El famosu boxéu birmanu llámase lethwei o "Myanma yuya louvi" (boxéu tradicional de Myanmar). La so versión deportiva llámenla tamién dende los años 1960 bando-kickboxing.
Esta célebre práutica de llucha coles manes y colos pies desnudos remóntase al sieglu III, cuando los monxos quixeron entrenase y defendese. Ye un boxéu de tipu "marcial" que presta a la herencia del guerreru birmanu tola so tabla d'estratexes. Entamó a volvese popular nel sieglu XI, baxo'l rei Anawratha, con combates ente tribus ensin denguna regla y davezu con una violencia ensin midida. La manera d'enfrentase ye mui específica, de cutiu imitando dalgún comportamientu animal, y aseméyase sólo de lloñe a otres práutiques orientales.
Na manera antigua la llucha diríxenla dos árbitros y tien llugar nun círculu u s’autoricen toles formes de percusión y de proyeición. La era moderna introduxo les regles del boxéu occidental, sobre too los guantes, les proteiciones, les rondes y el ring. El repertoriu téunicu de los combatientes ye pergrande y la so forma d'actuar inspírase n’otres práutiques de combate de Birmania. Atópense numberoses aiciones espectaculares, sobre too téuniques voladores (patada en saltu, rodiyazu y coldazu en vuelu), y téuniques n'escalera (patada y rodiyazu ascendentes). Nel pasáu, el boxéu birmanu tradicional yera l'antítesis del Thaing pol so aspeutu brutal y primariu. Güei nun ye asina, porque, organizáu baxo les circunstancies modernes, pue ser agradable de ver.
Nueve téuniques tradicionales componen la práutica del boxéu birmanu. Les carauterístiques téuniques del lethwei inclúin tres componentes principales: les armes usaes, los oxetivos buscaos y les distancies de llucha. Encontramos:
Dende un puntu de vista estratéxicu, y al envís de recordar fácilmente, establezse un conxuntu de principios. Por exemplu, alcontramos los siguientes principios:
Tradicionalmente la llucha execútase nun círculu. Nes aldees birmanes, tovía nel sieglu XXI, esta llucha tien calteníu’l so caráuter primixeniu. Namás l'apaición d'ún ring occidental y de les divisiones paez ser marca de modernidá.
L'alcuentru ta dirixíu por dos árbitros, pa meyor poder separar a los protagonistes, y evaluáu por seis xueces. Toles téuniques son autorizaes, y un home pue ser golpiáu en suelu. Los boxeadores lluchen demientres partíes bien llargues. Les rondes alternen con descansos completos demientres se faen otros alcuentros.
L'equipamientu ye básicu, el competidor usa pantalones de boxéu, manes faxaes, cocu como proteición de los xenitales, cinta de cueru ente los dientes. Inda anguaño munchos boxeadores birmanos tienen tatuáu’l troncu y los pies. En dalgunos pueden lleese les sos victories, n'otros representaciones d'animales (águila, cobra, pantera, tigre, etc..) simbolizando fuercia y coraxe.
Danza guerrera executada nel comienzu de la llucha, p'amosar habilidá y coraxe. Al final de la danza, colos brazos cruciaos el boxeador golpia cada costazu cola mano opuesta p'anunciar que ta llistu pa lluchar. Tras la decisión de los árbitros execútase tamién una danza de victoria.
Presentación de les armes usaes demientres la llucha de lethwei, pol mesmu boxeador. Golpia'l brazu opuestu cola mano abierta. La presentación realízase d'arriba abaxo, primero colos puños y los coldos, de siguío cola rodiya y a lo cabero colos pies.