Freyja

Freyja
Información
Sexu	femenín
Conexones	Mitoloxía nórdica y Ásynjur ^(en)
Cónxuxe	Óðr ^(es)
Padres	Njörðr ^(es)
Fíos	Gersemi ^(es) y Hnoss ^(es)
Familiares	Frey ^(es)
Residencia	Fólkvangr ^(es)
[editar datos en Wikidata]

Freyja conduciendo'l so carru con gatos y flanqueada por querubinos renacentistes, nuna pintura de Nils Blommér.

Freyja, o Freya, ye una diosa de la mitoloxía nórdica y xermánica, de la cual caltuviéronse numberosos rellatos que la arreyen o la describen. Por cuenta de que les fontes meyor documentaes d'esta tradición relixosa fueron tresmitíes y alteriaes por historiadores cristianos medievales,^[1][2] y, en munchos casos, escrites más de sieglu y mediu más tarde,^[3] el so verdaderu rol, les práutiques paganes y el so cultu son inciertos.

Nes Eddas, Freyja ye descrita como la diosa del amor, la guapura y la fertilidá. La xente invocábalo pa llograr felicidá nel amor,^[4] asistir nos partos^[5] y pa tener bones estaciones.^[6]

Freyja tamién yera acomuñada cola guerra, la muerte, la maxa, la profecía y la riqueza. Les Eddas menten que recibía a la metá de los muertos en combate nel so palaciu llamáu Fólkvangr, ente que Odín recibía la otra metá nel Valhalla.^[7] L'orixe del seidr y la so enseñanza a los Æsir atribuyíase-y a ella.^[8]

Frigg y Freyja son los dos dioses principales de la relixón nórdica^[9] y son descrites como les cimeres ente les Ásynjur.^[10] Freyja ye la diosa más venerada xunto con Frigg, y el so cultu paez ser el más prevalente ya importante de los dos.^[11] Na saga Droplaugarsona descríbese que nel templu de Ölvusvatn, Islandia, les estatues de Frigg y Freyja allugar nes posiciones más importantes, frente a les de Thor y Freyr. Estes estatues taben iguaes con ellaboraos paños y afataes con oru y plata.

En Heimskringla presentar a Freyja dende un puntu de vista evemerista como una mitolóxica princesa de Suecia. El so padre Njörðr ye vistu como un míticu rei de Suecia y tamién se menta al so hermanu Frey. La madre de Freyr y Freyja ye la hermana de Njörðr, quien xeneralmente ye rellacionada cola antigua diosa xermánica Nerthus,^[12]como yera costume ente los Vanir y dexáu poles sos lleis.^[8]

Más palantre en Heimskringla, rellátase que munchos templos y estatues de los dioses paganos nativos fueron asaltaos y destruyíos por Olaf I de Noruega y Olaf II el Santu mientres el gradual y violentu procesu de cristianización d'Escandinavia. Mientres y depués d'estendíu y completáu el procesu de cristianización, Freyja y munchos elementos acomuñaos con ella fueron demonizadas pola creciente influencia de misioneros cristianos. Depués de que la influencia cristiana fuera consolidada en llei, restos de la so fe caltener na clandestinidá, principalmente en zones rurales, sobreviviendo hasta tiempos modernos nel folclor xermánicu y más apocayá reconstruyida en delles formes del neopaganismu xermánicu.

Etimoloxía

Los nomes Frey y Freyja deriven de pallabres xermániques que los sos significaos son "el señor" y "la señora" respeutivamente (cognaos xermánicos inclúin: el góticu Fráuja "señor, amu", Fráujo "señora, ama", nórdicu antiguu Frú "ama, señora, muyer", danés Frue, suecu Fru, alemán Frau "señorita, muyer, esposa", antiguu altu alemán Frouwa, anglosaxón Freo, Frea).^[11] Al igual que la pallabra francesa dame (del llatín apodera), que la so forma masculina (dominus) pereció, el significáu pa "señor" nun s'utiliza más, pero'l títulu de "Frau" entá esiste nes llingües xermániques.

El nome de Freyja, sicasí, ta potencialmente rellacionáu al nome de Frigg (que deriva de fri "amar"), porque "muyer" y "amor" tán n'última instancia rellacionaos, según piénsase que Freyja y Frigg de cutiu son avatares una de la otra (cf. Frige, Friia, Frija, Frea).

Edda prosaica

Gylfaginning

Freyja ye presentada en Gylfaginning, el primer llibru de la Edda prosaica. Nárrase que depués de la guerra que se desamarrara ente los Æsir y los Vanir polos malos tratos daos a Gullveig per parte de los Æsir; el tratáu de paz incluyía l'intercambiu de rehenes ente dambos grupos de dioses. El dios Njörðr foi unviáu polos Vanir dende'l Vanaheim al Asgard onde nició dos fíos bien bellos.

Njörðr í Nóatúnum gat síðan tvau börn, hét sonr Freyr en dóttir Freyja. Þau váru fögr álitum ok máttug. [...] Freyja er ágætust af ásynjum, hon á þann bœ á himni er Fólkvangar heita, ok hvar sem hon ríðr til vígs, þá á hon hálfan val, en hálfan Óðinn [...] Salr hennar, Sessrýmnir, hann er mikill ok fagr. En er hon ferr, þá ekr hon köttum tveim ok sitr í reið. Hon er nákvæmust mönnum til á at heita, ok af hennar nafni er þat tignarnafn er ríkiskonur eru kallaðar fróvur. Henni líkaði vel mansöngr. Á hana er gott at heita til ásta.

