Llingües bantoides meridionales

Llingües bantoides meridionales
Distribución xeográfica	África subsaḥariana
Países	Angola  Botsuana  Burundi  Camerún  Comores  República del Congo  República Democrática d'El Congu  Gabón  Guinea Ecuatorial  Kenia  Lesothu  Malawi  Mozambique  Namibia  Nixeria  Ruanda  Seixeles  Suazilandia  Sudáfrica  Tanzania  Uganda  Zambia  Zimbabue
Filiación xenética	Níxer-Congu   Volta-Congu     Benue-Kwa       Benue-Congu         Bantoides           L. bantoides merid.
Subdivisiones	? Bendi Tivoid ? Esimbi ? Menchum Momo Beboide oriental ? Buru Mamfe (Nyang) Furu Ekoide–Mbe Beboide occidental ? L. de los pacionales ? Jarawan (Bantú?) ? Mbam (Bantú?) Bantu (propiu) (unidá dudosa)
Códigu Glottolog	sout3152
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües bantoides meridionales (tamién conocíes como bantú ampliu o bin) ye una caña propuesta de la caña Benue-Congu de les Níxer-Congu. El bantoide meridional, qu'inclúi'l grupu numberosu y bien documentáu de les llingües bantús estrictes, qu'abarca 643 llingües según Ethnologue, anque munches d'eses llingües tienen alta intelixibilidá mutua.

Clasificación

El grupu bantoide meridional foi introducíu como tal por Williamson (1989), basándose nel trabayu de Blench (1987) nuna propuesta qu'estremaba les llingües bantoides nuna caña septentrional y otra caña meridional. La uniformidá del bantoide septentrional foi cuestionada darréu, y aldericóse si'l mesmu grupu bantoide ye un grupu filoxenéticu bien definíu, magar s'afitó la posibilidá de que'l bantoide meridional sía un grupu filoxenéticu bien definíu (a diferencia del bantú estrictu que foi cuestionáu).^[1]

D'alcuerdu a Williamson y Blench (2000:34–5), el bantoide meridional ta estremo en dellos subgrupos: el bantú, el jarawano, el tivoide, el beboide, el mamfe (nyang), el grupu de los pacionales y l'ekoide. Blench (2010) suxirió que'l grupu tivoide, el grupu momo y y el grupu beboide podríen formar un grupu filoxenéticu, quiciabes xunto con llinguaxes de clasificación incierta como'l esimbi y el buru:

• ? Bendi.
• Tivoide-Beboide: Tivoide, Esimbi, Beboide oriental, ? Momo, ? Buru, ? Menchum.
• Furu (Beboide?).
• Mamfe.
• Ekoide-Mbe: Ekoide, Mbe
• Beboide occidental (clade non válidu?)
• Bantú y semibantú: Bantú de los pacionales (? Momo), Jarawano–Mbam, Bantú estrictu.

Comparanza léxica

Los numberales en distintes variedaes de llingües bantoides meridionales son:

GLOSA	PROTO- BENDI	Beboide-Tivoide			Ekoide-Mbe		PROTO- BANTOIDE
		PROTO- BEBOIDE ORIENTAL	PROTO- TIVOIDE	Esimbi	PROTO- EKOIDE	Mbe
'1'	*-kin	*mba-	*-mɔ(m)	kēnə̄	*-ʤi	ómè	*moi / *ɗi
'2'	*-ɸa	*fai	*-hyar	mə̄rākpə̄	*-βaɾ	bɛ́pʷâl	*βadi
'3'	*-cia	*tali	*-tate	mākə̄lə̄	*-sa	bɛ́sá	*tati
'4'	*-ne	*nai	*-nai	mōɲī	*-ne	bɛ́ñî	*nai
'5'	*-tiaŋ	*tiŋ	*-tiaŋ	mātə̄nə̀	*-ɾɔːn	bɛ́ʧân	*cʲan
'6'	*-tia(ŋ)-kin	*buso		mālālə̄	*3+3	bɛ̀sêsár
'7'	*-tia(ŋ)-ɸa			5+2		bɛ̀tânè- bɛ́pʷâl
'8'	*-tia(ŋ)-cia	*ɲaŋ	*-nieni	mōɲìōɲī	*4+4	bɛ̀ñîbɛ̀ñî
'9'	*-tia(ŋ)-ne			5+4		bɛ́tânèbɛ́ñî
'10'	*lifo	*jofi	*pu-	būɣù	*wobo	bɛ́fwɔ̂r

Referencies

1. Roger Blench, Níxer-Congu: an alternative view

Bibliografía

• Williamson, Kay (1989) 'Niger–Congo Overview'. In: The Niger–Congo languages, ed. by John Bendor-Samuel, 3–45. University Press of America.
• Williamson, Kay & Blench, Roger (2000) 'Niger–Congo', in Heine, Bernd and Nurse, Derek (eds) African Languages – An Introduction. Cambridge: Cambridge University press, pp. 11–42.
• Blench, Roger (2010) 'The Tivoid Languages' (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).
• Blench, Roger, 2011. 'The membership and internal structure of Bantoid and the border with Bantu' (enllaz rotu disponible n'Internet Archive; ver l'historial y la última versión).. Bantu IV, Humboldt University, Berlin.