Jonathan Swift (30 de payares de 1667, Dublín – 19 d'ochobre de 1745, Dublín) foi un escritor satíricu irlandés. La so obra principal ye Los viaxes de Gulliver (Gulliver's Travels), que constitúi una de les crítiques más amargoses que s'escribieron contra la sociedá y la condición humana.
Jonathan Swift foi educáu pol so tíu Godwin, yá que so padre finó primero qu'él naciera. Mientres laso niñez, vivió metanes una gran probitú.[6] Estudió nel Trinity College de la so ciudá natal. Concluyíos los sos estudios, treslladóse a Leicester pa tar xunto a so madre, Abigail Erick. Llueu presentóse-y la oportunidá de trabayar como secretariu del políticu inglés sir William Temple, escribiendo pa él y llevándo-y les sos cuentes, pa lo que se treslladó a Moor Park en Surrey, Inglaterra, en 1689. A midida que pasaba'l tiempu, crecía l'enfotu de sir William nel so emplegáu, polo qu'ésti llegó a tener conocencia d'asuntos de gran importancia, siendo inclusive presentáu al rei Guillermu III.
Cuando Swift se treslladó a Moor Park, atopó ellí a una neña d'ocho años, fía d'un comerciante llamáu Edward Johnson, quien finó mozu. Delles fontes aseguren que yera en realidá fía illexítima de Temple.[6] Según el mesmu Swift, la neña, Esther Johnson, nació'l 18 de marzu de 1681. Más tarde remanecería na vida de Swift col nome de Stella.
Escontra 1694, Swift taba aburríu del so trabayu, y viendo que Temple, que valoraba los sos servicios, nun tenía priesa en promocionalu, abandonó Moor Park y volvió a Irlanda pa ingresar na Ilesia.[6] Tres la so ordenación, llogró'l prebendáu de Kilroot, nes cercaníes de Belfast. En mayu de 1696, Temple convenció a Swift de que tornara a Moor Park p'ayudar a preparar les sos memories y les sos cartes, con vistes a la so publicación. Ellí realcontróse cola neña d'antaño, convertida nuna moza de 15 años. Mientres esti tiempu, Swift escribió la so primer obra, La batalla ente los llibros antiguos y los modernos, que, sicasí, nun se publica hasta 1704.
Swift permaneció con Temple hasta la muerte d'ésti, en xineru de 1699. Nel branu d'esi añu, recibió y aceptó la secretaría y capellanía del conde de Berkeley; pero al llegar a Irlanda atopóse con que la secretaría yá fuera ocupada por otru. Sía comoquier, fíxose cargu de les ilesies de Laracor, Agher y Rathbeggan y col prebendáu de Dunlavin, na catedral de St. Patrick en Dublín. En Laracor, a cuatro quilómetros de Trim y 32 de Dublín, Swift predicó ante una congregación de tan solo 15 persones, lo que-y dexó cultivar el so xardín y dedicase a la reconstrucción de la vicaría.
Como capellán de Lord Berkeley pasó enforma del so tiempu en Dublín, y cuando ésti tornó a Inglaterra, n'abril de 1701, Swift, en llogrando'l so doctoráu, acompañólu. Un tiempu más tarde publicó anónimamente un panfletu políticu tituláu A Discourse on the Contests and Dissentions in Athens and Rome.
Cuando tornó a Irlanda en setiembre del mesmu añu, fízolo acompañáu por Stella, agora una moza de 20 años. En redol a la rellación de Swift con Stella hai un gran misteriu non exentu de discutiniu. Dalgunos afirmen que contraxeron matrimoniu secretamente en 1716, de lo que nun s'atoparon pruebes definitives, anque nun puede negase que sentía por ella un ciñu especial, que caltuvo mientres tola so vida.
Ente 1710 y 1714 foi conseyeru del gobiernu tory. En 1713 nomóselu decanu de la catedral de St. Patrick de Dublín. La so carrera paróse nesti puntu, pos la hostilidá de la reina Ana torgó-y siguir progresando.[6] En 1714 treslladóse definitivamente a Dublín, onde vivió xunto a Esther Vanhomrigh, una nueva fía d'una importante familia anglu-irlandesa. Swift inventó pa ella'l nome Vanessa.
En 1728 morrió Stella, y Swift sufrió una severa depresión. Morrió en 1745, dexando la mayor parte de la so fortuna a los probes y disponiendo que se construyera a les sos espenses un manicomiu.[6]
La so novela Los viaxes de Gulliver tuvo una influencia determinante n'autores radicales ingleses como William Godwin y Thomas Paine.
