Llingües hmong-mien

Llingües hmong-mien
Distribución xeográfica	Este d'Asia
Países	China  Tailandia  Laos  Vietnam  Birmania
Falantes	15 millones (1980) 10 millones (2000)[1]
Filiación xenética	macrofamilia áustrica (?) llingües sinotibetanas (?)
Subdivisiones	hmong (miao) mien (yao) she
Códigu Glottolog	hmon1336 y hmon1329
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües hmong-mien son una familia de llingües del sur de China y el sureste asiáticu. D'antiguo llamada familia miao-yao, dexóse d'usar esti nome por resultar ofensivu pa delles de les xentes hmong. Les 32 llingües de la familia falar nes rexones montascoses del sur de China, incluyendo les provincies de Guizhou, Hunan, Yunnan, Sichuan, Guangxi y Hubei, amás d'en Tailandia, Laos, Vietnam y Birmania. Como resultáu de les guerres n'indochina, munchos de los falantes de llingües hmong-mien abandonaron el sureste d'Asia emigrando escontra Australia, América del Norte y Europa.

Clasificaciones antigües arrexuntaben les llingües hmong-mien dientro de la familia de llingües sino-tibetanes, pero anguaño la mayoría de los llingüistes considerar una familia propia. La familia, al igual que la tai-kadai, puede tener los sos oríxenes nel sur de China. Especulóse cola pertenencia de la familia a la "superfamilia" aústrica.

Llingües de la familia

Anguaño clasifícase a les llingües hmong-mienh en 32 macrollingues.

• Llingües hmong (26)
  • Llingües bunu (5)
    • Younuo bunu
    • Wunai bunu
    • Bu-nao bunu
    • Baheng bunu
    • Jiongnai bunu
  • Llingües chuanqiandianesas (16)
    • Hmong njua
    • Mashan hmong septentrional
    • Huishui hmong central
    • Dian hmong del nordeste
    • Huishui hmong oriental
    • Guiyang hmong del suroeste
    • Huishui hmong del suroeste
    • Chonganjiang hmong
    • Luopohe hmong
    • Mashan hmong central
    • Huishui hmong septentrional
    • Mashan hmong septentrional
    • Mashan hmong occidental
    • Guiyang Hmong meridional
    • Guiyang Hmong septentrional
    • Hmong daw
  • Llingües qiandong (3)
    • Qiandong hmong septentrional
    • Qiandong hmong oriental
    • Qiandong hmong meridional
  • Llingües xiangxi (2)
    • Xiangxi hmong occidental
    • Xiangxi hmong oriental
• Llingües miénicas (5)
  • Llingües biao-jiao (1)
    • Biao-jiao mien
  • Llingües mian-jin (3)
    • Biao mien
    • Iu mien
    • Kim mun
  • Llingües zaomin (1)
    • Ba pai
• Llingües ho nte (1)
  • She

Vocabulariu comparáu

Les llingües hmong-mien polo xeneral contienen una cantidá apreciable de cognaos. Y resulta fácil atopar correspondencies regulares ente esos cognaos pa reconstruyir les protoformas de gran parte del léxicu. Por casu, la siguiente tabla resume los numberales atestiguaos y reconstruibles aproximao pa cada caña (proto-mong, proto-mieng, proto-she y proto-hmong-mienh-she), xunto colos numberales reconstruyíos pa otres families:^[2]

GLOSA	Hmong-Mienh-She				PROTO- SINP-TIB.	PROTO- TAI
	PROTO- HMONG	PROTO- MIENH	proto-she	PROTO- HMONG- MIENH
1	*ʔɨ	*jit	*i	*ʔɨ	*(k-)tjig	*at
2	*ʔwi	*wəi	*o	*ʔo̯i	*(k-)nis	*yiih
3	*pʲai	*pau	*pa	*pjɔo	*k-sum	*saam
4	*p-lai	*pləi	*ple	*p-lei	*p-lij	*siih
5	*pʒ̩i	*pla	*pui	*p-rja	*b-ŋa	*xeeʔ
6	*k-law	*klɔ	*kɔ	*k-ruk	*t-r'uk *k-r'uk	*xok
7	*çaŋ	*ɕie *ŋi	*ʦʰyŋ	*ʣjuŋH	*s-Nis	*čet
8	*yi-	*h-jat(?)	*ži-	*jat	*(r-)gjat	*pet
9	*čua	*d-kju	*kʰju-	*N-ɟoə *(t-)kʰju	*(t-)kəw	*kao
10	*k^jow(?)	*tɕʰwa(p)	*kʰjɔ-	*gju̯əp	*-tsi(?)	*džip

Les formes reconstruyíes guarden cierta semeyanza col proto-sinotibetano, cosa que xunto con otres correspondencies llevó a dellos autores a proponer que les llingües hmong-mienh formen parte de la familia sinotibetana, o seique xunto con esa otra familia forma parte d'un grupu más ampliu llamáu sinón-áustricu o a cencielles áustricu.

Referencies

1. David Chrystal, The Cambdridge Encyclopaedia of Language, p. 297
2. Hmong-Mienh-She numerals