Pautu de Varsovia

Pautu de Varsovia
organización internacional y alianza militar
Llocalización
Sede Moscú
Historia
Fundación14 mayu 1955
Disolución 1r xunetu 1991
Orixe del nome Tratado de Varsovia (es) Traducir
Eslogan Union of peace and socialism (en)
Unió de pau i socialisme (ca)
Unie míru a socialismu (cs)
Союз мира и социализма (ru)
Union de paze e sociałismo (vec)
Participación empresarial
Formáu por República Popular de Albania (es) Traducir
República Popular de Bulgaria
República Socialista de Checoslovaquia (es) Traducir
República Democrática Alemana
República Popular Húngara (es) Traducir
República Popular de Polonia
República Socialista de Rumanía
Xunión Soviética
Datos económicos
Emplegaos 7300
Cambiar los datos en Wikidata

El Pactu de Varsovia (formalmente nomáu Tratáu d'Amistá, Cooperación y Asistencia Mutua) foi una alianza militar qu'axuntó, demientres la Guerra fría (1955-1991), a ocho estaos comunistas d'Europa Central y Oriental. Yera'l complementu militar al Conseyu pa l'Asistencia Económica Mutua (COMECON), que tenía los mesmos miembros qu'elli. El pactu foi, en parte, una rempuesta soviética a la integración de la República Federal d'Alemaña na OTAN en 1955[1], pero tamién respondía al deseyu soviéticu de mantener el control sobro los exércitos de los países de la Europa central y oriental[2]. El so oxetivu, como diz el preámbulu del pactu, yera'l mantenimientu de la paz n'Europa siguiendo como guía los principios recoyíos na Carta de les Naciones Xuníes (1945). Dempués del colapsu de la Xunión Soviética la alianza dio pasu a la Organización del Tratáu de la Seguridá Coleutiva, na que yá nun s'integraron dengún de los países europeos que formaben el pactu.

Países miembros

[editar | editar la fonte]
Miembros del Pactu de Varsovia (en colloráu) y de la OTAN (n'azul) en 1983, col númberu de miembros de les sos fuercies armaes sobreimpresu.

Los miembros fundadores del Tratáu d'Amistá, Cooperación y Asistencia Mutua foron:

En xunetu de 1963 la República Popular de Mongolia pidió incorporase al pactu, acordies colo especificao nel so artículu 9. De magar el testu del pactu aplicábase namái al continente européu, facía falta facer un protocolu especial que lo permitiera. El conflictu ente la República Popular China y la Xunión Soviética fizo que Mongolia, al final, caltuviera l'estatus d'observador, que tuviera tamién la propia China hasta 1961. Sicasí, hebo tropes soviétiques acuartelaes en Mongolia dende 1966.

Organización

[editar | editar la fonte]

Los miembros del Pactu de Varsovia alcordaron, con pallabres perasemeyaes a les del tratáu que dio orixe a la OTAN, cooperar pal caltenimientu de la paz, organizase conxuntamente ante l'amenaza d'un ataque previsible (artículu 3), la defensa mutua en casu d'ataque esternu (art. 4), y l'establecimientu d'un Estáu Mayor conxuntu pa coordinar los esfuercios militares nacionales (art. 5). El tratáu, que contenía once artículos, nun facía referencia denguna al réxime políticu qu'habíen tener los sos miembros, y declarábase abiertu a cualesquier estáu (art. 9) siempres qu'hubiera unanimidá de tolos miembros pa la so almisión. Taba afitada tamién la non intervención nos asuntos internos de los otros países del pactu, y el respetu a la so soberanía nacional ya independencia política.Tenía una vixencia de venti años renovables, y tolos países podíen revocalu'n cualesquier momentu. El tratáu orixinal foi robláu en cuatro exemplares col so testu en rusu, alemán, checu y polacu.

Un Comité Políticu, formáu polos xefes de gobierno de los estaos miembros, reuníase añalmente pa establecer les polítiques ya oxetivos del añu viniente. La mayoría de les veces na reunión participaben tamién los ministros de defensa, los xefes de les fuercies armaes y los miembros del Estáu Mayor de caúna d'elles. Amás del comité políticu el pactu tenía tamién un Comité Asesor Militar, un Comité Téunicu y d'Investigación, un Conseyu de Secretarios de Defensa y un Estáu Mayor conxuntu, que'l primer comandante en xefe de so foi Iván Stepánovich Kónev. Magar que'l pactu cumplió'l so oxetivu d'evitar una declaración de guerra ente los sos miembros y les potencies occidentales, y poro les midíes militares nun tuvieron que ponese en práutica, en casu de guerra l'Estáu Mayor conxuntu había ser l'autoridá suprema sobre tolos exércitos de los países miembros, que sumaben un total de 6.200.000 soldaos, 65.000 tanques, 2.000 barcos de guerra y 15.000 aviones de combate, amás de los misiles nucleares instalaos en varios d'ellos. En tiempu de paz esi Estáu Mayor namái mandaba sobre les fuercies destinaes fuera del so país d'orixe.

