La Nava de Santiago
 La Nava de Santiago | |
|---|---|
 | |
| Alministración | |
| País |  España |
| Autonomía |  Estremadura |
| Provincia |  provincia de Badayoz |
| Partíu xudicial | Montijo |
| Tipu d'entidá | conceyu d'España |
| Alcalde de La Nava de Santiago | Emiliano Cortés Rueda |
| Nome oficial | Nava de Santiago, La (es)[1] |
| Códigu postal |
06486 |
| Xeografía | |
| Coordenaes | 39°04′11″N 6°30′49″W / 39.0697°N 6.5135°O |
  La Nava de Santiago La Nava de Santiago (España)  | |
| Superficie | 45 km² |
| Altitú | 269 m |
| Llenda con | Mérida |
| Demografía | |
| Población |
909 hab. (2023) - 471 homes (2019) - 461 muyeres (2019) |
| Porcentaxe | 0.14% de provincia de Badayoz |
| Densidá | 20,2 hab/km² |
| Más información | |
| Estaya horaria | UTC+01:00 |
| lanavadesantiago.es | |
 | |
La Nava de Santiago ye un conceyu español, perteneciente a la provincia de Badayoz (comunidá autónoma d'Estremadura).
Situación
[editar | editar la fonte]Atopar ente Mérida y La Roca de la Sierra. Pertenez a la contorna de Tierra de Mérida - Vegues Baxes y al Partíu xudicial de Montijo.
Toponimia
[editar | editar la fonte]Nava ye una pallabra árabe que significa "llanura ente montes", daqué según "gran valle planu". Dizse qu'hubo trés "navas" a lo llargo de la historia (a partir del sieglu XIV): la primera llamóse "Nava del Marmiellu", la segunda "Nava de Mérida" y l'actual "Nava de Santiago". Les continues llegaes de colonos procedentes de diverses zones d'España y auspiciadas na mayor parte de los casos por órdenes militares, crearon esta socesión de "Navas".
La Orde de Santiago ye la qu'empresta'l so apellíu a La Nava.
Quiciabes sía una lleenda urbana (o rural) lo que se cunta de la esistencia d'una Nava anterior que llevo por nome "santa Ana" y que taría allugada non lloñe del dolmen, abandonándose pocu dempués de reconquistar del llugar por cuenta de una persistente plaga de termites, buscando s'en l'actual allugamientu una zona más salubre y estena.
Otres interesantes lleendes son tradiciones que cualesquier visitante con tiempu de sentase a tomar daqué en cualesquier de los veladores de la plaza va poder escuchar de los atentos vecinos de la llocalidá.
La Nava de Santiago cunta con diversos negocios de chigre y de restorán. La llocalidá nun cunta con hoteles nin gasolinera.
Historia
[editar | editar la fonte]Mientres los sieglos XI y XII, reconquistar viose atayada pola aición de los Almorávides y los Almohades, qu'afararon les tierres recién repoblaes. Ante la debilidá de los Reis de Castiella, carentes d'un exércitu eficaz pa caltener la frontera, confiaron la defensa d'esta a les Órdenes Militares (Orde de Santiago)
Ente los años 1158 y 1252, la Orde de Santiago entornó tol so esfuerciu nes campañes militares que dieron como resultáu les grandes meyores territoriales cristianos del sieglu XIII. Los Reis Católicos , n'agradecimientu, poner sol so señoríu , y llamar Maestrazgos, que la so esplotación y colonización realízose estremándolos n'Encomiendes.
Ente los sieglos XIII al XV, nacía l'Aldea de la Nava de Santiago, nun valle de la penillanura, favorecida poles condiciones naturales del suelu y la bayura d'agua, qu'en 1508 cuntaba con 6 vecinos; esta semeya ye d'una población tardida que'l so asentamientu definitivu nun tuvo de surdir antes de mediaos de sieglu XIV.
Pero según “la Enciclopedia d'Estremadura”, l'orixe de la Nava de Santiago, atopar n'unu de los asentamientos fundaos na redolada emeritense de la orde de Santiago, tres reconquistar definitiva del territoriu a mediaos del sieglu XIII.
Nel añu 1566, el Rei Felipe II amenorgó a gobernación tolos pueblos de la Orde de Santiago, formando alcaldíes mayores por causa de la deficiente alministración de xusticia.
Nel añu 1571, íguase un censu de población, unviáu polos gobernadores de los partíos d'Ordenar Militares a la cámara de Castiella, nel que se detallen dichos partíos coles sos villes y los vecinos de caúna d'elles.
La Orde de Santiago estremar en nueve partíos. Nel Partíu de Mérida taba integráu'l Llugar de la Nava de Santiago, qu'en 1571 cuntaba con 80 vecinos.
En 1633, Bernabé Moreno de Vargas escribe “Una historia de la ciudá de Mérida onde diz: el Llugar de la Nava de Santiago va ser de 140 vecinos; foi siempres bon pueblu y bien sanu, llamándose Nava del Marmiellu porque nel sitiu onde se fundó, taba un notable y grande árbol de marmiellos. Nava n'arábigu ye la tierra llana que ta cerca de sitios altos y montuosos. Tien bona ilesia y una ermita de Santa Quiteria abogada contra'l mal de rabia. D'equí foi'l presidente Don Juan de Obando, que los sos sobrinos tienen nesti llugar casa y facienda. Tamién foi d'esti llugar el llicenciáu Juan de Gómez, del Conseyu Supremu de Castiella y de la Cámara de la so Maxestá Felipe II, foi antes colexal del Colexu Mayor de San Bartolomé en Salamanca, oidor de Granada y alcalde de Corte de Madrid.”
