Gojoseon

Gojoseon
Alministración
Tipu d'entidá	estáu desapaecíu
Capital	Asadal ^(en) , Pyong Yang y Wanggeom-seong
Nome llocal	고조선 (ko)
Xeografía
Superficie	80000 km²
Demografía
Fundación	2333 edC

Gojoseon o Koyoseon (¿? - 108 e.C., pronunciáu en coreanu modernu [kodʑvosʰʌn]) foi un antiguu reinu coreanu. El términu Go- (고, 古), que significa "antiguu", estremar d'unu de los varios nome de Joseon.

Mientres la so primer fase, la capital de Gojoseon atópase en Liaoning; alredor del añu 400 e.C., y treslladóse a Pyongyang, ente que nel sur de la península, el tao Jin surdió pol sieglu terceru. Dangun foi'l llexendariu fundador de Gojoseon.

El territoriu de Gojoseon foi invadida pola Dinastía Han de China mientres la Guerra Gojoseon-Han en 108 e.C., que se diz que llevaron al colapsu del reinu en munchos estaos pequeños, hasta los proto-Tres Reinos surdieron y marcó el so propiu periodu na historia de Corea.

El so llinguaxe yera probablemente un antecesor de les llingües por igual prehistóricos Buyeo, y seique una forma de proto-coreanu.

Lleenda de fundación

Dangun

Artículu principal: Dangun

Dangun Wanggeom ye'l llexendariu fundador de Corea. Sicasí hai variaciones ente los distintos testos y tradiciones orales, el cuentu más popular ye'l del mitu en Samguk Yusa, una coleición de lleendes y hestories del sieglu XIII. Otru cuanto similar atopar n'otru llibru, Jewang Ungi. Según la lleenda, el Dios de los Cielos, Hwanin (환인), tuvo un fíu Hwanung (환웅) que baxó al Monte Taebaek y fundó la ciudá Sinsi. Hwanung casóse con un osu que se convirtió nuna muyer, Ungnyeo (웅녀, lliteralmente indica la muyer d'osu) y nició a un neñu llamáu Dangun.

Esti cuentu sobre Dangun considérase como un mitu,^[1] pero tamién se cree que ye una integración mítica de los acontecimientos históricos alredor de la fundación de Gojoseon. Hai delles teoríes sobre l'orixe del mitu. Seo y Kang (2002) escribe que'l mitu de Dangun basar na integración de los dos triúuses distintos: unes fuercies invasores adorando'l cielu; y un tribú neolíticu venerando los osos, resultando la fundación de Gojoseon.^[2]

Gija

Gija, que yera un home de la Dinastía Shang que supuestamente fuxó a la península coreana en 1122 e.C. mientres la cayida del so estáu y dizse que Gija fundó Gija Joseon. En Corea del Sur, Reinu Xuníu y Estaos Xuníos, la mayoría de los estudiosos creen la rellación del Gija a Gojoseon ye una fabricación china y Gija nun tien nada que ver con Gojoseon. ^[3] El llibru más antiguu coreanu Crónica de los Trés Reinos almitió la esistencia de Gija Joseon. El rexistru históricu de Corea, "Tongsa Kangmok" (東 史綱 目) en 1778 describió les actividaes y contribuciones de Gija a Gojoseon como ocho ley (Beomgeum Paljo, 범금 팔조, 犯禁 八 條), qu'apaez en Llibru d'Han. El conteníu de les lleis ye la evidencia d'una sociedá xerárquica y la proteición llegal de la propiedá privada.^[4]

Formación

Según los documentos históricos, establecióse tan ceo como'l sieglu VII e.C. en redol a Badea de Bohai y comerció con Qi china.^[5] Los clásicos chinos como Zhan Guo Ce, Memories históriques escriben Gojoseon como una rexón y designar como'l reinu dende 195 e.C.

En Sieglu IV e.C., otros estaos con estructures polítiques definíes avanzaron les sos armaes basaes na teunoloxía d'Edá del Bronce. Ente ellos, Gojoseon foi'l más avanzáu d'elles alredor de la peninsular.^[6] La ciudá estáu espandió la so territoria por aciu la incorporación de los vecinos pola alianza o la conquista.

