Idioma eteocretense

Eteocretense, minoicu ?
Faláu en	Grecia
Rexón	Isla de Creta
Falantes	Llingua muerta
Familia	Llingua aisllada  Eteocretense
Alfabetu	Llinial A / alfabetu griegu
Estatus oficial
Oficial en	Nengún país
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2
ISO 639-3	ecr

L'idioma eteocretense o minoicu ye un idioma Desciframientu ensin descifrar y bien probablemente ensin nenguna rellación col griegu, yera la llingua falada polos minoicos y usada na islla de Creta antes de la invasión de los exércitos micénicos.

Dacuando acútase'l términu minoicu» pal estadiu más antiguu d'esta llingua atestiguáu epigráficamente na escritura llinial A, y úsase más especializadamente «eteocretense» (llit. «auténticu cretense», del griegu ἐτεός, que significa «auténticu» o «verdaderu») pa les inscripciones más tardíes dataes ente los sieglos VII y III e.C. en alfabetu griegu xónicu.

Introducción

Ye avezada asumir que les inscripciones antigües en llinial A, conocíes como idioma minoicu (puramente dichu) y les inscripciones alfabétiques, posteriores conocíes como idioma eteocretense (puramente dichu) correspuendan a llingües rellacionaes, non esautamente la mesma llingua pero sí rellacionaes filoxenéticamente. Por tanto les llingües minoicu-eteocretenses tienen d'estremase en dos estadios:

• Minoicu antiguu, atestiguáu ente'l 2500 e.C. y el 1450 e.C.
• Eteocretense recién, atestiguáu ente los sieglos VII a.C y III e.C.

Créese que la llingua foi escrita primeramente no que davezu se llama llinial A, un silabariu usáu hasta'l 1420 e.C. , pa producir inscripciones relixoses y documentos alministrativos. La llingua eteocretense (esto ye, «cretense verdaderu») probablemente baxa de la minoica, como se mentó, y atópase, na so mayor parte, escrita nuna grafía derivada del sistema eubeo d'escritura^{[ensin referencies]}, que más tarde sería la norma en Grecia tres la Edá Escura, a pesar de que grafíes lliniares coesistiríen por dalgún tiempu dempués, na forma de pequeñes inscripciones relixoses.

El pueblu eteocretense ye mentáu por Homero na Odisea y por Estrabón como los habitantes del sur de Creta, colos Cidones al oeste (acordies con Estrabón, estos tamién yeren un pueblu indíxena) y los aqueos y dorios (dambos griegos) al este.

Bien pocu sábese avera del eteocretense, con esceición de lo que pueda trescender de la llingua rexistrada nes tables en Llinial A. Xeneralmente'l eteocretense ye descritu como un idioma non indoeuropéu o, más frecuentemente, preindoeuropeo. El profesor Cyrus Gordon, más conocíu pol so trabayu sobre'l ugarítico, defende la tesis de que'l eteocretense sería una llingua semítica próxima al feniciu, pero les sos tentatives de descifráu amosáronse incorreutes, nun siendo aceptaes por otros llingüistes. Tamién yá fueron suxeríes rellaciones cola luvita, una llingua anatólica perteneciente a la familia indoeuropea.

A pesar de la desapaición de la civilización minoica, les inscripciones en eteocretense sobrevivieron hasta güei, dataes del sieglu VII e.C. hasta'l sieglu III e.C. Escrites de normal n'alfabetu arcaicu griegu local y nel alfabetu griegu xónicu. Cinco inscripciones fueron atopaes de les que s'afirma que son eteocretenses: dos en Dreros y trés en Presu, nel conceyu cretense de Lasithi. Hai delles otres inscripciones que podríen ser eteocretenses.

Inscripciones conocíes

Tablilla con escritura llinial A atopada n'Akrotiri, Santorini.

