Llingües senufo

Llingües senufo
Distribución xeográfica África occidental
Países

 Costa de Marfil (norte)
Bandera de Malí Malí (sur)
 Ghana (oeste)
 Burkina Fasu

(suroeste)
Filiación xenética

Níxer-Congu
  Volta-Congu

    Senufo
Subdivisiones Suppire–Mamara
Karaboro
Senari
Kpalaga (Palaka)
Tagwana–Djimini
Nafaanra
Códigu Glottolog senu1239


Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües senufo entienden aproximao 15 idiomes, falaos polos senufo nel norte de Costa de Marfil, el sureste de Malí y el Suroeste de Burkina Fasu. Un idioma aislláu, el Nafaanra, tamién ye faláu nel noroeste de Ghana. Les llingües senufo son xeneralmente consideraes una caña de los gur, sub-grupu de les llingua Níxer-Congu y tán amestaes al oeste poles llingües mandé, al sur poles llingües kwa y al norte poles llingües gur centrales.

Les llingües senufo paecer a les llingües gur nel so sistema de sufixos y sustantivos y na distinción de los verbos.

Les llingües senufo fueron influyíes poles llingües mandé en munchos sentíos. Munches pallabres y construcciones gramátiques fueron incorporaes dende llingües mandé como'l bambara y el jula. Como les llingües mandé, les llingües senufo tienen un orde constituyente "Suxetu-oxeto-verbu", en vegada del orde "Suxetu-verbu-oxeto", comúnmente usáu nes llingües gur y llingua Níxer-Congu.

Clasificación

[editar | editar la fonte]

Delafosse (1904:192–217) foi'l primer llingüista qu'escribió sobre les llingües senufo. Esti autor notó que les llingües senufo fueren tomaes dacuando por llingües mandé, en parte debíu al estensu usu que los senufo faen de delles llingües mandé:

[L]a langue mandé s'est répandue parmi eux, des alliances nombreuses ont eu lieu... C'est là l'anicie de la confusion que l'on a faite souvent ente Mandé et Sénoufo ... alors que, au triple point de vue ethnographique, antropologique et linguistique, la différence est profonde ente ces deux familles. (p. 193)

Nes clasificaciones más influyentes de Westermann (1927, 1970[1952]) y Bendor-Samuel (1971), les llingües senufo clasificáronse como parte de les llingües gur. Sicasí, esta agrupación empezar a poner en dulda a partir del trabayu de Manessy (1975). En 1989, John Naden, nel so trabayu panorámicu sobre les llingües gur, afirmó que:

'[t]he remaining languages, especially Senufo, may well be no more closely related to Central Gur than to Guang or Togo Remnant, or than these to Central Gur or Volta-Comoe' (1989:143)

.

Descripción llingüística

[editar | editar la fonte]

Comparanza léxica

[editar | editar la fonte]

Los numberales reconstruyíos pa distintos grupos de llingües senufo son:[1]

GLOSA Tagwana-Djimini Suppire-Mamara Senari Karabobo Palaka Nafaanra PROTO-
SENUFO
Djimini Tagwana Mamara Shempire Sìcìté Supyire Cebaara Nyarafolo W. Y.
'1' nuŋgb͡a nuŋgb͡y nigĩ̀ ningin nìkĩ̀ nìŋkĩ̀ nìbín nīŋgb͡y nɔ̀nin nɔ̀nin ninŋgb͡y núnu *ninŋgb͡ĩ
'2' ʃyɛn syẽ ʃɔ̃̀ː ʃũːnin sɔ̃̀ːnì ʃũ̀ːnì sīːn sīːn ʃin ʃyɔ̃̀ sɔĩŋ çíːn *sɔ̃ːnin
'3' tãːri tãri tãːrè tãːri tã̀ːrì tã̀ːrè tã̄ːrì tã̄ːri tàːr tã̀ː tãːri táːrɛ̀ *tãːri
'4' tidʒ͡ɛrɛ tityere ʃiʃyɛ̀ːrɛ̀ sicɛːrɛ sìcɛ̀ːrì sìcyɛ̀ːrè sīcɛ̄rɛ̄ sīcɛri tɪhyɛ̀ːr tíʃyàr dʒ͡idʒ͡ilɛi ɟíɟírɛ̀ *ti-cɛ̀ːrè
'5' kaŋgurugo kogunu kaguru kaguru kānkūrò kaŋkuro kāgūnɔ̀ kōgunɔ̀ bwɔ̀ bwà kangurugo kúnɔ *kankuro
'6' kɔgɔlɔnin nõli gb͡aːra gb͡aːnin gb͡āːrù baa-nì kɔ̀rɔ́nī kɔ̀línī k(ʋ)lɔ̀n kwaɲ̀ kugɔlɔŋ kɔ́ɔ̀nánù *kogo-nin
<*kankuro+nin
'7' kɔlɔʃyɛn nasyẽ gb͡aː-ʃɔ̃̀ː gb͡aʃũːnin gb͡ārsɔ̃̀ːnì baa-ʃũ̀ːnì kɔ̀rɔ́sīːn kɔ̀lliriuīːn klɔʃìn kwa-sĩ̀ː kugɔlɔŋ sɔĩŋ kɔ́ɔ̀náçíːn *5+2
'8' kɔlɔtããri natãri ʃɔ̃̀ːlake gb͡atãːri gb͡ārtã̀ːrì baa-tã̀ːrè kɔ̀rɔ́tã̄ːrì kàtã̄ːrì kwɔtàːr̀ kwa-tã̀ː kugɔlɔŋ tãːri kɔ́ɔ̀nátáːrè *5+3
'9' kɔlɔdʒ͡ɛrɛ natyere ninɡĩ̀fɔ̀kɛ gb͡aɛːrɛ gb͡ārsìcɛ̀ːrì baa-sìcyɛ̀ːrè kp͡ǎjɛ̄rɛ̄ kàcɛ̄rì wɔ̀dèfèr kwa-ríʃyàr kugɔlɔŋ dʒ͡idʒ͡ilɛi kɔ́ɔ̀náɟdirɛ *5+4
'10' kẽ
kp͡rò
kɛ̄ kɛ̄ kɛ́ː kíɛ̀ síncíl sĩʃye kɔ́jɛ kɛ́ *kɛ

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. «Gur-Senufo numerals». Archiváu dende l'orixinal, el 2011-05-13.

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
Carauterístiques llingüístiques
  • Carlson, Robert (1994) A Grammar of Supyire. Berlin/New York: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-014057-8.
  • Carlson, Robert (1997) The Senufo Languages. CP/CV 2: Actes du CILG1, 23–42.
  • Garber, Anne (1980) 'Word order change and the Senufo languages.' In Studies in the Linguistic Sciences, 10, 1, 45–57.
  • Garber, Anne (1987) A Tonal Analysis of Senufo: Sucite dialect (Gur; Burkina Fasu). PhD dissertation, Urbana: University of Illinois / Ann Arbor: UMI.
  • Garber, Anne (1991) 'The phonological structure of the Senufo word (Sicite)', Journal of West African Languages, 21, 2, 3–20.
  • Manessy, Gabriel (1996a) 'La determination nominal en sénoufo', Linguistique Africaine, 16, 53–68.
  • Manessy, Gabriel (1996b) 'Observations sur la classification nominale en sénoufo', Afrika und Übersee, 79, 21–35.
  • Mills, Elizabeth (1984) Senoufo phonology, discourse to syllabe (a prosodic approach) SIL publications in linguistics (ISSN 1040-0850), 72.
Clasificación