Nel añu 1826 Lucena cuntaba con 834 habitantes, y anque en términos absolutos la so población nun s'amontó enforma, porcentualmente hasta los entamos del sieglu XXI, el númberu d'habitantes creció redolada al 300%.
Podría dicise que la crecedera más importante producir mientres el sieglu XIX[4][5] y a partir de la década de los 70 del sieglu XX,[6][7] cuando Lucena esperimentó tamién más crecedera económica debíu al entamu de los cultivos de fresón.
Ye de destacar que mientres la campaña de recueya del fresón la población puede llegar a triplicase, debíu principalmente a la llegada d'estranxeros pa trabayar nos llabores del campu.
Gráfica d'evolución demográfica de Lucena del Puerto ente 1826 y 2007
Fonte dende 1900, Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia
“En tiempos tan antiguos, que naide sabe cuántos miles d'años pasaron dempués, Lucena del Puerto, la Lucena de los Íberos, yera una fortaleza pequeña pero inexpugnable emplazada sobre la cuesta pendiente de la ribera sur del Ríu Tinto, una llegua más o menos de la ciudá principal de la rexón, llamada entós Ilipula, esto ye, la ciudá sobre un peñón, güei Niebla”
Inda ye posible rastrexar esta creencia ente los habitantes de la llocalidá qu'acomuñen la fundación de la población al Ríu Tinto, asonsañando, lo que foi en tiempo fuente de vida. Dalgún autor, non con demasiada fortuna, atribúi al conceyu un orixe feniciu, basándose nes muertes de trogloditismo qu'hasta apocayá se reparaben so munches cases antigües y que tienen un orixe posterior.
Sicasí, nestes fabulaciones hai parte de verdá, una y bones les muertes de poblamientu más antiguos que se conocen atópase na parte alta del términu, nos popularmente conocíos como cabezos. Esti fechu, xuníu a la esistencia del puertu y el so llocalización, suxirió la posibilidá d'otru allugamientu anterior al nucleu actual, qu'inclusive se llegó a alcontrar en llugares concretos como Valbuena.
Les muertes más antigües daten del Paleolíticu Cimeru, anque apaecen entemecíos con diversos preseos de dómina más tardida correspondientes al Neolíticu y al Calcolítico. Sicasí, esti xacimientu, allugáu na devesa, dexa atestiguar la presencia d'un grupu humanu, más o menos numberosu y con cierta estabilidá.
La presencia romana atestiguar por monedes, cerámiques y restos arquiteutónicos ente los que s'inclúin delles bases y fustes de columnes. A esti periodu debemos probablemente'l nome toponímicu de Lucena pola adición del nome romanu Lucius.
Del periodu de dominación visigoda nun esisten testimonios, anque cabo suponer dalgún tipu de presencia. La posterior conquista musulmana nun tuvo de suponer un cambéu significativu nes forma de vida. Esisten restos visibles d'esti periodu en Valbuena, El Monte y la Ferrería.
La conquista cristiana abre una nueva etapa al introducir los elementos nuevos que van configurar la realidá local mientres tola modernidá y la primer metá del sieglu XIX.
La Fundación del Monesteriu de la Lluz tuvo llugar na última década del sieglu XV, sobre una amplia facienda propiedá del moguereño don Diego de Oyón y doña María de Cárdenas, mandada en testamentu a la orde jerónima y, darréu, reclamada pol Conde de Niebla. Poco dempués empecipióse la edificación del monesteriu. A pesar del legáu históricu-artísticu que'l conventu supón, nun podemos escaecer otros aspeutos importantes, yá que, mientres más de tres siglos, el Monesteriu de la Lluz foi monopolizador de la riqueza local, ocupando, amás, les meyores tierres y llogrando los meyores rendimientos hasta la so usurpación definitiva a mediaos del sieglu XVIII.
A partir de la segunda metá del sieglu XVIII, Lucena del Puerto empecipia una crecedera lento pero constante, al son de les crisis agraries, los años de bonanza y los vaivenes del destín históricu, que se caltién mientres tol sieglu XIX y XX.
Ilesia de San Vicente Mártir. Dátase la so construcción, d'estilu góticu mudéxar, nel Sieglu XVI, xunto con elementos barrocos datables nel Sieglu XVIII. Alluga nel so interior un ricu patrimoniu llitúrxicu, ente'l que destaca la imaxe del patrón que-y da nome al templu, San Vicente Mártir; la imaxe de la Virxe de la Lluz, procedente del monesteriu que lleva'l so mesmu nome y que foi traida a la parroquia tres la Desamortización.
