Oenocarpus bataua var. bataua

Oenocarpus bataua var. bataua
Clasificación científica
Superreinu:	Eukaryota
Reinu:	Plantae
División:	Magnoliophyta
Clas:	Liliopsida
Subclas:	Commelinidae
Orde:	Arecales
Familia:	Arecaceae
Subfamilia:	Arecoideae
Tribu:	Areceae
Subtribu:	Euterpeinae
Xéneru:	Oenocarpus
Especie:	O. bataua Mart. 1823[1]
Subespecie:	Oenocarpus bataua var. bataua (Mart. 1823) Burret 1929
Consultes
Royal Botanic Gardens, Kew	Royal Botanic Gardens, Kew
World Flora Online	World Flora online
[editar datos en Wikidata]

Oenocarpus bataua var. bataua (Mart. 1823) Burret 1929 o Jessenia bataua, la palma de seje, milpesos, unamo, ungurahua o patabá ye una planta de la familia de les palmeres.

Distribución y hábitat

Ye una palma abondosa en zones húmedes y pluviales a menos de 1000 msnm al noroccidente de Suramérica dende Panamá hasta'l sur d'América tropical. Distribúise per Panamá, Venezuela, Colombia, Bolivia, Ecuador y Perú.^[2] Ente otros llugares, ye autóctona del Conceyu Cedeño (Bolívar), Estáu Bolívar, Venezuela, que'l so frutu forma parte de la tradición culinaria de la rexón.

Descripción

Carauterizar por un estípite (tarmu) solitariu erecto, de 10 a 25 m d'altor y 20 a 30 cm de diámetru, llisu, conspicuamente anilláu. Tien de 10 a 16 fueyes terminales, pendulaes escontra los llaos, con peciolu de 1 a 50 cm y raquis de 3 a 7 m de llargor; ápiz acumináu, llimbu pinnáu, pinnas alternes d'hasta 2 m de llargu y 15 cm d'anchu, aproximao 100 a cada llau, asitiaes nun mesmu planu.^[3]

Inflorescencia de 1 a 2 m de llargor, con cerca de 300 raquilas d'hasta 1,3 m de llargu. Flores marielles con sépalos hasta de 2 mm y pétalos hasta de 7 mm.^[3]

Los frutos son negru-violáceos, oblongos, de 3 a 4 cm de llargor y 2 cm de diámetru, con exocarpio delgáu y llisu, mesocarpiu carnosu y ricu n'aceite d'escelente calidá, con 4 per cientu de proteína y pesu de 10 a 15 gramos cada unu, representáu la magaya'l 40 per cientu del pesu. Cada palmera produz ente 3 y 4 recímanos y cada recímanu tien más de mil fruto.^[4]

Usos

Tradicionalmente los indíxenes recoyeron el frutu y maurecer n'agua tibio pa preparar bébores refrescantes y en dellos casos pa estrayer l'aceite.^[3] Tamién ye comestible'l cogollo frescu y pa la realización de la arepa de corobas popular nel Estáu Bolívar. Amás na palma críense bárabos comestibles de coleópteros.^[5]

L'aceite utilizar na medicina tradicional pa solliviar la tos y la bronquitis.^[4]

El raquis foi usáu pa fabricar fleches y les fueyes pa cestes o viviendes provisionales.^[3] La palma ye utilizada polos indíxenes pa la fabricación de cabanos llamaos churuata les cualos son usaes como vivienda de los indíxenes.

Nel futuru, esta palma podría ser industrializada pa la producción d'aceite,^[4] tantu pola calidá del mesmu, porque s'afai a suelos probes y la producción de frutos ye bien abondosu.

Tamién s'utilizó l'aceite que d'ella s'estrayi, sol nome d'Aceite de Ungurahua, como rexenerador capilar.

La fruta dar ente los meses d'abril y mayu y della puédese llograr aceite, xabón, alimentu p'animales y la popular "Arepa de Coroba".