Considérase'l creador del nome de muyer Vanessa, que gocia anguaño de gran popularidá. En 1713 escribió un llargu poema, Cadenus and Vanessa, publicáu como llibru en 1726, que contién nel so títulu un anagrama y un neoloxismu. Cadenus ye anagrama de Decanu, Swift yera deán/decanu. El neoloxismu ye Vanessa, en referencia secreta a Esther Vanhomrigh. Coles iniciales del so apellíu y el so nome (Van- y Es-) formó'l so llamatu. Nun esiste rexistru dalgunu del nome Vanessa enantes d'esto.
Oficialmente, les dos llunes de Marte (Fobos y Deimos) fueron afayaes en 1877 pol astrónomu Asaph Hall, quien pudo veles dende'l Observatoriu Naval de los Estaos Xuníos, cerca de Washington. Sicasí, más de cientu cincuenta años enantes Swift describiérales con abonda exactitú en Los viaxes de Gulliver. Les coincidencies en tamañu, distancies y velocidá de rotación colos satélites mentaos nel rellatu son abondo grandes y, sicasí, la óptica disponible mientres la vida de Swift, nun dexaba ver esos cuerpos celestes tan pequeños y que se dixebren tan poco de la esfera de Marte (ver: serendipia).
Curiosamente Voltaire (1694-1778) tamién mentó a los dos satélites de Marte na so obra Micromegas, un cuentu publicáu en 1752 que describe a un ser orixinariu d'un planeta de la estrella Siriu, y del so compañeru del planeta Saturnu.
Por cuenta de estes coincidencies, los dos mayores cráteres en Deimos (d'unos 3 km de diámetru cada unu) fueron bautizaos como "Swift" y "Voltaire".[7][8]
Na edición de 1708 del so almanaque, John Partridge, astrólogu bien conocíu de la so dómina, refirióse sarcásticamente a la Ilesia d'Inglaterra como "La Ilesia infalible", lo qu'atraxo l'atención del clérigu Jonathan Swift.
Swift inventó un personaxe falsu, Isaac Bickerstaff, y publicó con esi seudónimu'l so famosu Predictions for the Year 1708: “…yo agoro solemnemente qu'esi vulgar escritor d'almanaques llamáu Partridge, que les sos predicciones son siempres vagues, imprecises y errónees, va morrer exactamente'l 29 de marzu, polo que-y encamiento que ponga los sos asuntos n'orde”.
Partridge publicó en respuesta una carta na qu'aseguraba qu'esi Isaac Bickerstaff nun yera más qu'un astrólogu de mal pelo deseosu de fama. El día 30, Swift publicó otra carta anónima, na que'l supuestu autor rellata cómo Partridge careciera cuatro díes enantes y finara na so residencia a les 7:05 pm del día 29 de marzu. La carta foi publicada por otros escritores y periódicos, que la creyeron cierta.
John Partridge entainó a desmentir nuna nueva carta la mentira. Pero foi inútil: el nome de John Partridge retiróse del rexistru oficial, colo qu'oficialmente se-y daba por muertu, y tol mundu creyó que realmente finara, incluyíos munchos almiradores que s'arrexuntaron a la puerta de so casa pa una vixilia, y hasta enterradores que s'averaron pa faese cargu de les pómpares aciages del famosu astrólogu.
A partir d'esi momentu, la carrera de John Partridge cayó en picáu y tuvo que dexar de publicar el so almanaque al cayer les sos ventes. Los sos detractores, que yeren munchos (pos Partridge indignara tanto a los siguidores de la Ilesia como a aquellos que la so muerte predixera, a los anti-whigs y a los que pensaben que l'astroloxía yera una completa patraña), siguieron col bulu como vengación.
Swift usó'l seudónimu de Bickerstaff per última vegada en 1709 con Una reivindicación de Isaac Bickerstaff. Nella apurría supuestes pruebes de la muerte de Partridge. Una d'elles, que yera “…imposible que nengún home vivu pudiera escribir tanta esllava“.
Dellos trabayos de Jonathan Swift fueron tornaos al asturianu por Víctor Suárez Piñero y vieron la lluz nel númberu 31 de la revista Lliteratura qu'asoleya l'Academia de la Llingua Asturiana nel añu 2015[10].
Ye obligatoriu indicar l'idioma de Wikisource.