Njördr en Nóatún más tarde nició los sos fíos: el fíu foi llamáu Freyr, y la fía Freyja; dambos bellos y poderosos. [...] Freyja ye la diosa de más sonadía; tien nel cielu una morada llamada Fólkvangr, y siempres qu'acaballa a les guerres, tien una metá de los muertos, y Odín la otra metá [...] El so salón Sessrúmnir ye grande y formosu. Cuando se mueve, conduz los sos gatos y siéntase nel so carru; ella respuende les plegaries de los homes, y della vien el nome del honor, Frú, pol cual munches muyeres nobles son llamaes. Los cantares d'amor complácen-y y ye bonu invocala pa fortuna nel amor.

Gylfaginning, capítulu 24[7][13]

Freyja er tignust með Frigg. Hon giftist þeim manni, er Óðr heitir. Dóttir þeira er Hnoss. Hon er svá fögr, at af hennar nafni eru hnossir kallaðar, þat er fagrt er ok gersimligt. Óðr fór í braut langar leiðdir, en Freyja grætr eftir, en tár hennar er gull rautt. Freyja á mörg nöfn, en sú er sök til þess, at hon gaf sér ýlos mios heiti, er hon fór með ókunnum þjóðum at leita Óðs. Hon heitir Mardöll ok Hörn, Gefn, Sýr. Freyja átti Brísingamen. Hon er ok kölluð Vanadís.

Freyja ye la de trubiecu más noble (xunto con Frigg): ta casada col home llamáu Óðr. La so fía ye Hnoss: ye tan bella, que toles coses bellu y preciosu son llamaes hnossir. Óðr viaxa por llargues xornaes, y Freyja llora por él, y les sos llárimes son oru colorao. Freyja tien munchos nomes, y esto ye por cuenta de qu'adquiría distintos nomes cuando viaxaba ente xente desconocío buscando a Óðr: ye llamada Mardöll y Hörn, Gefn, Sýr. Freyja tenía'l collar Brisingamen. Tamién ye llamada, la "Dama de los Vanir".

Gylfaginning, capítulu 35[10][14]

Los trés dioses menores mentaes depués de Freyja en Gylfaginning son con frecuencia consideraes como los sos asistentes: ^[9] Sjöfn (una diosa d'amor), Lofn (una diosa de les bodes), y Vár (una diosa de les promeses ente homes y muyeres).

Skáldskaparmál

"Heimdall torna'l collar Brisingamen a Freyja" pol pintor suecu Nils Blommér.

En Skáldskaparmál, atópense munchos kenningar informativos sobre Freyja.

Hvernig skal Freyju kenna? Svá, at kalla hana dóttur Njarðar, systur Freys, konu Óðs, móður Hnossar, eigandi valfalls ok Sessrúmnis ok fressa, Brisíngamens, Vanagoð, Vanadís, it grátfagra goð, ástaguð. - Svá má kenna allar ásynjur at nefna annarrar nafni ok kenna við eign yða verk sín yða ættir.	¿Cómo podría unu perifrasear a Freyja? Llamándola Fía de Njörðr, Hermana de Frey, Esposa de Óðr, Madre de Hnoss, Posesora de los cayíos en combate, de Sessrúmnir, de los gatos, y del Brisingamen; Diosa de los Vanir, Dama de los Vanir, Diosa formosa en llárimes, Diosa del amor.
Skáldskaparmál, capítulu 28[15][16]

Más palantre en Skáldskaparmál, dellos kenningars pa Freyja centrar nes llárimes qu'arrama, que tán feches d'oru colorao: "¿Cómo l'oru podría ser perifraseado? Llamándolo, Fueu de Ægir, y Aguyes de Glasir, Pelo de Sif, Cofia de Fulla, Llárimes de Freyja [...] Agua o bastiu de Draupnfir, o de los güeyos de Freyja [...]"^[17]

Una parte del poema Húsdrápa en Skáldskaparmál rellata la hestoria del robu del collar Brisingamen per parte de Loki. Cuando Freyja decatar de l'ausencia del so collar, solicitó l'ayuda de Heimdall pa buscalo. A la fin atoparon al lladrón que resultó ser Loki quien se tresformara nuna foca. Heimdall tamién se tresformó nuna y combatir. Depués d'una llarga batalla, Heimdall venció y tornó el Brisingamen a Freyja. La rivalidá de Loki y Heimdall por Brisingamen ye un eventu importante, yá que marca un odiu mutuu qu'a futuru los destinará a combatise y matase l'unu al otru nel final del Ragnarök.

Esti mitu que tien llugar nel mar, ta quiciabes rellacionáu col orixe d'unu de los nomes de Freyja, "Mardöll" (Rellumu del mar), siendo'l rellumu equí'l del collar robáu Brisingamen (brísinga significa "brillante, centelleante, flameante"). Nel nome de Heimdall, la pallabra dallr (lluz) ye'l masculín de döll, y heim significa "tierra de" (cf. Vanaheim, Alfheim). Esta ye quiciabes una de les hestories que se perdieron sobre los viaxes de Freyja en busca del so maríu.^[18] Freyja y el so maríu Óðr representaben la situación habitual de delles families de nobles na antigua Escandinavia onde por cuenta de los duros ambientes y les campañes de guerra, los homes partíen en llargues xornaes de guerra y les muyeres quedaben al cargu de la casa con un poder considerable.