Aceto del Patauá

Tradicionalmente, los indios recoyeron el frutu y haber maurecíu na agua tibio pa preparar bébores y tamién pa estrayer aceite.^[6] Los sos drupes contienen ocho a diez per cientu d'aceite. El Meolo frescu tamién ye comestible. Amás de la palma de la mano pa crear besouros.^[7]

L'aceite utilizar na medicina tradicional pa solliviar la tos y bronquitis.^[8] y como tónicu pal pelo. Por cuenta de les sos constantes químiques, el sabor y el golor cuando refináu paécense enforma al d'aceite oliva.^[9] Tradicionalmente, aceite de patauá ye utilizáu poles comunidaes amazóniques nos alimentos fritos, y como tónicu pa tratar calvez.6 L'aceite ye bonu pa munchos problemes de salú y actúa como un llaxante, remediu pa la tuberculosis, asma y otros problemes respiratorios. Tamién s'utiliza na producción de cosméticos, yá que puede ser utilizáu como un tónicu p'anidiar el pelo. Un famosu investigador que vivía nun pueblu Kayapó dixo que los indios atopábense más formosos, nutríos y sanos en mientres la fructificación de patauazeiro.^[10]

Aceto del Patauá.

Datos químicos y físicos del Pataua aceite
Índiz	Unidad	Pataua	OLIVA
Índiz de refraición (40 ° C)	-	1,459-1,469	1,68 a 1,471
Índiz de Yodu	gl2	70-83	78-90
Índiz de saponificación	mg KOH \ g	190 - 210	187-196
Densidá (20 ° C)	ltr \g	0,905-0,918	0,914-0,919
Fusión	° C	16	14

Sinonimia

• Oenocarpus batawa Wallace (1853), orth. var.
• Jessenia polycarpa H.Karst. (1857).
• Jessenia repanda Engl. (1865).
• Jessenia bataua (Mart.) Burret (1928).
• Jessenia weberbaueri Burret (1929).^[2]

Referencies

1. Martius, Carl von. 1823. Historia Naturalis Palmarum II: 23. Lipsiae (Leipzig): T.O. Weigel.
2. «Oenocarpus bataua var. bataua». Royal Botanic Gardens, Kew: World Checklist of Selected Plant Families. Archiváu dende l'orixinal, el 2012-08-29. Consultáu'l 17 d'agostu de 2009.
3. Galeano, Gloria 1991. Les palmes de la rexón del Araracuara. Bogotá: TOPEMBOS - Unniversidad Nacional. Segunda edición, 1992, p.p. 146-148.
4. Vallina Rendón, Darío 2002. "Oenocarpus bataua, seje"; Colombia Amazónica, separata especies promisorias 1. Corporación Colombiana pa l'Amazonia –Araracuara- COA.
5. La Rotta, Constanza 1990. Especies utilizaes pola Comunidá Miraña: 296-297. Bogotá: WWF - FEN.
6. Galeano, Gloria 1991. Les palmes de la rexón del Araracuara. Bogotá: TOPEMBOS - Universidá Nacional. Segunda edición, 1992, p.p. 146-148.
7. La Rotta, Constanza 1990. Especies utilizaes pola Comunidá Miraña: 296-297. Bogotá: WWF - FEN.
8. Vallina Rendón, Darío 2002. "Oenocarpus bataua, seje"; Colombia Amazónica, separata especies promisorias 1. Corporación Colombiana pa l'Amazonia –Araracuara- COA.
9. CALVACANTE, Paulo B. Frutes comestíveis da Amazônia. – Belém: Museu paraense Emilio Goeldi, 1991.
10. PATAUÁ. http://www.cifor.org/publications/pdf_files/Books/BShanley1001/203_208.pdf

Enllaces esternos

• Imáxenes en Google.

Wikispecies tien un artículu sobre Oenocarpus bataua var. bataua.