada del verbu «edicere», que significa alvertir, prevenir, afirmar, proclamar de viva voz, y contién la raíz«dicere», que significa decir.^[1][2]

Historia

Esti instrumentu xurídicu ye orixinariu del derechu romanu. Apaez, hacia'l sieglu IV e.C., como una forma de comunicación procesal usada polos pretores de les urbes (praetores urbanus) nos xuicios qu'implicaben a ciudadanos romanos. Más sero, entamaron a usalo tamién los praetor peregrinus, que facíen con ellos anuncios sobre los asuntos nos qu'interveníen tamién foriatos. Esta capacidá de xenerar anuncios públicos conocíase como ius edicendi (derechu a decir), y daba a los pretores la potestá d'espublizar un edictu añal, nel qu'establecíen les normes antigües y nueves qu'habrían rexir la so actuación demientres el so desempeñu del cargu (lex annua). Cuando yera necesario xenerar normativa nueva porque había que resolver casos non previstos el pretor podía xenerar un edictu específicu pa esi asuntu (edictum repentinum).

Nel reináu del emperador Adrianu, alredor del 130, l'emperador encargó-y a un xurista, Salviu Xulianu, la tarea de compilar los edictos de los maxistraos anteriores y de depuralos pa retirar les normes que yá nun s'aplicaben. El resultáu foi un conxuntu únicu de normes procesales, el edictu perpetuu (edictum perpetum). De magar, l'edictu convirtióse nuna fórmula imperial que solo esti emitía y reformaba, y que facía referencia a dalgún asuntu rellacionáu cola xusticia o l'alministración de su imperiu. Dalgunos de los más destacaos foron l'edictu de Milán, promulgáu por Constantín I, qu'estableció la llibertá relixosa nel imperiu, y el de Tesalónica, promulgáu por Teodosiu, que facía del cristianismu la relixón oficial. Ún de los caberos edictos adscribibles al derechu romanu, magar que con una clara influyencia bárbara, ye'l de Teodoricu (503).

Demientres la Edá Media l'edictu siguió siendo una de les fontes del derechu: yera la proclamación qu'un soberanu realizaba relativa a dalgún asuntu de derechu y que yera de cumplimientu obligatoriu pa tolos súbditos en cuantes que se proclamaba públicamente. La Ilesia católica adoptó tamién esta figura nel Derechu canónicu, y usó l'edictu pa proclames en materia de fe, doctrina y alministración eclesiástica. Nel contestu de los tribunales inquisitoriales los edictos pasaron a ser notificaciones públiques feches a los procesaos o anuncios sobre los resultaos d'un procesu, que servíen pa dar conocimientu d'eses cuestiones a los feligreses y yeren colocaos nes puertes de les ilesies ya les abadíes pa su difusión. D'esta forma desarrolláronse, nos sistemes romano-católicos de Derechu, los edictos xudiciales como mediu de comunicación procesal. Nel Derechu español el rastru más antiguo que se conserva remóntase a la llexislación de les Siete Partides, mandaes compilar por Alfonso X el Sabiu nel sieglu XIII: allí definíase como una forma de llamar a xuiciu mediante llamamientu públicu a un demandáu al que fora imposible llocalizar d'otra forma.

Referencies

1. Escriche, Joaquín. Diccionario razonado de legislación y jurisprudencia. París, 1851.
2. Diccionario Jurídico Mexicano. Tomo IV. 1982. México: UNAM

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Edictu.