Edda poética

Grímnismál

En Grímnismál, na Edda poética descríbense les principales moraes de los dioses nórdicos. Ente elles méntase la residencia de la diosa Freyja, el so palaciu llamáu Fólkvangr, onde recibía a la metá de los guerreros cayíos en combate.

Fólkvangr er inn níundi, en þar Freyja ræðr sessa kostum í sal; halfan val hon kýss hverjan dag, en halfan Óðinn á.	Fólkvangr ye'l novenu, :ellí Freyja dirixe :los asientos nel salón. Escueye la metá de los cayíos acaldía, :y Odín la otra metá.
Grímnismál, estrofa 14[19][20]

Según lo que rellata Snorri Sturluson na Edda prosaica "siempres qu'acaballa a la guerra, ella tien la metá de los muertos". El nome de Fólkvangr puede ser traducíu como "campu de la xente" o "campu del exércitu".^[21] El so salón, Sessrúmnir, ye traducíu como "ampliu n'asientos".^[21] Estos nomes indiquen ciertu paralelismu col Valhalla, que alluga los Einherjar, l'exércitu de los muertos escoyíos poles valquiries pa Odín que se preparar pal Ragnarök.^[21]

Völuspá

Völuspá ye'l primeru y unu de los principales poemes de la Edda poética.^[21] Nel poema, una völva brinda muncha información sobre los eventos futuros y pasaos al dios Odín. Freyja ye mentada de volao nel poema, siendo mentada cuando los dioses axuntar pa romper l'alcuerdu col constructor de les muralles del Asgard y dueñu del caballu semental Svadilfari, pa protexer a la diosa. La diosa ye citada nesta composición como la "novia de Óðr".^[22]

Þrymskviða

El poema Þrymskviða rellata qu'un día Thor afaya que'l so martiellu perdióse. Diríxese xunto con Loki a la residencia de Freyja, Fólkvangr, a pidi-y la so capa de plumes de ferre. Depués Loki usa esta capa pa tresformase nun páxaru y buscar el martiellu de Thor y afaya que'l xigante Thrym despintar y pide que se-y apurra a Freyja en cuenta de devolvelo. La diosa, enllena de roxura, fai tremecer les moraes de tolos dioses y, debíu al temblón, el collar Brisingamen saltó esprendíu del so pescuezu. Tolos dioses y dioses axuntar en conceyu y, siguiendo les suxerencies de Heimdall, llograron convencer a Thor de que se vistiera como Freyja y llevara les sos xoyes. Loki, vistíu como una criada, acompañó a Thor cola so disfraz de Freyja, polo que'l xigante Thrym dio-yos la bienvenida. Na llacuada de receición el xigante sorprender pol gran mambís de la novia y Loki siempres respuende de forma intelixente argumentando la so estraña conducta. A la fin el xigante asitia'l martiellu Mjolnir na falda de la supuesta novia y nesi momentu Thor quítase'l disfraz de Freyja, toma'l martiellu y matu al xigante y a tolos sos invitaos.^[23]

Lokasenna

Lokasenna ye una obra que s'atopa solamente nuna edición de la Edda poética, lo que se menta nél nun apaez en nenguna otra fonte y alderícase la influencia cristiana del poeta y el so respetu poles deidaes paganes. El testu ye aparentemente una continuación a Hymiskviða onde'l dios Ægir llogra un calderu xigante onde prepara hidromiel pa convidar a los Æsir y los Alfar. Sicasí Loki, quien nun fuera convidáu a la xunta, garrasti y matu a unu de los sirvientes de Ægir y falta a tolos dioses hasta que Thor amenácia-y col so martiellu. Nel intercambiu de pallabres de Loki con Freyja, esta postrera empieza defendiendo a Frigg de la cual Loki burllar de matar al so fíu. Nesi momentu Loki acusar de bruxa y de xacer al pie del so hermanu.^[24]

Hyndluljóð

Hyndluljóð ye un poema atopáu en bien mala traza nes últimes ediciones de la Edda poética ca. 1400. Nél, Freyja viaxa nun xabalín llamáu Hildisvíni pa solicitar l'ayuda de la giganta Hyndla p'atopar l'heriedu de Óttar, el so protexíu. Óttar equí seique seya otru nome pal maríu de Freyja, Óðr.^[25]

Oddrúnargrátr

Nel poema Oddrúnargrátr que pertenez a los cantares heroicos de la Edda poética, la princesa Borgny clama a les dioses Frigg y Freyja por que bendigan y favorezan al so fíu Oddrún y evíten-y sufrimientos.^[26]

Sagues islandeses

Munches de les sagues islandeses contienen numberoses menciones a Freyja.

