Idioma nepalés

Nepalés
नेपाली / Nepālī'
Faláu en Bandera de Nepal Nepal
Bandera de India India
Bandera de Bután Bután
Rexón Subcontinente indiu
Falantes 17 000 000 (2007)
Puestu 59º (Ethnologue 1996)
Familia Indoeuropéu

  Indo-iraniu
    Indo-ariu
      Septentrional
        Oriental
          Nepalés

Alfabetu Devanágari
Estatus oficial
Oficial en Bandera de Nepal Nepal
Bandera de India India (en Sikkim)
Reguláu por Academia de la llingua de Nepal
Códigos
ISO 639-1 ne
ISO 639-2 nep
ISO 639-3 nep

Estensión del nepalés

El nepalés[1] ye l'idioma oficial de Nepal, anque ye faláu tamién en delles zones del norte de la India. Esta llingua pertenez a la caña indo-irania de la familia indoeuropea. Según munchos de los idiomes del sur d'Europa (como l'italianu, l'español, el francés, el portugués, etc.) desenvolver a partir del idioma llatín y ésti del indoeuropéu, de la mesma manera munchos de los idiomes del norte d'India (ente ellos el nepalés) desenvolver a partir del sánscritu, qu'anguaño nun ye una llingua muerta (contrariamente a munches creencies, anque güei tan solo tien alredor de 200 000 falantes), y orixinalmente tamién provién del indoeuropéu).

El vocabulariu provién na so mayor parte del sánscritu, anque tien delles pallabres emprestaes del árabe y del persa (que-y llegaron al traviés del hindi y del urdú). Apocayá aumentáronse los préstamos del idioma inglés.

El nepalés escribir en alfabetu devanágari; por casu: नेपाल राज्य que significa 'estáu de Nepal'.

El so tipoloxía ye Suxetu Oxeto Verbu.

Fonoloxía

[editar | editar la fonte]

Vocales

[editar | editar la fonte]
Tabla de vocales[2][3]
Anterior Central Posterior
Zarrada i ĩ o ũ
semicerrada y ẽ o
Semiabierta ʌ ʌ̃
Abierta a ã

Diptongos

[editar | editar la fonte]

Plantía:Harvcoltxt reconoció diez diptongos:

Diptongos Exemplu Glosa Ortografía
/ui/ /dui/ 'dos' दुई
/iu/ /dziu/ 'cuerpu' जीउ
/ei/ /sʌnei/ 'trompeta' सनै
/eu/ /euʈa/ 'unu' एउटा
/oi/ /sriman/ 'home' श्रीमान
/ou/ /dʱou/ '¡llava!' धोऊ!
/ʌi/ /kʌile/ 'cuando' कैले
/ʌo/ /dzʌo/ 'cebada' जौ
/ai/ /bʱai/ 'hermanu menor' भाइ
/au/ /au/ '¡ven!' आऊ!

Consonantes

[editar | editar la fonte]
Tabla de consonantes[4] [2][5]
Billabial Dental Alveolar Retroflexa Palatal Velar Glotal
Nasal m n ŋ
Oclusiva p
pʰ 		b
bʱ 		t
tʰ 		d
dʱ 		ts
tsʰ 		dz
dzʱ 		ʈ
ʈʰ 		ɖ
ɖʱ 		k
kʰ 		ɡ
ɡʱ
Fricativa s ɦ
Vibrante r
Aproximante (w) l (j)

Muestra de testu

[editar | editar la fonte]

De siguío preséntase una muestra de testu del Artículu 1º de la Declaración Universal de los Derechos Humanos.

En nepalés

सबै मनुष्यहरू लाई गौरव बढी अधिकारहरूको मामलामा जन्मजात स्वतन्त्रता र समानता प्राप्त छ । उनलाई बुद्धि र अंतरात्माको देन प्राप्त छ र परस्पर उनलाई भाईचारेको भावले बर्ताव गर्नु पर्छ ।

Treslliteración

Sabai vyaktiharū janmajāt svatantra hun tī sabaikō samān adhikār ra mahatva cha. Nijaharūmā vicāraśakti ra sadvicār bhaēkōlē nijaharūlē āpastmā bhrātr̥tvakō bhāvanābāṭ vyavahār garanu parcha.

N'español

Tolos seres humanos nacen llibres ya iguales en dignidá y derechos y, dotaos como tán de razón y conciencia, tienen de portase fraternalmente los unos colos otros.

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Esti términu apaez nel Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana. Ver: nepalés
  2. ↑ 2,0 2,1 Plantía:Harvcoltxt
  3. ↑ Plantía:Harvcoltxt
  4. ↑ Plantía:Harvcoltxt
  5. ↑ Plantía:Harvcoltxt

Bibliografía

[editar | editar la fonte]

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]