Francisco Sánchez de las Brozas | |
---|---|
Vida | |
Nacimientu | Brozas, 1523 (greg.)[1] |
Nacionalidá | España |
Muerte | Salamanca, 1601 (77/78 años) |
Estudios | |
Estudios | Universidá de Salamanca |
Llingües falaes |
castellanu[1] llatín |
Oficiu | filólogu |
Emplegadores | Universidá de Salamanca |
Francisco Sánchez de las Brozas, conocíu como El Brocense, y en llatín como Franciscus Sanctius Brocensis, (1523 (greg.), Brozas – 1601, Salamanca) foi un famosu humanista y gramáticu español.
Los sos padres yeren Francisco Núñez y Leonor Díez, fíos d'escasos de dineru. Pudo estudiar gracies a l'ayuda d'unos tíos sos, empezando en Évora, onde aprendió llatín y humanidaes, y depués en Lisboa. Nesta última ciudá tuvo al serviciu de los reis Catalina y Xuan III y permaneció na Corte del reinu portugués hasta la muerte de la princesa en 1545. Por deséu de los sos tíos foi a la universidá de Salamanca, onde prosiguió los sos estudios, esta vegada inconclusos, d'Artes y Teoloxía. Ellí conoció ente los sos condiscípulos a Juan de Mal Lara. Inda estudiante casar por primer vegada con Ana Ruiz del Pesu, cola que tien seis fíos. Vilbu a los 32 años, en 1554 casar de nuevu con una pariente de la so primer muyer y esta da-y otros seis. Dende entós sufre problemes económicos pa caltener a la so importante familia y hai de trabayar impartiendo clases a estaya. Llogra la cátedra de Retórica de Salamanca en 1573, tres una intentona fallida en 1554 y, en 1576, el partíu de Griegu con un salariu más sustanciosu, pero enxamás consiguió la cátedra de Gramática, a la que opositó en dos causes. En 1584 tuvo'l so primer alcontrón cola Inquisición, anque esta vegada foi esculpáu. La so terrible capacidá crítica (pa él la mayor autoridá ye la razón) y el so inconformismu cola autoridá provocó que los censores tuvieren qu'acutar la circulación y divulgación de les sos obres. Una década dempués de xubilase, en 1595, empezó un nuevu procesu inquisitorial atayáu esta vegada solamente pola so muerte: finó'l 5 d'avientu de 1600, aislláu na so casa pola mor del arrestu domiciliariu que la Inquisición impunxéra-y.
Tuvo tres encuentros cola inquisición: unu, yá citáu, en 1584, del que salió absueltu. El segundu en 1595, yá xubiláu, y el terceru en 1600, que se vio atayáu enantes de ser resueltu pola muerte de Sánchez a los 78 años d'edá.[2]
La importancia qu'algamaron les idees del Brocense na reforma de los estudios clásicos ye, a mediaos del sieglu XVI, análoga a la d'Antonio de Nebrija a empiezos del sieglu, como s'amuesa nel so Arte pa saber llatín (1595), nel Grammaticae graecae compendium (1581) y sobremanera en Verae brevesque latinae institutiones (1587), onde corrixe'l métodu de Nebrija. Sicasí, ye recordáu sobremanera pol so Minerva sive de causis linguae latinae (Salamanca: Renaut, 1587), una gramática del llatín que nos sos cuatro llibros o seiciones (estudiu de les partes de la oración, del nome, del verbu y de les figures), supón un intentu señero por someter l'estudiu de la llingua a la razón. Frente a los primeros gramáticos del Humanismu (Lorenzo Valla, Antonio de Nebrija) qu'escriben gramátiques normatives fundaes nel usus scribendi de los autores antiguos, l'escritor estremeñu pon como piedra angular de tol so sistema gramatical la ratio: nun reconoz otra autoridá que la razón y lleva hasta les sos últimes consecuencies la lóxica del estudiu gramatical.
La so obsesión ye encaxar tou n'esquemes racionales, dando un papel bien importante na so interpretación gramatical a la elipsis, preséu esencial del so sistema. Nesa busca d'esquemes racionales tesciende les fronteres de la llingua llatina, pa llegar inclusive a albidrar una gramática xeneral que toles llingües lleven implícita. Constitúi asina un finxu perimportante pa la Gramática de Port Royal y pa la Gramática xenerativa de Noam Chomsky. La Minerva tuvo gran ésitu y conoció quince ediciones hasta 1761. Los trupos escolios de Sccioppius apaecen dende mediaos del sieglu XVII y van acompañar a la Minerva hasta'l sieglu XIX. Tocantes a les notes de Perizonius (Jacobo Voorbrook) fueron realizaes a instancies d'un llibreru de Franeker (Holanda). La edición que les incluyó ye de 1687 y tuvo tal ésitu que'l mesmu llibreru la reimprimió fraudulentamente en 1693.
Publicó ediciones de les Bucóliques de Virxiliu (1591), de delles obres d'Ovidio, de les Sátires de Persio y el Arte poético de Horacio, ediciones comentaes de les Sylvae d'Angelo Poliziano y los Emblemes d'Andrea Alciato, y traducciones de Horacio y del Canzoniere de Francesco Petrarca. Escribió ya imprimió Comentarios a les obres de Juan de Mena y Garcilaso de la Vega (1582 y 1574 respeutivamente). D'esti postreru dixo, al imputáse-y rastrexar les buelgues de clásicos grecollatinos na so llírica restándo-y orixinalidá al poeta, que nun tenía por bon poeta a aquel que nun asonsañara a los clásicos. Escribió tamién gran númberu de poesíes y escolios en llatín.
El so conceutu de la guapura lliteraria ye sobremanera formal, como desvela nos sos trataos retóricos D'arte dicendi (1556) y Órganum dialécticum et rethóricum cunctis discípulis utilíssimum et necessarium (Lyon, 1579). Al respeutu va haber que recordar que foi procesáu pola Inquisición por causa d'habese atrevíu a criticar la forma lliteraria de los evanxelios. Foi partidariu d'Erasmu de Rotterdam y nes sos obres científiques demuestra l'enclín enciclopédicu propia del Humanismu, como en Declaración y usu del reló español (1549), Pomponii Melae de situ orbis (1574) o Sphera mundi ex varies auctoribus concinnata (1579). Ente les sos obres de calter filosóficu destaquen Doctrina de Epicteto (1600), Paradoxa (1581) y De nonnulis Porphyrii aliorumque in dialéutica erroribus (1588).