Giacomo Matteotti (22 de mayu de 1885, Fratta Polesine (es) – 10 de xunu de 1924, Roma) foi un políticu socialista italianu.
Nacíu nuna familia adinerada, Matteotti llicencióse en Derechu na Universidá de Boloña, onde entró en contautu col movimientu socialista, nel cual convirtióse llueu nuna figura destacada. Mientres la Primer Guerra Mundial sostuvo la necesidá de caltener la neutralidá d'Italia, lo que-y costó'l so encarcelamientu en Sicilia.
Moteyáu «La Torbonada» pol so impetuosidad militante, Matteotti nun desdexó'l so llau más humanu, y donó gran parte del so salariu como diputáu a un orfanatu de neños. En 1919 foi escoyíu diputáu al parllamentu italianu, y foi reelixíu en 1921. Oponer a la violencia política exercida poles camises negres del acabante crear fascismu italianu, y denunció de cutio los sos abusos y crímenes magar les amenaces recibíes; coles mesmes xulgaba inútil que los militantes comunistes, socialistes o anarquistes caltuvieren braceos ente ellos; declaró qu'ante l'amenaza fascista tolos partíos d'esquierda teníen de dexar de llau les sos discrepancies ideolóxiques y xunise contra l'enemigu común. Tales exhortaciones nun surtieron efeutu.
Matteotti foi'l xefe del Partíu Socialista Unitariu na Cámara de los Diputaos d'Italia, onde tomó posición contra'l fascismu y contra Benito Mussolini, y foi mientres un ciertu tiempu'l voceru de l'amenorgada oposición parllamentaria al Partíu Nacional Fascista, qu'apaecía como la mayor fuercia político dende'l trunfu de la Cola sobre Roma n'ochobre de 1922. Anque Mussolini y los sos camises negres amenaciaren con instaurar una dictadura completa n'Italia y suprimir les últimes instituciones democrátiques, Matteotti negar a arrenunciar a la política o xunise al fascismu y pronuncióse de cutio nel parllamentu italianu contra los planes autocráticos de Mussolini, según contra la violencia exercida impunemente polos camises negres contra los sos rivales[7].
El 30 de mayu de 1924 Matteotti tomó la pallabra na Cámara pa protestar poles eleición que se celebraren el 6 d'abril, nes cualos el mesmu Matteotti fuera reelixíu. Mientres de la bancada fascista surdíen los berros, les amenaces y los risaos, Matteotti llanzaba un históricu discursu nel cual esbillaba una a una toles illegalidaes y los abusos cometíos polos fascistes p'algamar la victoria nes eleiciones, pos usaren el Fraude eleutoral, la violencia y les intimidaciones contra los sos rivales. Al términu del discursu, dempués de recibir les felicitaciones de los sos compañeros, respondiólos: «Yo yá fixi'l mio discursu. Agora tócavos a vós preparar el discursu aciagu pal mio entierru».
Matteotti foi secuestráu'l 10 de xunu en Roma, y atopóse el so cuerpu n'estáu de descomposición el 16 d'agostu, nun monte, a 25 quilómetros de la ciudá. Magar se sabe que fueron militantes fascistes los que lo secuestraron y asesinaron, nunca se demostró que fuera'l mesmu Mussolini quien ordenó la so muerte, anque se tien constancia de que al términu del discursu de Matteotti, Mussolini comentó en públicu ante'l xefe de la policía secreta fascista que'l diputáu Matteotti nun debería «siguir en circulación». Otres hipótesis consideren que l'asesinatu de Matteotti foi planiáu por líderes fascistes de menor rangu que les camises negres, dientro del so esquema xeneral de violencia contra los sos oponentes, anque los militantes antifascistes consideraron entós que siquier la "responsabilidá moral" pol asesinatu de Matteotti tenía de recayer sobre'l mesmu Mussolini por ser ésti'l mayor instigador de la violencia política.
Antes de la so muerte Matteotti yá careciera'l tratu de les escuadres fascistes: fuera secuestráu y torturáu. A pesar d'ello nunca acallantó'l so espíritu antifascista. El so asesinatu convertir nuna alvertencia clara: el gobiernu fascista allampaba asumir el poder absoluto y permanente, y cualquier oposición, por más sutil que fora, sería duramente castigada. Como resultancia, la mayoría de los integrantes del parllamentu italianu convertir al partíu de Mussolini, seya por voluntá propia, por conveniencia o pola fuercia. Los parllamentarios socialistes, los comunistes y otros partíos d'izquierdes, refugaron tales pactos col fascismu, pero por medrana a la brutal violencia de los camises negres munchos d'ellos abstuvieron de siguir participando en política, o prefirieron pasar a una oposición "secreta" al réxime.
Nel so homenaxe, les brigaes del Partíu Socialista de la Resistencia italiana recibieron el nome de Brigate Matteotti («Brigaes Matteotti»).