Urarina, Shimacu, Itucale 'kachá[1] | |
---|---|
Faláu en | Perú |
Rexón | Provincia de Loreto |
Falantes | 2.000-3.500 (1997)[2] 3.000 (2002)[3] 564-3.000 (2004)[4] 170-3.500 (2007)[5] |
Familia | llingua aisllada |
Estatus oficial | |
Oficial en | Nengún país |
Reguláu por | Nun ta reguláu |
Códigos | |
ISO 639-1 | -
|
ISO 639-2 |
|
ISO 639-3 | |
. Estensión del urarina, shimacu, itucale |
El urarina o urariña (tamién shimaku, itukali o arucuaya) ye una llingua aisllada de l'Amazonia peruana falada por menos de 3.000 persones del pueblu urarina, de la Provincia de Loreto.
L'inventariu de vocales del urarina vien dau por:[6]
Anteriores | Centrales | Posteriores | |
---|---|---|---|
Zarrada | i /i/ | ʉ /ʉ/ | o /o/ |
Media | y /y/ | ||
Abierta | a /a/ |
Ente que l'inventariu consonánticu vien dau por:.[7]
Billabiales | Dentales | Retrofl. | Palatales | Velares | Glotales | ||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Oclusives | Sordes | t /t/ | k /k/ | ||||
Sonores | b /b/ | d /d/ | |||||
Labializada | kw /kʷ/ | ||||||
Fricatives | Sordes | s /s/ | sh /ʃ/ | h /h/ | |||
Labializada | fw /fʷ/ | ||||||
Palatalizada | hj /hʲ/ | ||||||
Africaes | ts /t͡ɕ/ | ||||||
Nasales | m /m/ | n /n/ | ng /ɲ/ | ||||
Líquides | l /l/ | r /ɽ/ |
El urarina presenta un orde de constituyentes OSV que tipológicamente ye pocu frecuente, siendo la única llingua del Norte de Perú que paez exhibir dichu orde.
Dientro de los sintagmes nominales los axetivos, que son verbos estativos ello ye que siguen al nome que fai de nucleu sintácticu:
Sicasí, los pronomes posesivos y los demostrativos precieden al nome como los siguientes exemplos: