Llingües lencas | ||
---|---|---|
Distribución xeográfica | Centroamérica | |
Países |
Hondures El Salvador | |
Falantes | prob. estinguíes (~1990) | |
Filiación xenética | Llingües lencas | |
Subdivisiones |
Lenca hondureñu Lenca salvadoreñu | |
ISO 639-3 | len[1] | |
Códigu Glottolog | lenc1239 | |
Ver tamién Idioma - Families - Clasificación de llingües | ||
[editar datos en Wikidata] |
Les llingües lencas son una pequeña familia de dos llingües de Centroamérica, falaes enantes n'El Salvador y Hondures y anguaño estinguíes (a pesar de que los respeutivos grupos étnicos lenques superen les 37 mil y los 100 mil persones).
Escontra'l sieglu XVI, les llingües lencas ocupaben el sur, centru y oeste d'Hondures y l'oriente d'El Salvador hasta'l ríu Lempa. Los departamentos d'Olancho y El Paraísu fueron tardíamene poblaos por pueblos lencas. El dominiu del lenca llindaba al oeste col pipil, al norte col tolupán, al sur col sumu y al suroeste col cacaopera.
Na década de 1970, en Chilanga, atopóse un falante de lenca salvadoreñu. Na década de 1990, atopáronse dalgunos semihablantes de lenca hondureñu. Presuponse que la llingua ta bien probablemente estinguida, y como muncho ye posible qu'esistan dellos vieyos con dalguna conocencia o memoria de la llingua, pero ye bien improbable que puedan topase falantes que falen la llingua con fluidez. Sicasí'l llingüista Estauxunidense Alan King y en compañía del so colega James Morrow nel 2017 publicaron el llibru "Kotik molka niwamal" que del Lenca Hondureñu traducíu al español significa aprendamos a falar lenca, que ye una escoyeta de pallabres en Lenca ente les comunidaes entá esistentes. Abriendo la posibilidá de recuperar significante parte de la llingua.
Históricamente la mayoría de llingüistes, siguiendo a Lehman (1920) consideraben qu'esistía dalgún parentes coles llingües xinca, anque la evidencia en favor d'ello yera más bien escasa. Apocayá A. Constenla (2002, 2005) basánose nel métodu comparativu buscó probar el parentescu de les llingües lencas coles llingües misumalpas y el d'estes de la mesma coles llingües chibchas. Per otra parte, Jolkesky (2017:45-54) topó un importante conxuntu de cognados léxicos ente les llingües lencas y les llingües hokanas, suxiriendo una probable vínculación xenética ente elles.
La familia lenca ta formada por estes dos llingües:
Pa estaos les llingües Swadesh envaloró por métodos glotocronológicos unos 20 sieglos de separación, polo que les sos diferencies son comparables a les de les llingües romániques.
Anque Campbell (1979) identifica delles correspondencies ente'l lenca salvadoreñu y el lenca hondureñu, señala que nun esiste una reconstrucción completa de la fonoloxía del proto-lenca. La siguiente llista contién dalgunos cognaos ente dambes llingües:
GLOSA | Lenca salvadoreñu |
Lenca hondureñu |
---|---|---|
pelo | alah | aša |
agua | wal | waš |
sal | ʦʼepe | sepe |
cabeza, oyíu | -tokoro | to(ho)ro |
oyer | en-(gin) | en-(gin) |
cutir | maš- | maš- |
lleña | ša | šak |
sandalia | wati | waktik |
casa | tʼaw | taw |
esquito | košaka | gulal |
boca | in-ʦʼaʦʼa | in |
L'anterior llista contién delles correspondencies fonétiques non triviales como /l/-/š/ y /ʦʼ/-/s/ amás d'otres triviales como /š/-/š/, /p/-/p/, /t/-/t/, /k/-/k/, /m/-/m/, /n/-/n/, /s/-/s/, /y/-/y/ y /w/-/w/.