Intelixibilidá mutua

Los colores asemeyaos indiquen llingües que pertenecen al mesmu continuu dialeutal. Les fleches indiquen alta intelixibilidá mutua.
     Llingües romániques      Llingües xermániques occidentales      Llingües nórdiques      Llingües eslaves

La intelixibilidá mutua ye una propiedá de les variedaes llingüístiques o dialeutos pola cual dos falantes de variedaes distintes puen entendese mutuamente ensin haber estudiáu o aprendíu primeramente la variedá ayena. Realmente trátase d'una propiedá non perbién definida, siendo que la intelixibilidá ye cuestión de graos y suxetividá, y tamién depende de dellos otros factores, como'l nivel educativo y cultural del falante, l'habilidá llingüística del individuu, etc.

Dificultaes col conceutu

[editar | editar la fonte]

Tradicionalmente díxose que dos variedaes dialeutales mutuamente comprensibles n'alto grau son dialeutos de la mesma llingua. Sicasí, esisten delles dificultaes:[1]

  1. Non-transitividá. Daes tres variedaes A, B y C. Puede asoceder qu'A y B sían mutuamente intelixibles n'alto grau, y que B y C sían tamién mutuamente intelixibles n'alto grau, y sicasí, A y C sían práuticamente inintelixibles. Por casu esiste un altu grau de intelixibilidá mutua ente'l castellán y el catalán, y ente'l catalán y l'occitanu, sicasí'l castellán y l'occitanu son difícilmente entendibles ente sigo.
  2. Asimetría. En dellos casos atopóse variedaes A y B, tales que la comprensión de B polos falantes d'A, ye bien distintu de la comprensión d'A polos falantes de B. Por casu un falante del portugués estándar européu entiende perfectamente'l castellán, sicasí pa un castellanofalante ye un pocu menos intelixible'l portugués poles diferencies fonétiques y fonolóxiques respectu al español (p. ex., "palavra" /plávra/ en portugués y "pallabra" /palábra/ en castellán, coles mesmes, "rádio" /rádyu/ en portugués y "radio" /rádio/ en castellán).

La primera d'estes dificultaes, pon en problemes la descripción tradicional de qu'una llingua históricamente ye'l conxuntu de los sos dialeutos intelixibles ente sigo. La situación dase por casu nes llingües esquimo-aleutianes onde cada dialeutu ye intelixible colos más cercanos, pero non colos más alloñaos anque los dialeutos entemedios puen ser intelixibles colos dialeutos de los estremos d'una cadena xeográfica de dialeutos o complexu dialeutal.

Les dificultaes que causa'l criteriu de intelixibilidá mutua puen trate na situación xeopolítica de les llingües europees. D'un llau el suecu y el noruegu son mutuamente intelixibles anque por factores sociopolíticos considérase que son idiomes distintos.[2] D'otru llau delles de les variedaes rurales etiquetaes como alemán son intelixibles pa falantes de variedaes d'holandés pero non pa falantes d'otres variedaes d'alemán.

Per otra parte, hai numberoses llingües ente les cualos, anque puramente emparentaes ente sigo, nun esiste nin la mínima intelixibilidá mutua. Por casu l'húngaru y finlandés pertenecen a la mesma familia y al mesmu grupu llingüísticos, sicasí namái una docena de pallabres básiques ye común nos dos llingües, nin falar de les diferencies morfolóxiques ente sigo a pesar de ser dambes aglutinantes con harmonía vocálica.

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ J. A. Suárez (1995): Les llingües indíxenes mesoamericanes, páxs. 39-48, ISBN 968-496-219-3.
  2. ↑ Language history, language change, and language relationship: an ... By Hans Henrich Hock, Brian D. Joseph Walter de Gruyter, 1996 páx.326 https://books.google.com/books?id=OHjPwU1Flo4C&lpg=PA326&dq=norwegian%20danish%20swedish&pg=PA326#v=onepage&q=norwegian%20danish%20swedish&f=false