| ||||
---|---|---|---|---|
estáu desapaecíu | ||||
Alministración | ||||
Capital | Sigal (en) | |||
Xeografía | ||||
Coordenaes | 28°29′N 74°29′E / 28.49°N 74.48°E | |||
Los indoescites o sakas (persa mediu: Sakā; persa modernu/Plantía:Lang-ps; sánscritu: शक Śaka; griegu: Σάκαι; llatín: Sacæ; chinu: 塞, pinyin: Sāi; chinu antiguu: *Sək) ye un términu usáu en pahlavi (persa mediu) y sánscritu pa referise a pueblos escites, que constituyíen un importante contingente de pueblos iraniosorientales entamaos en forma de tribus nómades que pobabla la estepa euroasiática.[1][2][3]
Los nómades sakas d'Asia Central emigraron al noroeste del subcontinente indiu nos sieglos II y I e.C. Herodoto (4.1-142) describe la estensión, costumes y oríxenes de dellos grupos d'escites (designación pa los śakas nes fontes clásiques occidentales) qu'ocupaben grandes árees de les estepes d'Asia Central na periferia norte oriental del mundu griegu. Los śakas son conocíos tamién poles antigües inscripciones perses del Imperiu aqueménida. La inscripción de Naqs-i-Rustam de Darío I estrema tres grupos de sakas:
Los añales históricos chinos referir a los movimientos de los sai (designación china pa los sakas) escontra'l sur enfusándose nel noroeste de la India, tres un periodu de disturbios n'Asia Central mientres el sieglu II e.C. Según la Historia d'Haber Anteriores (chinu simplificáu: 汉书 o 前汉书 Qián Hànshū), que cubre'l periodu que va del 206 e.C. al 25 d. C.:
"Cuando, tiempu tras, los Xiōng-nǘ conquistaron a los Yuè-zhī estos postreros mover escontra l'oeste y estableciéronse como dueños de la Da-xia; foi nestes circunstancies que'l rei de los Sək mover escontra'l sur y establecióse como señor de Ji-bin. Les tribus estremáronse y dixebraron y formaron diversos estaos”
Les migraciones escontra l'oeste de los yuezhi (ver Imperiu kushán) provocaron la emigración de los sai o sakas en dalgún momentu anterior al 128 e.C., cuando l'embaxador Han Zhang Qian llegó a la Sogdiana y la Bactriana pa establecer una alianza colos yuezhi. Les migraciones saka nun fueron llevaes a cabu por un únicu rei, sinón que probablemente fueron movimientos graduales de grupos acéfalos escontra Xibia, una rexón qu'aparentemente se correspuende cola de Gandhara o'l noroeste d'India polo xeneral.
A principios del sieglu I e.C., dos o posiblemente tres grupos de sakas emigraron escontra la India dende Asia Central:
Maues foi unu de los primeros soberanos Indoescitas, nel sieglu I e.C. El so nome caltener en monedes billingües n'alfabetu griegu (Maues) y karosti (Moa) y nuna inscripción en kharosthi de Taxila (Moga). Los oríxenes de Maues son escuros: tuvo de tar conectáu colos sakas de Sakastán, o pudo pertenecer a otra caña de sakas qu'emigraron dende'l norte al traviés de los montes escontra Gandhara y Taxila. Al dase a sigo mesmu'l títulu de «Rei de Reyes» nes lleendes de les monedes billingües en griegu y en kharosthi, Maues asonsañaba los títulos reales partos. Una inscripción en kharosthi nun platu de cobre de Taxila, fecháu nel añu 78 d. C. d'una era ensin especificar mientres el reináu del «maharaja Moga el Grande», rexistra l'establecimientu de reliquies budistes per parte d'un donante llamáu Patika, el fíu d'un oficial (Sátrapa) llamáu Liaka Kusulaka. La inscripción demuestra que Liaka Kusulaka reconocía l'autoridá de Maues como'l so señor. L'alministración descentralizada siguió dempués del periodu de Maues baxu oficiales vagamente afiliaos que reconocíes a un líder más poderosu.
Les secuencies numismátiques y les inscripciones amuesen que Azes siguió a Maues como soberanu indo-escita más poderosu nel añu 58 e.C., una fecha que se correspuende cola era denominada «Vikrama», qu'entá s'usa na India. Como'l so predecesor, Azes adoptó'l títulu de «Rei de Reyes» y la iconografía de dioses y dioses griegos ya indios de les monedes contemporánees indo-griegues. El poder indo-griegu nos territorios del Punjab menguó rápido mientres la segunda metá del sieglu I e.C. pola mor del predominiu indo-escita. Azes y los sos socesores, Azilises y Azes II, alministraron Taxila y otres árees del noroeste de Paquistán y la India por aciu soberanos rexonales con títulos iranianos, griegos ya indios.
Otra caña de indo-escites llamada los «Sátrapas occidentales» gobernó partes del oeste de la India dende'l sieglu I e.C. hasta finales del sieglu IV d. C. Los Sátrapas Occidentales compitieron colos Satavahanas, otra dinastía rexonal nel oeste de la India, pol control de les rutes comerciales ente la pandu de Decán y los puertos de la mariña oeste. Esta área florió pola mor del codalosu comerciu a llarga distancia al traviés del océanu Índicu escontra'l Mar Roxu y el Mediterraneu (descritu nel Periplus Maris Erythræi). Los Sátrapas Occidentales, y otres families gobernantes y grupos de mercaderes, financiaron les cueves-monesteriu budistes arrexuntaes a lo llargo de les rutes al traviés de los Gahts Occidentales (ver l'ensayu sobre Budismu y Comerciu). Ujjayini, na India central, foi'l centru de los Sátrapas Occidentales dende'l sieglu II hasta principios del IV, momentu en que'l soberanu Chandragupta II ganó a los "sakas" ente ca. 395-400 d. C. (ver Guptas).
Los sakas, teniendo'l control de los principales centros comerciales de la Ruta Norte” (Dakshinapatha) (ver l'ensayu Rutes comerciales) favorecieron el desenvolvimientu de redes comerciales y sofitaron les instituciones relixoses indies. Les inscripciones que rexistren l'establecimientu de reliquies budistes y donaciones a monesterios en Gandhara, Taxila, Mathura, y l'oeste de la India, amuesa que sakas, partos y otros iranianos yeren activos siguidores llaicos de la comunidá budista. El sofitu saka al Budismu nun torgar el so patrociniu a otres tradiciones relixoses nin implicó que les sos antigües creencies fueren abandonaes. Reconócense fácilmente elementos iranianos na arquiteutura, la iconografía, el llinguaxe y munches otres esferes de la vida india a principios de la nuesa era. Coincidiendo col so impautu na India, les migraciones de los sakas mientres los dos últimos sieglos e.C. y de los Kushan nel sieglu I d. C., provocaron finalmente la tresmisión del budismu na otra direición, escontra Asia Central y Oriental.