Heimskringla

La saga de los Ynglings rellata:

"Dóttir Njarðar var Freyja, hon var blótgyðja, ok hon kendi fyrst með Ásum seið, sem Vönum var títt. Þá er Njörðr var með Vönum, þá hafði hann átta systr sína því at þat váru þar lög; váru þeirra börn Freyr ok Freyja. En þat var bannat með Ásum at byggja svá náit at frændsemi."	"La fía de Njörðr, Freyja yera la sacerdotesa de los sacrificios, y enseñó per vegada primera l'arte de la maxa a los Æsir, como yera d'usu y costume ente los Vanir. Mientres Njörðr tuvo colos Vanir tomó a la so propia hermana como esposa, como yera dexáu poles sos lleis; y los sos fíos fueron Freyr y Freyja. Pero ente los Æsir taba prohibíu casase con familiares tan cercanos."
Saga de los Ynglings, capítulu 4.[27][28]

Depués de les muertes de Odín, Njörðr, y Frey:

"Freyja hélt þá upp blótum, því at hon ein lifði þá eptir goðanna, ok varð hon þá hin frægsta, svá at með hennar nafni skyldi kalla allar konur tignar, svá sem nú heita frúvor. Svá heitir ok hver freyja yfir sinni eign, en sú húsfreyja, er bú á. Freyja var heldr marglynd; Óðr hét bóndi hennar, dætr hennar hétu Hnoss ok Gersemi; þær váru fagrar mjög: af þeirra nafni eru svá kallaðdir hinir dýrstu gripir."

"Solo Freyja sobrevivió de los dioses, y foi tan venerada que toles muyeres distinguíes fueron llamaes pol so nome, d'onde agora tienen el títulu de Frú (Frau n'alemán); de cuenta que toa muyer ye llamada frú (frau n'alemán), o señora sobre la so propiedá, y l'esposa ye llamada Frú-casa (Ehefrau n'alemán). Freyja siguió los sacrificios de sangre. Tamién tenía munchos otros nomes. El so maríu yera llamáu Óðr, y les sos fíes Hnoss y Gersemi. Yeren tan formosos, que depués toles xoyes más precioses llevaron los sos nomes."

Saga de los Ynglings, capítulu 13[29][28]

Na saga de Haakon I de Noruega, Freyja ye mentada en dos oportunidad. Primero, en rellación con sacrificios ufiertaos a la diosa. :

Y primero la copa de Odín foi balerada pola victoria y poder al so rei. Dempués d'eso, les copes de Njörðr y Freyja por paz y una bona estación.^[30]

Más palantre na saga méntense les munches llárimes d'oru que Freyja arramó pol so maríu.^[31]

Otres sagues

Na saga de Egil, cuando Þorgerðr amenacia con cometer suicidiu, diz: "Nun tuvi una cena, y nin voi tener una hasta que cene con Freyja. Nun puedo faer nada meyor que'l mio padre: nun voi sobrevivir al mio padre y el mio hermanu."^[32]

En Hálfs saga ok Hálfsrekka, la reina Signy, esposa del rei Alfrek, ruega pola ayuda de Freyja nun concursu d'ellaboración de cerveza. El so oponente, Geirhild, sicasí, pidiera l'ayuda a Odín, quien-y dio'l so cuspia como lleldu y de esa manera Signy perdió.^[33]

Según la saga de Njál: "Hubo cambeos nos rexentes de Noruega, el earl Hacon morriera y nel so llugar atopábase Olaf Tryggvason. Xunto con ello hubo un cambéu na fe en Noruega; desfacer de la vieya fe, y el rei Olaf había cristianizado les tierres occidentales, Shetland, y les Órcades, y les Islles Faroe. Depués munchos homes falaron de cuenta que Njal escuchar, que yera estrañu y perversu abandonar les antigües creencies..." Depués, Hjalti Skeggiason, un islandés apocayá convertíu al cristianismu deseosu d'espresar el so despreciu escontra los dioses nativos, recitó unos versos agraviándolos.^[34]

Hjalti foi atopáu culpable de blasfemia poles sos infames versos y tuvo de fuxir escontra Noruega xunto al so suegru, Gizur el Blanco. Más tarde col sofitu de Olaf Tryggvason, Gizur y Hjalti tornaron a Islandia y convidaron a aquellos aconceyaos nel Althing a convertise al cristianismu.^[3][35] La saga del rei Olaf Tryggvason, compuesta alredor del añu 1300, describe que siguiendo les órdenes del rei Olaf Tryggvason, pa probar la so piedá, la xente recién convertida al cristianismu tenía de faltar y faer risión a los principales dioses paganos. Hallfreðr vandræðaskáld, quien se caltuvo ronciegu a convertise del paganismu al cristianismu por Olaf, foi obligáu a redactar un poema pa probar el so arrenunciu a les antigües deidaes, y Freyja ye mentada ente les principales dioses paganes.^[36]

Flateyjarbók

Sörla þáttr ye una curtia hestoria islandesa caltenida en Flateyjarbók y escrita nel sieglu XV por dos sacerdotes cristianos, que tenía por finalidá agraviar les deidaes paganes y allabar el cristianismu y al rei cristianu Olaf Trygvason. La hestoria toma dellos fragmentos de delles obres que depués son entemecíos y rellataos dende un puntu de vista evemerista. La diosa Freyja ye descrita como una bella muyer d'Asia y ye concubina del rei Odín. En cuenta de un formosu collar xaz con unos nanos, lo que provoca la roxura del rei qu'unvia a Loki a roba-y el so collar. Depués promete devolvé-ylo si provoca una batalla eterna, que llegaría al so fin cola llegada del rei cristianu Olaf Trygvason.^[37]

