Jovenel Moïse

Jovenel Moïse
42. presidente d'Haití 7 febreru 2017 - 7 xunetu 2021 ← Jocelerme Privert - Claude Joseph →
Vida
Nacimientu	Trou-du-Nord ^(es) , 26 de xunu de 1968[1]
Nacionalidá	Haití
Muerte	Pétion-Ville, 7 de xunetu de 2021[2] (53 años)
Causa de la muerte	mancada por arma de fueu
Asesín	valor desconocíu[2]
Familia
Casáu con	Martine Moïse (1996 – m. 2021)
Fíos/es	3
Estudios
Estudios	Universidad Quisqueya ^(es) Collège Canado-Haïtien ^(en)
Llingües falaes	criollu haitianu francés
Oficiu	políticu, empresariu
Premios	ver Orden del Jade Brillante  : Tsai Ing-wen  (mayu 2018) [3]
Creencies
Relixón	Ilesia Católica
Partíu políticu	Partido Haitiano Tèt Kale ^(es)
IMDb	nm12738426

Jovenel Moïse (26 de xunu de 1968, Trou-du-Nord ^(es)  – 7 de xunetu de 2021, Pétion-Ville) foi un empresariu haitianu y presidente d'Haití dende febreru de 2017^[4][5][6] hasta'l so asesinatu'l 7 de xunetu de 2021.^[7][8]

Vida y educación

Jovenel Moïse Nació nel senu una familia de clase media en Trou-du-Nord, nel departamentu de Noroeste d'Haití. Ye fíu de Étienne Moïse, un mercader, y Lucia Bruno, una cordurera.

En xunetu de 1974, la so familia camudar a Puertu Príncipe, onde asistió a la Escuela Nacional Don Durélin, el Llicéu Toussaint Louverture, y el Centru Cultural del Collège Canado-Haïtien. Estudió ciencies polítiques na Universidá Quisqueya. Casóse con Martine Marie Étienne Joseph, una compañera de clase, en 1996. Esi añu dexó la capital y treslladóse a Port-de-Paix coles mires de desenvolver zones rurales.

Carrera empresarial

Con un pequeñu capital d'inversión, Moïse creó'l so primer negociu en Puertu Príncipe, inda n'operación. Tamién instaló un plantíu de bananos en 10 hectárees de tierra (25 acres) nel Departamentu Nordeste.

Poco dempués, empezó un proyeutu p'aprovir agua llimpio a les árees rurales. En 2001, acomuñar con Culligan, una compañía con sede en Puertu Príncipe. Con préstamos d'instituciones financieres y particulares, abrió una planta d'agua que sirvía a los departamentos del Noroeste y del Nordeste.

En 2004, Moïse convertir en miembru de la Cámara de Comerciu ya Industria del Noroeste (CCINO). Poco dempués, foi escoyíu presidente de CCINO. Más tarde convirtióse en secretariu xeneral de la Cámara de Comerciu ya Industria d'Haití (CCIH), onde ayudó a aumentar la representación de les Cámares de Comerciu rexonales dientro de la organización nacional.

En 2008, ayudó a fundar la Empresa Haitiana d'Enerxía SA, que tien como oxetivu llevar enerxía solar y eólica a 10 comuñes nel Departamentu del Noroeste. En 2012, en Trou-du-Nord, fundó Agritrans, S.A. y ayudó a crear la primer zona de llibre comerciu agrícola d'Haití.^[9] Esto llevó a más d'una docena de proyeutos agrícoles que crearon casi 3.000 emplegos direutos y 10.000 emplegos indireutos.

Carrera política

En 2015, el presidente Michel Martelly designó a Moïse como'l candidatu a la presidencia del partíu políticu que Martelly fundó, el Partíu Haitianu Tèt Kale (PHTK).

Na so campaña, Moïse promovió l'agricultura bio-ecolóxica como un motor económicu p'Haití, que la so población rural ta percima de 50%. Tamién espresó'l so sofitu a les polítiques de Martelly: la educación universal y la salú, la reforma enerxética, l'estáu de derechu, la creación d'emplegos sostenibles, la proteición del mediu ambiente y el desenvolvimientu d'Haití como destín pal ecoturismo y el agroturismo.

Moïse recibió'l 32,8% de los votos na primer ronda de les eleiciones del 2015 celebraes el 15 d'ochobre, clasificando pa una segunda vuelta con Jude Célestin.^[10] Sicasí, una encuesta de salida realizada pol Haiti Sentinel amosó que Moïse recibió namái'l 6% de los votos, y munchos observadores dixeron que los resultaos fueron fraudulentos.^[11][12] Miles de persones salieron a les cais en protesta violenta, forzando l'aplazamientu de la segunda ronda de les eleiciones.^[13]

El 27 de payares de 2016, funcionarios eleutorales dixeron que Moïse ganara les eleiciones de 2016 na primer ronda, basándose nes resultancies preliminares, con una participación eleutoral envalorada del 21%.^[14]

Asesinatu

La madrugada del 7 de xunetu de 2021 Moïse foi asesináu tres un ataque na so residencia por un grupu armáu ensin identificar. La so esposa resultó mancada tres l'ataque. La noticia de la muerte de Moïse foi anunciada pol primer ministru Claude Joseph, quien asumió les funciones presidenciales interinamente.^{[15][16][17][18][8]} El mesmu día, la Policía Nacional d'Haití mató a cuatro homes sospechosos de participar nel asesinatu y detuvieron a otros dos. Los sospechosos describiéronse como ciudadanos estranxeros mercenarios. El grupu faló n'español ya inglés.^[19] Pocu depués, revelóse que se prindaren a 28 supuestos asesinos, 26 d'ellos yeren colombianos y 2 yeren estauxunidenses d'orixe haitianu, y otros 8 sospechosos siguíen escapaos.^[20] El 9 de xunetu, el direutor de la Policía Nacional de Colombia, Jorge Luís Vargas, anunció que 4 empreses colombianes habríen contratáu a los presuntos asesinos^[21] y 6 d'ellos son militares activos del exércitu de Colombia.