El 7 de Julio de 1708, la ilesia de la Nava sufrió l'ataque de los portuguese, y frutu del cual, tuvieron de producise munches muertes.
Fray Juan Matheo Reyes Ortiz de Thobar, escribe en 1779 “que la Nava ye de 100 vecinos na so Parroquia, foi fundada por moros de Mérida llamándola Nova , yá corruptu'l nome Nava del Marmiellu, pelos años de 850 de Cristu. Ganáronla los moros l'añu 1228, siendo dempués poblada de Cristianos. Diz tamién que son abondosos del llugar pan, ganaos, miel, cera, pesca del regueru Aljucén, caza, frutes, llegumes, hortolices y bones camperes.”
Anque tolos nicios apunten a que la llocalidá a cencielles llamárase “La Nava”, y que tou lo demás fueren nomatos colos que se-y conocía; datar oficial de la so fundación afítase en redol al sieglu XIV.
A la cayida del Antiguu Réxime Nava constituyir en conceyu constitucional na rexón d'Estremadura. Dende 1834 queda integráu nel Partíu xudicial de Mérida.[2] Nel censu de 1842 cuntaba con 108 llares y 356 vecinos.[3]
Tenemos De mentar la presencia, nes sos cercaníes, d'unu de los monumentos megalíticos en meyor estáu de caltenimientu de toa Europa: el dolmen del Lácara; un inmensu dolmen de corredor práuticamente intactu y asitiáu a metá de camín ente La Nava y Aljucén. La Xunta d'Estremadura decidió nel añu 2007 la so adquisición pa la meyora d'accesos y la posible construcción d'un centru d'interpretación, anque la propuesta afortunadamente nun se llevó a cabu polo que la paraxa natural y biótopo nun se vieron alteriaos pol enfotu de l'alministración por construyir centros d'interpretación en paraxes de singular guapura.
La patrona ye Santa Quiteria (mártir de la dómina romana y al dicir de delles hermana de Santolaya de Mérida) y la so advocación ta rellacionada cola enfermedá de la rabia polo que la representa xunto a un perru. La so solemne romería celébrase'l primer domingu dempués al domingu de Pascua, na finca Matapega que ye otru de los llugares emblemáticos del Conceyu.
Patrimoniu
[editar | editar la fonte]Ilesia parroquial católica so la advocación de L'Asunción de La nuesa Señora, na Archidiócesis de Mérida-Badayoz.[4] Puede visitase los díes festivos antes de la misa de les 13 hores. Interesante la capiya interior que sirve d'enterramientu a la poderosa familia de los Ovando. Bien guapa la imaxe de la Sagrada Familia de factura moderna pero calidable, según cuatro apóstoles d'alabastru.
La capiya de Santiago foi alzada en 1662 por Juana de Ovando, que les sos armes llucen sobre l'arcu toral. Cúbrese la mesma por aciu cúpula casi ochavada d'estructura circular, con decoración de pintures murales de singular interés. N'el so ángulos abren forniques nes que s'agospien imáxenes de mármol de los cuatro Evanxelistes, con bona talla, obra de del sieglu XVII al igual que les pintures.
El retablu d'esta capiya ye'l que güei preside l'altar mayor en sustitución del realizáu pal mesmu en 1757 pol entallador trujillano Juan de Olivenza, güei sumíu, lluciendo nel so llugar una pintura d'ánimes.
Nel añu 2017 foi restauráu consolidáu y rehabilitáu el retablu. Del mesmu hanse suprimíu les escultures (salvo la Virxe de l'Asunción, titular del templu) sustituyendose por pintures modernes de los hermanos Santiago y Juan. Nel tímpanu onde hubo una escultura de Santiago Matamoros figura agora una notable copia de la coronación de la virxe María de Velázquez que'l so orixinal ta nel muséu del Prado de Madrid. La llimpieza del retablu fai destacar na parte inferior del mesmu les hermanes Santolaya y Santa Quiteria según imáxenes de San Martín partiendo la so capa, San Agustín apelláu pol neñu y la caracola conteniendo agua, San Antonio de Padua, San Francisco, San Gregorio cola so tiara papal.....
Otres imáxenes qu'afaten otros llugares de la parroquia ser Santa Quiteria que preside'l so propiu altar llateral, La nuesa Señora la virxe Milagrosa que preside otru vecín, una talla del Nazarenu cargando la cruz que procesiona na Selmana Santa Y otres talles de menor tamañu ente les que falta San Isidro llabrador patrón de los llabradores.
Una bellísima imaxe escultórica policromada de Santa Quiteria afata agora una fornica na fachada esterior de la ilesia, tando bien bellamente allumada pela nueche.
Les campanes de la torre de la ilesia amás de señalar les hores siguen faciendo los tradicionales toques (a misa, a rebato, a quema, a difuntu...) qu'entá son conocíes polos vecinos más antiguos.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ Cervantes Virtual [1]
- ↑ Conceyu Códigu INE -06-090 [2]
- ↑ Archidiócesis de Mérida-Badayoz - Llistáu de Parroquies «Copia archivada». Archiváu dende l'orixinal, el 11 d'abril de 2008. Consultáu'l 22 d'agostu de 2009.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre La Nava de Santiago.
Datos: Q970535- Multimedia: La Nava de Santiago