Encantamientos de Merseburgo

Los Encantamientos de Merseburg son testos escritos ente los sieglos IX o X n'antiguu altu alemán, onde se menten antiguos mitos paganos. N'unu de los esconxuros mentaos inclúin una referencia a Freyja (equí llamada Frîia^[38] o Frûa (Frôwa)^[11]) señalando que tien una hermana menor llamada Uolla cola que realiza un esconxuru pa curar una firida del caballu de Wodan (Odín). Uolla ye rellacionada con Fulla,^[39] quien ye descrita na Edda prosaica como una diosa menor y sirvienta de Frigg, y qu'en Gylfaginning ye mentada direutamente per debaxo de Freyja.^[10]

Tradiciones orales

Freyja, por John Bauer

Nes zones rurales d'Escandinavia caltuvo cierta dependencia coles fuercies de la naturaleza, los dioses de la fertilidá caltener na cultura popular hasta finales del sieglu XIX en Suecia. Freyja caltenía dellos elementos del so rol como diosa de la fertilidá y les colleches. Na provincia de Småland, arrexuntóse un rellatu de la so rellación colos rescamplos y la maduración de les colleches.^[6]

En Värend, Freyja podía llegar na nueche de Navidá y solmenar los pumars p'anunciar bones colleches y por consiguiente la xente dexaba delles mazanes nos árboles, pa ella. Amás, consideraben peligrosu dexar los araos fuera, yá que si Freyja sentar n'unu d'ellos, este sería inútil.^[6]

Posesiones

Freyja, nuna pintura de J. Penrose.

Los rellatos que sobrevivieron hasta los nuesos tiempos sobre Freyja acomuñar con frecuencia a numberoses posesiones máxiques.

Fólkvangr

Freyja recibe nel Fólkvangr a la metá de los espíritus de los guerreros muertos que combatieron valientemente na batalla. Snorri Sturluson rellata en Gylfaginning que "siempres qu'acaballa escontra la batalla, ella lleva la metá de los muertos".^[7]

Freyja ye tamién llamada Eigandi valfalls ("Posesora de los cayíos en batalla")^[40] y Valfreyja,^[41] "Señora de los cayíos en batalla" y de les valquiries polo xeneral.^[11]

Na saga de Egil, Thorgerda (Þorgerðr), amenaza con cometer suicido y tien la esperanza de pasar nos salones de Freyja depués de la so muerte.

Otru puntu de vista esplica la diferencia ente los einherjar de Odín y los de Freyja; la tradición oral d'Óðal, esplica que los guerreros de Odín son "los d'ofensiva" , o aquellos que dediquen la so vida a la batalla. Los guerreros de Freyja son "los de defensa" , o aquellos que solo lluchen pa protexer a les sos families, cles o bienes. L'historiador Else Roesdahl menta la diferencia ente dos les cultures al considerar les armes depositaes nes tumbes. En Noruega xeneralmente les tumbes de los guerreros teníen escudos defensivos, y en Dinamarca armes d'ataque.^[42]

Xoyería

Brisingamen ye'l famosu collar de Freyja supuestamente fechu d'oru. El collar piénsase que representa'l sol y el ciclu de día y nueche. D'alcuerdu a les notes de Saxo Grammaticus, Brisingamen taba ente los oxetos daos a los dioses por Alberich. En delles escritures, Brisingamen ye asignáu a Frigg.

En Skáldskaparmál, ta escritu que les muyeres frecuentemente usaben "collares de piedra" como parte de los adornos qu'utilizaben pa indicar el so estatus social. Esta ye la razón pola cual la muyer ye perifraseada con referencies a xoyes y ágates.^[43] Frigg y Freyja son les dioses nórdiques más destacaes, polo tanto son descrites con preciosos collares. Los collares siempres paecen ser los regalos favoritos en dómines paganes. Cuando Hilda foi a pidir paz al so padre, el rei Högni, ufiertó-y un collar^[44] y en Völuspá, la profetisa negar a falar hasta que Odín agasáya-y dellos collares d'oru.^[45]

Capa

Freyja tien una capa fecha de plumes de ferre, que-y da l'habilidá de camudar a la forma de cualquier ave, y volar ente los mundos.^[46] Ye llamáu Valshamr, el "plumaxe del ferre", "piel de ferre", o "capa de plumes de ferre" en distintes traducciones. La mesma capa máxica tamién-y ye asignada a Frigg en dellos rellatos.^[11]

Carru de gatos

Freyja frecuentemente conduz un carru de guerra tiráu por un par de grandes gatos,^[7] Bygul (abeya d'oru) y Trjegul (árbol d'ámbare dorao).^[47] En Gylfaginning rellátase que condució esti carru hasta'l funeral de Balder.^[48]Créese que los gatos que tiraben del so carru yeren los Skogkatt o gatu de los montes noruegu, tamién se suxirió que pudieren ser llobos cervales boreales.^[49]Los gatos son sagraos pa Freyja, según los cuervos y los llobos ser pa Odín.^[11]

Freyja ye considerada una diosa guerrera ente los sos munchos papeles. El carru tamién ye un atributu guerreru y frecuentemente asignáu solamente a deidaes importantes.^[11] Esto nun significa que cada deidá xermánica aponderada tenga un carru, pero la mayoría tienen cabalgaduras especiales. Odín y Heimdall tienen caballos, Thor tien un carru tiráu por cabres, Freyr tien un xabalín, pero Freyja tien tantu un carru como un xabalín. Les dioses menores como Gefjun y Iðunn nun tienen siquier un palaciu o salones.

Xabalín

Freyja tamién acaballa un xabalín de cerdes doraes llamáu Hildisvíni ("Gochu de batalla") qu'apaez solamente nel poema Hyndluljóð. Depués rellátase qu'esti xabalín ye'l so protexíu Óttar temporalmente amarutáu como Hildisvini, non que realmente Hildisvini fuera Óttar.^[25]

En Skáldskaparmál, Freyr ye descritu conduciendo otru xabalín con cerdes doraes llamáu Gullinbursti,^[50] el cual puede ser el mesmu que conducía Freyja. El xabalín ta acomuñáu na mitoloxía nórdica tantu cola noción de fertilidá como talismán proteutor na guerra.^[51]

Homólogos

Propúnxose que Freyja pue ser el descendiente mitolóxicu más direutu de Nerthus,^[12] una diosa acomuñada a una serie de tribus xermániques descrita por Tácito nel añu 1 e.C. na so obra Germania, y que dacuando ye identificada con Njörðr al traviés de conexones etimolóxiques.

Njörðr casóse cola so hermana, con quien tuvo un fíu, Frey, y una fía, Freyja. Esta pareya de deidaes secundaries pue ser una derivación de la primera.^[52] Al igual que'l carru de Freyja, la diosa xermánica, en principiu más antigua, Nerthus tamién ye descrita de cutiu conduciendo un carru.

Postúlase la esistencia d'una rellación sostenible ente Freyja y otres dioses veneraes a lo llargo de la ruta de migración de los pueblos indoeuropeos qu'apaeció constantemente con unu o dos gatos o lleones como compañía, polo xeneral nel aspeutu d'una diosa de la guerra, pero n'otres ocasiones tamién como una diosa del amor. Ente elles puédense incluyir a Durga, Ereshkegal, Sekhmet, Menhit, Bast, Anat, Asherah, Nana, Cibeles, Rhea, y otres.^[53]

Epónimos

Persones

Estatua de Freyja et Djurgården, Estocolmu, Suecia, representada con un ferre.

Freya y les sos variantes ye un nome femenín escandinavu común. Nel añu 2005, el nome de Freja foi'l quintu más popular ente los daneses nacíos esi añu.^[54] Al añu siguiente, en 2006 foi'l tercer nome más popular en Dinamarca,^[55] y nel añu 2007 tuvo nel cuartu llugar.^[56] N'Inglaterra y Gales el nome de Freya tuvo na posición ventena tercera nel añu 2006 y ventena quinta nel 2007, tocantes a popularidá pa les neñes recién nacíes.^[57]

Llugares

Munches granxes en Noruega lleven la pallabra Frøy- como primer elementu de los sos nomes, siendo'l más común en nome de Frøyland (13 granxes). Ye inciertu si Frøy- nestos nomes fai referencia a la diosa Freyja o al dios Frey. El primer elementu nel nome Frøyjuhof, na parroquia de Udenes, ye probablemente'l xenitivu pal nome de Freyja. El mesmu casu asocede con Frøyjuhof, nes parroquies de Hole y Stjørdal. Tamién hai dos islles llamaes Frøya en Noruega.

Na parroquia de Seim, na provincia de Hordaland, Noruega, atópase la granxa Ryland (nórdicu antiguu occidental Rýgjarland). El primer elementu ye'l casu del xenitivu pa rýgr 'dama', idénticu al significáu del nome de Freyja. Una variante de la pallabra rýgja pue que asoceda cola municipalidá noruega de Rygge. Esisten dellos llugares llamaos Horn n'Islandia y Hoorn n'Holanda, otru nome pa la diosa, y n'Alemaña dellos lleven el nome de Freiburg.

Plantes

Polygala vulgaris, llamada tamién "Pelo de Freyja".

La planta Polygala vulgaris, foi nomada n'honor a Freyja, como Pelo de Freyja, pero depués de la introducción del cristianismu'l so nome camudó y faía alusión a la Virxe María, suxiriendo asina la so más cercanu homólogu nel cristianismu.^[6]

Vienres

El nome del día vienres na mayoría de les llingües xermániques, lleva'l so nome n'honor a Freyja, como por casu, Frīatagen antiguu altu alemán, Freitag n'alemán modernu, Freyjudagr en nórdicu antiguu, Vrijdag n'holandés, Fredag en suecu, noruegu, y danés. N'inglés Friday deriva de la pallabra anglosaxona frigedæg, que significa'l día de Frige, la forma anglosaxona para Frigg. Dambes dioses yeren frecuentemente identificaes una cola otra.

Miscelánea

El elementu químicu Vanadiu recibe'l so nome de Vanadís, el nome alternativu pa Freyja. La petrina de la constelación d'Orión yera conocida na Escandinavia pagana como la "rueca de Freyja" o "rueca de Frigg".^[6]

Cultura popular

Freyja, so la variante del so nome n'alemán "Freia", apaez nel ciclu d'óperes de Richard Wagner, Der Ring des Nibelungen incluyendo Das Rheingold, Die Walküre, Siegfried, y Götterdämmerung. Esto llevó a que munchos la representaren basándose nes interpretaciones de Wagner. Na descripción de Wagner, Freyja ye hermana de Frigg y ye la diosa de la guapura que guarda les mazanes doraes. Cuando foi prindada por dos xigantes llamaos Fasolt y Fafnir, los dioses rápido avieyaron, y Odín tuvo de pagar a los xigantes un fuerte rescate, incluyendo'l Tarnhelm y l'aniellu del nibelungo que robó d'Alberich pa recuperala.

