Llingües cahuapanas | ||
---|---|---|
Distribución xeográfica | Dto. de Loreto | |
Países | Perú | |
Falantes | ~14.000[1] (2009) | |
Filiación xenética | Jívaro-cahuapana (?) | |
Subdivisiones |
chayahuita jebero | |
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
[editar datos en Wikidata] |
Les llingües cahuapananas o cahuapanas inclúin dos llingües indíxenes de la selva amazónica del norte de Perú, la chayahuita y el jebero. Son falaes por más de 11.300 persones, principalmente chayahuita-parlantes, pos el jébero atopar en peligru d'estinción.
Les llingües cahuapanas pueden clasificase en dos grupos principales:
Nun ta clara que rellación puede esistir con otres llingües de la rexón. Jorge Suárez propunxo que les llingües cahuapananas xunto coles llingües jivaroanas formaríen la macrofamilia Jívaro-Cahuapana (o Hívaro-Kawapána).
Los Cayahuitas fueron contactaos per primer vegada polos xesuites. Los Jebero aceptaron la proteición de les misiones dempués de 1638 cuando fueron atacaos polos Mayna, un grupu jivaroano.
Estes llingües tán mal documentaes. A partir d'un conxuntu de frases compiladas por Institutu Llingüísticu de Branu (1979) pueden entesacase delles carauterístiques del Cayahuita, y esiste dende finales de la década de 1980 fixéronse trabayos adicionales, lo que dexó editar un nuevu diccionariu (Hart, 1988) con un curtiu esbozu de gramática. García Tomás (1993–4) editó una coleición de cuatro volúmenes de testos, testimonios, etc.
Los numberales nos dos llingües cahuapanas documentaes son:[5]
GLOSA | Cayahuita | Jebero | PROTO- CAHUAPANO |
---|---|---|---|
'1' | a'naʔ a'naraʔ |
nalaʔ-saʔ | *aʔnalaʔ |
'2' | kahtuʔ ka̠la toʔ |
kahtuʔ-taʔ | *kahtuʔ |
'3' | kara | kala | *kala |
'4' | kahtapini ka̠htapini |
inkatuʔ | |
'5' | a'natërapuʔ a'natëra̠puʔ |
aleiʔteklun 'una mano' |
*1 x esquito |
'6' | (suhta) (suhta) |
(sukta) | ? |
'7' | (kanchise) | (kanchise) | ? |
'8' | (puhsa) | (pusaka) | ? |
'9' | (iskun) | (iskun) | ? |
'10' | (shunka) | (šunkaʔ) | ? |
Los términos ente paréntesis son préstamos del quechua.
Los datos conocíos suxeren que les llingües cahuapanas usen consistentemente un orde sintácticu OV (Oxeto-Verbu).