Eleiciones presidenciales haitianes del 2015 y 2016

Candidatu	Partíu	Primer ronda (2015)		Segunda ronda (2016)
		Votos	%	Votos	%
Jovenel Moïse	Partíu Haitianu Tèt Kale	508,761	32.81	595,430	55.67
Jude Célestin	Ligue Alternative pour Le Progrès et l'Emancipation Haitienne	392,782	25.27	208,837	19.52
Jean-Charles Moïse	Platfom Pitit Desalin	222,109	14.27	118,142	11.04
Maryse Narcisse	Fanmi Lavalas	108,844	7.05	96,121	8.99
Eric Jean Baptiste	Mouvement Action Socialiste	56,427	3.63	Nun se presentó	N/A

Referencies

1. Afirmao en: Enciclopedia Brockhaus. Identificador de Brockhaus Enzyklopädie en línea: moise-jovenel. Apaez como: Jovenel Moïse. Data de consulta: 9 ochobre 2017. Llingua de la obra o nome: alemán.
2. URL de la referencia: https://www.france24.com/fr/info-en-continu/20210707-haïti-le-président-jovenel-moïse-assassiné-dans-la-nuit-dans-sa-résidence-privée-cabinet-du-premier-ministre. Data de consulta: 7 xunetu 2021. Llingua de la obra o nome: francés.
3. «As President of Haiti arrives in Taipei, a crucial test begins for Tsai administration» (inglés). Taiwan News (28 mayu 2018).
4. Jovenel Moise se juramenta como presidente d'Haití. Archiváu 2021-07-11 en Wayback Machine TeleSur.
5. https://twitter.com/cep_haiti/status/803456135873363968
6. «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2020-08-07.
7. «Asesinato del presidente Moise en Haití: simbiosis de violencia y corrupción». DW Español (8 de xunetu de 2021).
8. «Matan a tiros a Jovenel Moïse, presidente de Haití, en un ataque armado contra su residencia». BBC Mundo (7 de xunetu de 2021).
9. «Haïti - Portrait : Qui est Jovenel Moïse ?» (francés) (25 d'ochobre de 2015). Consultáu'l 30 de payares de 2016.
10. U.S. Presses for Haiti Runoff Vote Amid Fears of Violence and Fraud. 21 de xineru de 2016. ISSN 0362-4331. http://www.nytimes.com/2016/01/22/world/americas/us-presses-for-haiti-runoff-vote-amid-fears-of-violence-and-fraud.html. 
11. «Only 6% voted for Jovenel Moïse according to Exit Poll». Archiváu dende l'orixinal, el 2015-11-27.
12. Charles, Jacqueline (29 d'ochobre de 2015). «Haitian observers: ‘Massive fraud' in vote».
13. Haiti Postpones Presidential Runoff as Violence Rises. 22 de xineru de 2016. ISSN 0362-4331. http://www.nytimes.com/2016/01/23/world/americas/haiti-postpones-presidential-runoff-vote.html. 
14. «Banana farmer wins Haiti presidency, according to preliminary results» (28 de payares de 2016). Consultáu'l 29 de payares de 2016.
15. «Asesinado el presidente de Haití, Jovenel Moise». DW Español (7 de xunetu de 2021). Consultáu'l 7 de xunetu de 2021.
16. «Asesinado el presidente de Haití, Jovenel Moïse» (castellanu) (2021-07-07). Consultáu'l 2021-07-07.
17. «Magnicidio de Jovenel Moïse sacude a Haití en medio de la crisis política» (castellanu). Archiváu dende l'orixinal, el 2021-07-17. Consultáu'l 2021-07-07.
18. «Haití: quién era Jovenel Moïse, el controvertido mandatario asesinado a tiros en su residencia» (7 de xunetu de 2021).
19. CNN, Mitchell McCluskey, Kiarinna Parisi, Etant Dupain, Gerardo Lemos, Helen Regan and Ivana Kottasová. «Haiti in turmoil as police hunt for president's killers». Consultáu'l 2021-07-08.
20. «Capturan a 26 colombianos y dos estadounidenses por asesinato de presidente de Haití» (8 de xunetu de 2021). Consultáu'l 8 de xunetu de 2021.
21. «Bogotá: 4 empresas colombianas habrían reclutado a los asesinos de Jovenel Moise» (9 de xunetu de 2021). Consultáu'l 10 de xunetu de 2021.

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Jovenel Moïse.
• Jovenel Moïse na Internet Movie Database (n'inglés)
• Jovenel Moïse en Facebook
• Jovenel Moïse n'Instagram
• Jovenel Moïse en Twitter

Predecesor: Jocelerme Privert

Presidente d'Haití 2017-presente

Socesor: nel cargu