Al siguiente, les ciudaes-estaos formaron una gran confederación d'entidaes polítiques. Al midida que'l territoriu y la estructura de Gojoseon evolucionó, tamién el títulu y la función del líder camudáronse y empezaron nomar el líder d'ellos como'l rei” que yera la tradición dende la Zhou. Significar igualar a les fuercies chines por casu la dinastía Yan (燕). Los clásicos chinos menten la hostilidá ente Gojoseon y Yan (el norte de China),^[5] asocediendo'l conflictu ente dos estaos que llevó a la decadencia de Gojoseon. Sicasí, Gojoseon paez llograr la próspera civilización de la edá del bronce con una estructura social, por casu la clase de guerreros que contribuyó al desenvolvimientu de Gojoseon, particularmente la espansión al norte.^[7]

Alredor del añu 300 e.C., Gojoseon perdió'l so territoriu oeste dempués de la guerra con Yan, aproxiadamente el so territoriu de 2000 li (800 kilometers). Creen que Gojoseon camudóse esti momentu a Pyongyang como la so capital.^[8]

Wiman Joseon y cayida

En 195 e.C., el rei de Gojoseon desginó a Wiman pa defensar la frontera oeste que se expartió de Yan china^[9] y en 194 remontar contra la familia real, resultando'l rei Jun bastió la fuxida al sur de Corea.^[10] Como Wiman aseguró la so fuercia nel reinu, esta dómina llámase Wiman Joseon

En 109 BC, Gojoseon invadió la parte este de la dinastía Han, miéntras que Emperador Wu unvió 60,000 tropes a Gojoseon que produció la derrota de territoriu de Gojoseon y finalmente la so cayida en 108 e.C. Siguiente, Han china estbleció cuartu feudos.^[11] Perdiendo'l so reináu nel sieglu Ⅰ, otros reinaos produciéronse como socesores de Gojoseon: el reináu Buyeo, Okjeo, Dongye, Goguryeo y Baekje que teníen los sos empiezos dende Buyeo.

Cultura

La porzolana nueva de diseñu afayóse alredor del 2000 e.C. Créense que la xente caltenía l'agricultura na manera de la vida fita, probablemente según los llinaxes. Les zones residenciales y dolmens con gran tamañu buscar en derredor de la penínsular coreana coles dagues de la edá del bronce y espeyos.^[7][12] Tener la importancia en que peculiarmente afayar en Corea, non en China.^[13]

Porzolana Mumun

El plazu de Mumun indica 1500 e.C. -300 e.C. coles paternes de peñes, que se diz que los relicos son les evidencies d'unos migatorios que tuvieron los sos oríxenes en Siberia y Manchuria.^[6] Dacuando llámase la edá del bronce coreano, anque les reliquies de bronces yeren rares y les afayar nes rexones distintes dende'l sieglu VII.

Cultivación

Dizse que la cultivación d'arroz empezó en 1200 e.C. - 900 e.C. a midida que la cultura venir dende China y Manchuria. La xente de Gojoseon cultivó otres plantes como la cebada.^[14][15]

Referencies

1. Seth, Michael J. (2010) History of Korea: From Antiquity to the Present, Rowman & Littlefield Publishers. ISBN 978-0-7425-6717-7.
2. 서, 2002.
3. Barnes, 2001, páxs. 9–14.
4. «Introduction to Korean Law» (inglés). Korea Legislation Research Institute. Consultáu'l 2 de xunu de 2015.
5. «The History of Korea» (inglés). Djun Kil, Kim(ABC-CLIO). Consultáu'l 2 de xunu de 2015.
6. «Timeline of Art and History, Korea, 1000 BC – 1 AD». Metropolitan Museum of Art. Archiváu dende l'orixinal, el 26 de payares de 2015.
7. «Korea's Place in the Sun». The New York Times. http://www.nytimes.com/books/first/c/cumings-korea.html?_r=1&oref=slogin. 
8. Lee Mosol, MD, MPH, Ancient History of the Manchuria, pp.212-213, Xlibris Corporation, 2013
9. Academy of Korean Studies, 〈The Review of Korean Studies〉, vol. 10권,3-4, 2007, p.222
10. Lee Injae, Owen Miller, Park Jinhoon, Yi Hyun-Hae, 《Korean History in Maps》, Cambridge University Press, 2014, p.20
11. Jae-eun Kang, 《The Land of Scholars: Two Thousand Years of Korean Confucianism》, Homa & Sekey Books, 2006, p.28-31
12. North Korea - The Origins Of The Korean Nation
13. Statistics Korea(South Korean National Statistics Office), Explore Korea through Statistics 2014, 2014, p.148-149
14. «Timeline of Art and History». Metropolitan Museum of Art.
15. Kim, Seon-suk, 〈한 권으로 읽는 한국 고대사 강의〉(La llectura de la historia coreana antigua nun llibru), 2011

Ver tamién

• Historia de Corea

Bibliografía

• Barnes, Gina Lee (2001). [https://books.google.com/books?id=yK8m1XiEKz0C&pg=PA7 State

Formation in Korea: Historical and Archaeological Perspectives]. Psychology Press. ISBN 978-0-7007-1323-3.

• Lee, Ki-Baik (1984). A New History of Korea. Harvard University Press. ISBN 0-674-61575-1.
• 서, 의식; 강, 봉룡 (2002) Deep-rooted Korean History 1 : Gojoseon·Three Kingdoms(뿌리 깊은 한국사 샘이 깊은 이야기 1 : 고조선·삼국) (en coreanu). 솔. ISBN 8981335362.