El musteriense ye un complexu tecnolóxicu ya estilísticu de ferramientes de piedra, asociáu primariamente a los neanderthales n'Europa y a los primeros humanos modernos n'África del norte y Asia occidental. El musteriense define la parte final del Paleolíticu Mediu, y la so cronoloxía estiéndese ente'l 160.000 BP y el 40.000 BP. Si incluyimos nesti complexu al so predecesor, conocíu como técnica Levallois (o Levallois-Musteriense), el so orixe remontaríase hasta'l 300.000-200.000 BP[1]. El periodu qu'asocede al musteriense ye l'auriñaciense, desarrolláu yá pol home modernu (Homo sapiens) ente 43.000 BP y 28.000 BP, y que marca l'aniciu del Paleolíticu Cimeru.
El nome d'esta cultura vien del xacimientu de Le Moustier, un conxuntu de trés refuxos rocosos superpuestos asitiaos na rexón francesa de Dordoña[2]. Tecnoloxíes asemeyaes a las d'equí tienen atopáose per tola parte d'Europa non cubierta de xelu na domina, y tamién nel Oriente Prósimu y el norte d'África. Raederes, fendedores, raspadores y dellos otros tipos de ferramientes, ellaboraes sobre too en xil y cuarcita y trabayaes n'ocasiones con técnica Levallois o otra alternativa pa preparar el núcleu, son los característicos d'esti horizonte cultural de la industria lítica[3].
El musteriense européu ye un productu de los neandertales, y estendiose cronolóxicamente ente'l 160.000 BP y el 40.000 BP[4]. Delles coleiciones, especialmente les atopaes nel xacimientu de Pech de l'Aze, inclúin puntes extraordinariamente pequeñes preparaes usando delles técniques de preparación del núcleu de la piedra (la Levallois ente elles). Esto fae pensar a dalgunos investigadores que con elles los neandertales podíen aprovechar, con menor gastu de material líticu, la so gran fuercia d'agarre (en rellación col home modernu)[5].
Nel norte d'África y l'Oriente Prósimu les ferramientes musterienses foron producíes por homes modernos. Nel Mediterraneu oriental, por exemplu, les pieces producíes por neandertales son indistinguibles de les feches polos homes modernos[6]. La industria musteriense norteafricana remóntase a unos 315.000 años d'antigüedá[1].
Delles posibles variantes dientro del musteriense son la denticulada, la charentiense[7], la típica y dos tipos de musteriense de tradición achelense, el A y el B[8]. El musteriense foi dando pasu, ente 45.000-40.000 BP, a la chatelperroniense[9], una industria de transición ente los paleolíticos Mediu y Superior que la so esistencia ye oxetu de discutiniu polos prehistoriadores.