Dreros 1

1: ---rmaw|et|isalabre|komn

2: ---d|men|inai|isaluria|lmo

3: ----tonturonmēa.oaoiewad

4: eturo---munadoa-enē--

5: --matritaia--

Parte de la inscripción (llinies 3 a 5) ta escrita en griegu, probablemente nel dialeutu dóricu. Por cuenta de el malu caltenimientu de munches de les pallabres, ye difícil dicir de qué falaba'l testu. Suxirióse que les llinies 3-4 podríen significar "ta dedicáu". Otra posibilidá ye que les llinies 3 y 4 referir a "quesu de cabra", posibilidá reforzada poles pallabres pelasgues pa "cabra" atopaes en delles formes dialeutales griegues (ιξάλη, ιζάλη, ιζάνη, ισάλη, ισσέλα, ιτθέλα, ισθλη, ισσέλη), amosando un raigañu *itsala - que seique tea presente nos términos eteocretenses nes llinies 1 y 2. La pallabra tamién puede ser atopada na segunda llinia de Praisos 2, pudiendo ser un verbu (cf. etruscu <en-aš> y <en-iac-a>).

Dreros 2

La inscripción foi publicada por Henri van Effenterre na so Bulletin de correspondance hellénique 70.^[1] L'oxetu provién del Delfinio de Dreros, conteniendo una inscripción grabada nun gran bloque fechu de piedra. Nun ta dafechu calteníu, de forma que les lascas en dambos llaos de la inscripción faen el testu escuru y de mala comprensión. Partes d'esti oxetu fueron perdíes, pero felizmente queden entá les partes que fueren reproducíes antes de la so desapaición.

1: --S|TUPRMĒRIĒIAomo

2: saidaperenorkioisi|a--

3: --kaθarongenoito

El testu en realidá ye una inscripción billingüe. Parte d'él foi reconocíu como griegu dóricu, de forma qu'hai esperanza de que'l testu eteocretense pueda siquier repitir nociones similares, tal como la piedra de Rosetta. La seición en griegu del testu foi transcrita percima del eteocretense en lletres minúscules, traduciéndose de la siguiente forma:

Ομοσαι δαπερ Ενορκίοισι.

Omosai d-haper Enorkioisi.

Pero que pueda él xurar [estes] mesmes coses a los Guardianes de los Xuramentos (esto ye, 'los dioses').

Α.... καθαρον γένοιτο.

A---- kaθaron genoito.

… que pueda volvese puru.

El testu eteocretense ye muncho más curtiu, lo que suxer que namái ye un resume del testu en griegu:

--S|TUPRMĒRIĒIA

Praisos 1

1: --nkalmitke

2: vos barze a-- o--

3: --ark-agset med-

4: arkrkokles de---

5: --asegdnanit

Praisos 2

1: --onadesimetepimitsφa

2: --do--iaralaφraisoiinai vac.

3: --restnmtorasardoφsanu

4: --satoissteφ-satiun vac.

5: -animestepaluneutat vac.

6: -sanomoselosφraisona

7: --tsaadoφtena--

8: --maprainaireri--

9: --ireirereie---

10: --nrirano--

11: --askes--

12: --i-t--

13: ---

Lo qu'intriga nel testu más llargu ye que claramente menta la ciudá de Praisos, amás d'amosar declinaciones variaes. El nome de la ciudá na llinia 2 ye <φraiso-i> ("en Praisos"), mientres na llinia 6 ye <φraiso-na> ("de Praisos").

Praisos 3

1: -x-nnumit

2: --atarkomn

3: ---ēdēsdea

4: --sōpeirari

5: --en tasetwseu

6: --nnasiroukles

7: --irermēiamarφ

8: --eirerφinasdan

9: --mamdedikark

10: --risrairariφ

11: ---nneikarx

12: --taridoēi

13: --enba

14: --dnas

15: -----

16: ---

Praisos 4

1:----uo--

2:---oit||s--

3:--φ|ras|---

4:---is--

Praisos 5

1: --artia--

2: --y-at--

3: -----a--

4: --θert---

5: vacat

6: --kosa--

7: --tern--

8: --komne--

9: --atate--

10: --dears--

11: vacat

Praisos 6

1: --ea--

2: --arr---

3: vacat

Enllaces esternos

• Eteocretan language homepage

Referencies

1. Bulletin de correspondance hellénique 70 (Boletín de correspondencia helênica nº 70), 1946 (Paris), páxs. 602 & 603.