Referencies

1. Gareth, Williams. «Pagan belief». Viking Religion. Consultáu'l 1 de marzu de 2008.
2. Gareth, Williams. «Sagues». How do we know about the Vikings?. Consultáu'l 1 de marzu de 2008.
3. Craigie, W. A. (1914). Religion of Ancient Scandinavia. Constable & Company Ltd, páx. 2.
4. Steinsland, G. & Meulengracht Sørensen, P. (1998). Människor och makter i vikingarnas värld. Ordfront, páx. 72. ISBN 91-7324-591-7.
5. Sturluson, Snorri. trad. Henry Adams Bellows (1936) (ed.): «Oddrúnargrátr, estrofes 7-8». Edda poética. Consultáu'l 12 de marzu de 2008.
6. Schön, Ebbe (2004). Rusti-Tors hammare, Gudar och jättar i tro och tradition. Fält & Hässler, Värnamo, páx. 227-228.
7. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Gylfaginning, capítulu 24». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 19 d'avientu de 2007. Consultáu'l 1 de marzu de 2008.
8. Sturluson, Snorri. trad. Samuel Laing (1844) (ed.): «Saga Ynglinga, capítulu 4». Heimskringla. Archiváu dende l'orixinal, el 2010-11-27. Consultáu'l 1 de marzu de 2008.
9. Keyser, Rudolph. trad. Barclay Pennock (1854) (ed.): «Nordmændenes Religionsforfatning I hedendommen». Archiváu dende l'orixinal, el 15 d'ochobre de 2008. Consultáu'l 1 de marzu de 2008.
10. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Gylfaginning, capítulu 35». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 18 de febreru de 2008. Consultáu'l 1 de marzu de 2008.
11. Grimm, Jacob. trad. Northvegr Foundation (ed.): «Teutonic Mythology». Archiváu dende l'orixinal, el 15 de xineru de 2008. Consultáu'l 14 de xineru de 2008.
12. Ellis Davidson, H. R. (1965). Gods And Myths Of Northern Europe. University of Lund, Harwich Port: Clock & Rose. ISBN 0-14-013627-4.
13. Sturluson, Snorri. Edición en nórdicu antiguu (ed.): «Gylfaginning, capítulu 24». Edda prosaica. Consultáu'l 1 de marzu de 2008.
14. Sturluson, Snorri. Edición en nórdicu antiguu (ed.): «Gylfaginning, capítulu 24». Edda prosaica. Consultáu'l 1 de marzu de 2008.
15. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, estrofa 28». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 19 d'abril de 2008. Consultáu'l 24 de marzu de 2008.
16. Jónsson, Guđnin. Edición en nórdicu antiguu (ed.): «Skáldskaparmál». Edda poética. Consultáu'l 28 de marzu de 2008. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
17. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 40». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 16 d'abril de 2008. Consultáu'l 24 de marzu de 2008.
18. Rydberg, Viktor. «Teutonic Mythology - Gods and Goddesses of the Northland». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-04-08. Consultáu'l 24 de marzu de 2008.
19. Sturluson, Snorri. trad. Benjamin Thorpe (ed.): «Grímnismál, estrofa 14». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 7 de marzu de 2008. Consultáu'l 24 de marzu de 2008.
20. Jónsson, Guđnin. Edición en nórdicu antiguu (ed.): «Grímnismál». Edda poética. Consultáu'l 28 de marzu de 2008. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
21. Lindow, John (2001). Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs. Oxford University Press. ISBN 0-19-515382-0.
22. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Völuspá». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 25 de febreru de 2008. Consultáu'l 24 de marzu de 2008.
23. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Þrymskviða». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de marzu de 2008. Consultáu'l 24 de marzu de 2008.
24. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Lokasenna, estrofa 32». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de marzu de 2008. Consultáu'l 24 de marzu de 2008.
25. Sturluson, Snorri. trad. Henry Adams Bellows (1936) (ed.): «Hyndluljóð». Edda poética. Consultáu'l 12 de marzu de 2008.
26. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Oddrúnargrátr, estrofa 8». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 25 de xunetu de 2008. Consultáu'l 24 de marzu de 2008.
27. Sturluson, Snorri. trad. Samuel Laing (1844) (ed.): «Saga Ynglinga, capítulu 4». Heimskringla. Archiváu dende l'orixinal, el 17 d'abril de 2008. Consultáu'l 28 de marzu de 2008.
28. Sturluson, Snorri. Edición en nórdicu antiguu de W. Schultz (ed.): «Saga Ynglinga». Heimskringla. Archiváu dende l'orixinal, el 31 d'avientu de 2005. Consultáu'l 28 de marzu de 2008.
29. Sturluson, Snorri. trad. Samuel Laing (1844) (ed.): «Saga Ynglinga, capítulu 13». Heimskringla. Archiváu dende l'orixinal, el 17 d'abril de 2008. Consultáu'l 28 de marzu de 2008.
30. Sturluson, Snorri. trad. Samuel Laing (1844) (ed.): «Saga de Haakon el Bonu, capítulu 16». Heimskringla. Archiváu dende l'orixinal, el 12 d'ochobre de 2008. Consultáu'l 28 de marzu de 2008.
