Llingües dogón | ||
---|---|---|
Distribución xeográfica | El Sahel | |
Países |
Malí Burkina Fasu | |
Falantes | ~600 mil | |
Filiación xenética | llingües dogón | |
Subdivisiones |
Dogón occidental Dogón oriental Dogón norte | |
Códigu Glottolog | dogo1299 | |
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
[editar datos en Wikidata] |
Les llingües dogón constitúin una familia d'unos venti llingües emparentaes falaes polos diversos pueblos dogón que usualmente clasifíquense como una caña diverxente de les familia Níxer-Congu, anque'l llugar precisu qu'ocupen les llingües dogón nel árbol filoxenéticu ye bien inseguru. Dacuando fálase d'un idioma dogón, pero la enorme diverxencia interna nun xustifica'l considerar que toles variedaes dogón como dialeutos d'una mesma llingua.
Les llingües dogón fálense principalmente nel sur y este de Malí —na rexón sobre la ribera izquierda del ríu Níxer— y na rexón fronteriza de Burkina Fasu. Cuenta con unos 600.000 falantes.
Nel pasáu, la llingua dogón clasificar na caña de les llingües gur, magar anguaño esa hipótesis foi refugada por falta de sustentu, daes les diferencies tanto léxiques como gramaticales y la meyor conocencia que se tien de dambos grupos de llingües.
Suxiriéronse diverses agrupaciones sobre la base del porcentaxe de cognaos compartíos, sobre esa base Pokhorov (2010) considera la siguiente división, pa 14 de llingües dogón:
Los numberales para distintes llingües dogón son:[1][2]
GLOSA | Nororiental | Norcental | Najamba- Kindige |
Pandu central | Mombo | Togo Kan | PROTO- DOGÓN | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Toro Tegu | Bakan Tey | Yanda Dom | Nanga | Donno So | Tommo So | Dogul Dom | |||||
'1' | túrú | tùmá | tùmáː | tùmâ | kúndé | tí / túru | tíː / túmɔ́ | tɔ̀mɔ̀ | tíːtà | tí | *ti- *tuma/*turu |
'2' | lɛ̌y | yǒy | nɔ́ː ~ nó | wǒy | nôːy | lɛ̀y | néː | néːɡè | nɛ́ːŋɡá | lɔ́y | *lɛy lɔy<br~/>*noy/*neː- |
'3' | tǎːlí | tàːní | táːndù | tàːndǐː | tàːndîː | tàːnu | tàːndú | táːndù | táːndì | tàːnú | *taːndɨ |
'4' | nǎyⁿ | nìŋŋěyⁿ | cɛ́zɔ̀ | nɔ̌yⁿ | kɛ́ːdʒɛ̀y | này | nǎy | kɛ́ːsɔ̀ | kɛ́ːjɔ́ | nǎyⁿ | *nay *kɛːʝɔ |
'5' | nǔːyⁿ | nùmmǔyⁿ | nûm | nìmǐː | nùmîː | nùmoro | ǹnɔ́ | ǹó | núːmù | núnɛ́ːⁿ | *numu- |
'6' | kúréy | kúròy | kúlé | kúrê | kúlèy | kúlóy kulei |
kúlóy | kúlè | kúléyⁿ | kúréː | *kuley~kuloy |
'7' | sóyⁿ | síyⁿɔ̀yⁿ | swɛ́ː | súyɛ̂ | swɛ̂y | sɔ̀y | sɔ́y | sɔ́ːwɛ̀ | sɔ́ːlì | sɔ́ː | *sɔːwi |
'8' | ɡáːrà | ɡáːrày | sáːɡè | ɡáːrɛ̀ | sáːɡìː | ɡàɡllabra | ɡáɡìrà | sèːlé | séːlè | sìláà | ? |
'9' | láːrà | tèːsúm | twâː | tèːsǐː | twây | tùo el toɡɔ |
túwːɔ́ | tùːwɔ́ | tóːwà | túwáà | *tuwa |
'10' | pɛ́ró | pɛ́ːrú | píyél | pɛ́ːrú | píyɛ́lì | pɛ́lu | pɛ́l | pɛ́ːl | pɛ́ːlù | pɛ́rú | *pɛːlu |