Francés del Quebec

Francés del Quebec Français québécois
Faláu en	Canadá USA
Rexón	Quebec, Nueva Brunswick, Ontario, Manitoba, Nueva Inglaterra
Falantes	8 millones en Quebec
Familia	Indoeuropéu Itálicu Romance Ítalo-occidental Galu-ibéricu Galo-romance Subgrupu oïl Francés Francés canadiense Francés del Quebec
Estatus oficial
Oficial en	Canadá
Reguláu por	Oficina Quebequesa de la Llingua Francesa
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2	`fre`
ISO 639-3	`fra`

El francés del Quebec, llamáu coles mesmes "quebequés" (québécois en francés), ye la variedá más estendida del francés en Canadá y, por tanto, llámase tamién francés canadiense, pero esti términu entiende igualmente al francés d'Acadia, la otra variedá del francu canadiense. Dambes variedaes baxen de la llingua traida polos colonu veníos de distintos puntos del reinu de Francia a partir del sieglu XVI hasta mediaos del sieglu XVIII.

La mayoría de les sos parlantes moren na provincia canadiense del Quebec. Poro, esta variedá úsase igualmente poles minoríes francoparlantes nes demás provincies canadienses al oeste del Quebec (sobremanera Ontario y Manitoba), según Nueva Brunswick al este. Tamién lo utilicen les minoríes francoparlantes na rexón estauxunidense de Nueva Inglaterra, como asocede nel Estáu de Maine.

Magar el francés de Quebec y el francés metropolitanu faláu en Francia tienen distintes pronunciaciones, l'acentu tónicu ye igual y los usuarios d'una y otra variedá de la llingua pueden entendese ente sigo con normalidá.

Güei día hai cuasi 7 millones de falantes de la variedá quebequesa del francés.

Historia

La base del francés del Quebec ye'l francés popular faláu en París nos sieglos XVII y XVIII. Anque los colonos franceses proveníen de distintes rexones de Francia (principalmente Normandía y Bretaña) y falaben munchos patois, yeren bien cercanos ente sigo y teníen d'entendese ente vecinos. Cola llegada de les llamaes Fíes del Rei de Francia, güérfanes parisines destinaes a casase colos colonos y poblar Nueva Francia, el francés popular de París impúnxose como la koiné de les colonies franceses n'América del Norte, de forma que cola conquista británica de 1763 más del 80 % de los colonos d'orixe francés falaben una forma de francés llocalmente estandarizada; unificación llingüística que Francia nun aceptó oficialmente hasta 1910.

Gramática

Les siguientes indicaciones usar na fala informal.

Usu del pronome tu n'entrugues polares (que solamente se pueden contestar afirmativa o negativamente).


Francés quebequés	Francés metropolitanu	Traducción al asturianu
Tu as-tu une blonde?	Tu as une petite-amie?	¿Tienes novia?
C'est-tu prêt?	C'est prêt? / Est-ce que c'est prêt?	¿Ta (eso) llistu?

N'ocasiones esti pronome utilizar pa enfatizar el mensaxe.


Francés quebequés	Francés metropolitanu	Traducción al asturianu
C'est-tu choquant!	C'est si choquant!	¡Ye bien chocante!

Na variedá quebequesa úsase más comúnmente la preposición que como pronome relativu.


Francés quebequés		Francés metropolitanu		Traducción al asturianu
Je cherche le livre que j'ai besoin.		Je cherche le livre dont j'ai besoin.		Toi buscando'l llibru que preciso.

Utilízase'l pronome interrogativu n'enunciaos que contienen una entruga.


Francés quebequés		Francés metropolitanu		Traducción al asturianu
Je fais qu'est-ce que je veux.		Je fais ce que je veux.		Faigo lo que quiero.

Incluyir al pronome que refier al suxetu del enunciáu. Tamién s'usa nel francés estándar, pero non tanto como na variedá norteamericana.


Francés quebequés		Francés metropolitanu		Traducción al asturianu
Mon boss, il me met tellement en colère.		Mon patron me met tellement en colère.		El mio xefe me enfurece.
Son plan, c'est de voyager autour du monde.		Son projet est de voyager autour du monde.		El so plan ye viaxar alredor del mundu.

Hai diferencies na posición de los pronomes secundarios n'enunciaos imperativos.


Francés quebequés		Francés metropolitanu		Traducción al asturianu
Dis-moi-le!		Dis-le-moi!		¡Dímelo!
Dis-moi-le pas!		Ne me le dis pas!		¡Non me lo digas!