31. Sturluson, Snorri. trad. Samuel Laing (1844) (ed.): «Saga de Haakon el Bonu, capítulu 26». Heimskringla. Archiváu dende l'orixinal, el 20 d'agostu de 2008. Consultáu'l 28 de marzu de 2008.
32. Sturluson, Snorri. trad. W. C. Green (1893) (ed.): «Saga de Egil, capítulu 81». Consultáu'l 28 de marzu de 2008.
33. Anónimu. trad. Peter Tunstall (ed.): «Hálfs saga ok Hálfsrekka, capítulu 1». Archiváu dende l'orixinal, el 17 de mayu de 2008. Consultáu'l 28 de marzu de 2008.
34. Anónimu. trad. George W. Dasent (1861) (ed.): «Saga de Njál». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-01-02.
35. Kendrick, Thomas (1930). Oxford University Press: A History of the Vikings, páx. 349-350. ISBN 0192801341.
36. Anónimu. «Óláfs saga Tryggvasonar en mesta». Consultáu'l 28 de marzu de 2008. (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
37. Thordson, Jon; Thorhalson, Magnus. trad. Aaron Myer (ed.): «Sörla þáttr, capítulu 1-2». Flateyjarbók. Archiváu dende l'orixinal, el 24 d'abril de 2008. Consultáu'l 28 de marzu de 2008.
38. Jeep, John (2001). Medieval Germany: An Encyclopedia. Routledge. ISBN 0-8240-7644-3.
39. Lindow, John (2001). Norse Mythology: A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs. Oxford University Press. ISBN 0-19-515382-0.
40. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 28». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 18 de febreru de 2008. Consultáu'l 11 de marzu de 2008.
41. Anónimu. trad. George W. DaSent (ed.): «Saga de Njál». Archiváu dende l'orixinal, el 2008-01-02. Consultáu'l 11 de marzu de 2008.
42. Nissen Jaubert, Anne (abril de 2004). «Vikings, investigation into the secrecies of the Masters of the sea». Science and life (n° 80):  páxs. National Institute of Preventive Archaeological Research. 
43. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 39». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 16 d'abril de 2008. Consultáu'l 11 de marzu de 2008.
44. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 62». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 19 d'avientu de 2007. Consultáu'l 11 de marzu de 2008.
45. Sturluson, Snorri. trad. Henry Adams Bellows (1936) (ed.): «Völuspá, estrofa 30». Edda poética. Archiváu dende l'orixinal, el 25 de febreru de 2008. Consultáu'l 11 de marzu de 2008.
46. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 3». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2008. Consultáu'l 11 de marzu de 2008.
47. Laia San José Beltrán, Quien fueron realmente los viquingos, Quarentena, 2015, ISBN 978-84-16229-16-1 p. 332.
48. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Gylfaginning, capítulu 49». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 19 de febreru de 2008. Consultáu'l 1 de marzu de 2008.
49. Viking Answer Lady. «Viking Pets and Domesticated Animals». Consultáu'l 11 de marzu de 2008.
50. Sturluson, Snorri. trad. Arthur Gilchrist Brodeur (1916) (ed.): «Skáldskaparmál, capítulu 14». Edda prosaica. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de marzu de 2008. Consultáu'l 12 de marzu de 2008.
51. Viking Answer Lady. «Viking Pets and Domesticated Animals». Consultáu'l 12 de marzu de 2008.
52. Schütte, Gudmund. The Saga-Book of the Viking Society Vol. 7 & 8 (ed.): «The Cult of Nerthus». Consultáu'l 10 de marzu de 2008.
53. Britt-Mari, Näsström, (2003). Freyja: the Great Goddess of the North. University of Lund, Harwich Port: Clock & Rose. ISBN 1-59386-019-6.
54. Danmarks Statistik. «Mest populære navne for danskere født i et bestemt år». Consultáu'l 11 de marzu de 2008.
55. Danmarks Statistik. «Mest populære navne for danskere født i et bestemt år». Consultáu'l 11 de marzu de 2008.
56. Danmarks Statistik. «Mest populære navne for danskere født i et bestemt år». Consultáu'l 11 de marzu de 2008.
57. National Statistics. «Top 100 names for baby girls in England and Wales». Archiváu dende l'orixinal, el 21 d'avientu de 2003. Consultáu'l 11 de marzu de 2008.

Bibliografía

• Faulkes, Anthony (Trans.) (1995). Edda. ISBN 0-460-87616-3
• Ellis Davidson, H. R. (1965). Gods And Myths Of Northern Europe. Penguin. ISBN 0-14-013627-4
• Grundy, Stephan (1998) The Concept of the Goddess. Routledge. ISBN 0-415-19789-9
• Sturluson, Snorri. Heimskringla: History of the Kings of Norway, trad. Lee M. Hollander. Reprinted. University of Texas Press, Austin, 1992. ISBN 0-292-73061-6
• Larrington, Carolyne (Trans.) (1999). The Poetic Edda. Oxford World's Classics. ISBN 0-19-283946-2
• Lindow, John (2001). A Guide to the Gods, Heroes, Rituals, and Beliefs. Oxford University Press. ISBN 0-19-515382-0.
• Näsström, Britt-Mari (1998) The Concept of the Goddess. Routledge. ISBN 0-415-19789-9
• Orchard, Andy (1997). Dictionary of Norse Myth and Legend. Cassell. ISBN 0-304-34520-2
• Simek, Rudolf (2007) trad. Angela Hall. Dictionary of Northern Mythology. D.S. Brewer. ISBN 0-85991-513-1

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Freyja.