Azulexu de la Santísima Trinidá. Nuna de les cases de Lucena del Puerto asitiada cerca de la la Ilesia de San Vicente Mártir, apaez na so fachada un interesante azulexu cola temática de la Santísima Trinidá, y na qu'apaecen el Padre, el Fíu y el Espíritu Santu na actitú tradicional. Realizáu nel Sieglu XVIII, esti azulexu que consta de 20 pieces (5x4), amuésanos un variáu coloríu típicu d'esti sieglu, onde predominen los mariellos, naranxes y azules. Foi propiedá de la Hermandá del Santísimu Sacramentu hasta 1840.
Torre del Ríu del Oru, conocida popularmente por Torre del Loru. Forma parte d'un conxuntu de torres de almenara partíes por tola mariña andaluza y que fueron construyíes mientres el sieglu XVII a manera d'observatoriu pa vixilancia y defensa de la población costera contra les incursiones de los pirates turcos-berberiscos, qu'escalaben los sos probes poblaos, cautivaben a los sos habitantes y a los pescadores de cabotaxe qu'afaenaben nes sos agües. Anguaño namái queden los restos esmagayaos pol aguaxe.
Capiya de la Santa Cruz de RibaCapiya de la Santa Cruz de la Cai Malva. Construyida pol arquiteutu Francisco J. Ramón Girón en 1992, ta asitiada en plenu cascu urbanu de Lucena, na cai del mesmu nome. Ye d'estilu rexonalista, tien un pequeñu patiu decoráu con tiestos de xeranios qu'allegren y resalten nes parés pintaes de cal. La fachada, tamién de cal ta decorada con azulexos d'estilu sevillanu, con dibuxos ya imáxenes de los Arcánxeles (San Miguel y San Gabriel), amás del Pan y el Vinu y de la Custodia sostenida por ánxeles; tou de la mesma afatáu cola flor de Malva y en dichu color. Nel so interior alluga la Cruz de la Cai Malva mientres tol añu, hasta que nel mes de mayu sale en procesión mientres la Fiesta de les Cruces, xunto coles otres trés crucies del pueblu.
Capiya de la Santa Cruz de riba. Ye d'estilu rexonalista de lladriyos vistos y cal, destaca'l so esterior decoráu con imáxenes de La Pasión bordiando la puerta d'entrada, les imáxenes tán pintaes n'azulexos sevillanos destacando na parte posterior central El Corderu de Cristu na Cruz sosteníu por ánxeles. La capiya termina con un campanariu con forma de cúpula y una cruz de fierro forxáu. Si somorguiamos nel interior podemos ver una verdadera obra d'arte,relativamente nueva, yá que foi inauguráu nel añu 2013. Tanto los techos como la cúpula resalten pol coloríu que tienen, obra del pintor sevillanu Antonio Rodriguez Ledesma; si miramos escontra'l suelu, ye de mármol, que'l so diseñu ta estremáu en trés; correspondiente a los portales que tien la capiya. Al fondu podemos atopar la Santa Cruz de riba nun retablu qu'entá esta de madera por dorar, onde permanez mientres tol añu, hasta que nel mes de mayu sale en procesión, xunto coles otres trés crucies del pueblu.
La bandera de Lucena del Puerto consta de cinco franxes horizontales de los colores: colloráu, verde, blancu, verde y colloráu; La central de 1/3 y les otres de 1/6 del anchu del pañu. Centráu y sobrepuestu escudu d'armes local.
La descripción heráldica del Escudu d'Armes Municipal ye la siguiente:
Partíu. Primero, les armes de los Guzmanes, condes de Niebla. Segundu, d'oru, cuervu de sable con una palma de sinople nel so picu. Al timbre, corona real zarrada.
El cuervu simboliza a San Vicente Mártir, patrón de la llocalidá, que dempués ser martirizáu, foi refundiáu a un basureru y defendíu por un gran cuervu.
Caballas asaes, que suelen acompañase del tradicional tostón, consumíu en tolos pueblos de la zona, ye un pan de masa duro turráu que s'estrega con ayu y añader aceite y que suel ser l'acompañamientu perfectu para caballes y sardines asaes o bon cachu de bacaláu.
Revoltillos de corderu con tomate. Otra especialidá de Lucena, son bien sabrosos y famosos nos pueblos de la contorna.
Lucena del Puerto
España
Andalucía