Fonoloxía

Les vocales llargues y les nasales suelen diptongase en sílabes zarraes. Exemplos: fête pronúnciase /'faɪ̯t/, y la correspondiente pa pâte ye /'pɑʊ̯t/.
Les vocales nasales pronúnciense distinta. Exemplos: Nesta modalidá del francés la pallabra quand pronúnciase /kæ̃/, ente que nel francés estándar dizse /kɑ̃/.
La combinación OI en francés estándar pronúnciase /wa/, pero nesti dialeutu pronúnciase /wɛ/, /we/ o tamién /waɛ̯/. Esto ye, el soníu A nun se pronuncia tan claramente, al grau d'asimilase a Y.
Caltiénense soníos vocales llongures que s'encurtiaron na variedá estándar. Exemplu: Estos dos pallabres, maître y mettre pronunciar de la mesma manera en Francia (/mɛtʁ/); pero en francés quebequés nun asocede esto. Ellos dicen maître como /maɪ̯tʁ/, y la manera como dicen mettre ye /mɛtʁ/.
Les combinaciones TI (sacante nos casos que se pronuncie «si», como en nation) y EL TO pronúnciense más intensamente, con un soníu S entemediu. Exemplos: la pallabra tu pronúnciase /t͡sy/ nesta variedá, y tirer pronúnciase /t͡si'ʁy/. Igualmente, les combinaciones sonores correspondientes DI y DU pronunciar con esa intensidá; esto ye, un soníu Z entemediu. Exemplos: la pronunciación quebequesa pa la pallabra dieu ye /d͡zjø/, y durée pronúnciase /d͡zy'ʁy/. (Vease Consonante africada)
La R pronunciar de delles maneres, dependiendo de la fala local. Estes inclúin dende'l soníu fuerte d'esta lletra nel nuesu idioma (rey, carro, a elrededor, honra, israelí), vibrante alveolar múltiple; o'l vibrante uvular, usáu en delles variedaes del portugués européu. Pero na fala formal y en ciertes árees pronúnciase como nel francés estándar, fricativu uvular.
Les pallabres que terminen en dos o tres sonido consonantes, en francés quebequés solo pronúnciase'l primer soníu consonante. Exemplos: la pallabra ministre pronúnciase /el mio'nins/, pantoufle dizse /pæ̃'tuf/, nationaliste pronúnciase /nasjona'lis/ y cuerrect pronúnciase /ko'ʁyk/. Esto tamién aplica nos enllaces (liaisons). Exemplos: d'autrés alos mios pronúnciase /dou̯dzaˈel mio/; y un cadre immense dizse /œ̃kɑd͡ziˈmæ̃ːs/.

Arcaísmos locales

Munches de les pallabres qu'usa esta variedá de francés yeren usaes nel sieglu XVII y XVIII, volviéndose obsoletas nel francés metropolitanu. Dellos exemplos son:


Francés quebequés	Francés metropolitanu	Traducción al asturianu
parce que \|porque
souliers	chaussures	zapatos
bicyclette / bicycle	bicicleta
noirceur	obscurité	escuridá
char	voiture	carru / coche
Je m'ennuie de toi. / Je m'ennuie de vous.	Tu me manques. / Vous me manquez.	Te estraño. / Estráñovos. / Estráño-y. (a usté) / Estráño-yos. (a ustedes)

Pronomes

Je suis (Yo soi) pronúnciase /ʃo/ o /ʃui/. (shu o shui).
Je vais (Yo voi) pronúnciase /ʒ'va/ (dsh'va).
il (él) pronúnciase /i/.
Elle (Ella) pronunciar a/ o /al antes d'una vocal.
La preposición sul contráise si la pallabra siguiente ye un artículu. Exemplos: sul (sur le), sa o'l so'a (sur la), el so'ye (sur les)

Vocabulariu

Francés quebequés	Traducción al asturianu	Nota
ben	bien... / bonu...
bibitte	insectín
Envoye!	¡Forfugar!	De cutiu pronúnciase enweye o awaye
fif	homosexual
Grouille-toI!	¡Date priesa!
magané	deterioráu, usáu, ferruñosu
plate	aburríu	La T ye pronunciada
pâte à dent	pastia dental
débarquer	baxar (d'un vehículu o embarcación)
magasiner	dir de compres

Anglicismos

Estes espresiones fueron adoptaes ente 1850 y 1960. Hai de solliñar que son consideraes más bien informales.


Francés quebequés	Francés metropolitanu	Traducción al asturianu
job	travail / emploi	trabayu / emplegu
weird	bizarre	raru / estrañu
chum	petit ami / copain	amigu / noviu
boss	patron	xefe
fun	amusant	diversión
avoir du fun	s'amuser	prestase
Ça fait du sens. (Traducción lliteral de That makes sense.)	Ça a du sens.	(Esto) tien sentíu.
Bienvenue. (Traducción lliteral de You're welcome.)	De rien.	De nada.

Dende 1960, dómina de la Revolución Sele, hubo lleis de proteición al idioma francés en Quebec y un refugu xeneral escontra los anglicismos.

Per otru llau, en Francia adoptaron anglicismos que nun s'usen en Quebec.

Francés quebequés	Francés metropolitanu	Traducción al asturianu
courriel	e-mail	corréu electrónicu / e-mail
téléphone intelligent	smartphone
fin de semaine	weekend	fin de selmana
Arrêt!	Stop! (Señal de detención obligatoria)	¡Alto! (En Méxicu y Centroamérica) / ¡Pare! (En Suramérica y países hispanos en les Antilles) / ¡Stop!
faire de magasinage	faire du shopping / faire des courses	dir de compres / faer la compra

Francés quebequés	Traducción al asturianu
avoir de la misère	pasar dificultaes
avoir le flu	tener foria
Je m'en sacre.	Nun m'importa.
chanter la pomme	coquetear
en arracher	tar en problemes
sortir en gang	salir colos amigos

Una particularidá del francés quebequés ye l'usu de vocabulariu rellacionáu col catolicismu en contestos informales y consideráu llocalmente como ofensivu.


Francés quebequés	Traducción al asturianu
tabarnacle (Pronunciáu llocalmente /tabaʁ'nak/)	tabernáculo
câlice	mota
hostie (Escritu llocalmente osti.)	hostia