Historia

[editar | editar la fonte]

La formación del Pactu

[editar | editar la fonte]

En marzu de 1954 la URSS, temerosa del renacimientu del militarismu alemán na Alemaña occidental, solicitó l'ingresu na OTAN[3]. D'aquella había completaose la desnazificación del país, y la organización Gehlen, antecesora del serviciu federal d'intelixencia de l'Alemaña occidental, yera operativu y cuntaba nes sos files con cientos d'antiguos nazis[4]

Palaciu presidencial de Varsovia, aú se firmó'l Pactu.

La solicitú soviética d'axuntase a la OTAN surdió como resultáu de la Conferencia de Berlín, celebrada en xineru y febreru de 1954. El ministru d'asuntos esteriores soviéticu, Vyacheslav Molotov, fizo varies propuestes pa la reunificación d'Alemaña[5] y pa la celebración d'eleiciones pa elixir un gobiernu pal nuevu país cola única condición de la retirada de les tropes de les cuatro potencies ocupantes y la proclamación de la neutralidá alemana[6], pero toes foron refugaes polos otros ministros d'asuntos esteriores: el norteamericanu John Foster Dulles, el británicu Anthony Eden y el francés Georges Bidault. Les propuestes pa la reunificación alemana, sicasi, nun yeren cosa nueva: yá en 1952 les conversaciones ente les cuatro potencies interrumpiéranse dempués de que Gran Bretaña, Francia y los Estaos Xuníos insistieran en que l'Alemaña unificada nun había ser neutral y había permitíse-y xunise a la Comunidá Europea de Defensa (CED) y rearmase.

Molotov, temerosu de que la CED acabara siendo un bloque antisoviéticu, y "buscando prevenir la formación de grupos d'estaos europeos formaos p'amenazar a otros estaos europeos", fizo una propuesta pa la formación d'un tratáu xeneral européu de seguridá coleutiva "abiertu a tolos estaos europeos con independencia del so sistema de sociedá", qu'habría d'incluyir a l'Alemaña unificada[7]. Esta propuesta, fecha pola URSS pa desmontar la CED, foi tamién refugada poles otres trés grandes potencies[8].

El primer ministru de la República Democrática Alemana, Otto Grotewohl, na ceremonia de la firma del tratáu.

Un mes dempués la propuesta de tratáu européu foi rechazada non solo polos que sofitaben abiertamente la CED, sino tamién polos que s'oponíen a ella. Asina, el dirixente gaullista francés Palewski considerábala "inaceptable por escluyir a los Estaos Xuníos de la participación nel sistema coleutivu de seguridá européu"[9]. Los soviéticos, entóncenes, ficieron una nueva propuesta na qu'aceptaban la participación d'Estaos Xuníos nel alcuerdu, y previniendo que los europeos occidentales diben considerala un intentu de liquidar el pactu atlánticu, declararon que taben "dispuestos a desaminar, en conxuntu colos otros interesaos, la cuestión de la participación de la URSS na Alianza Atlántica", especificando que nun condicionaba la entrada d'Estaos Xuníos nel tratáu européu a la de so na OTAN[10].

Toes estes propuestes, otra vuelta, foron refugaes[11]. Ye clarificadora al respectu la posición del xeneral británicu Hastings Ismay, secretariu xeneral de la OTAN y partidariu de la so espansión, qu'afirmó qu'esta "había crecer hasta agrupar a tol mundu llibre embaxu'l so paragües", y tamién que "l'aceptación de la propuesta soviética yera asemeyao a si se dexara a un lladrón ingresar na policía"[12].

N'abril de 1954 el canciller alemán Konrad Adenauer visitó por primer vegada los Estaos Xuníos, reuniéndose ellí con Richard Nixon, Dwight D. Eisenhower y Dulles. De resultes la ratificación de la CED retrasose, pero los norteamericanos dexáron-y pernidio a Adenauer que la CED había de convertise una parte de la OTAN[13].

L'alcordanza de la ocupación nazi taba perviva entá, y el rearmamientu alemán yera vistu con medrana en Francia. El 30 d'agostu de 1954 el parllamentu francés refugó el tratáu de la CED, garantizando que nun tuviera ésitu[14] y bloqueando asina'l principal oxetivu de la política d'Estaos Xuníos pa Europa: asociar militarmente a Alemaña col bloque occidental[15]. El Departamentu d'Estáu norteamericanu entamó a buscar alternatives, y decidió invitar a Alemaña a xuntase a la OTAN. En casu de vetu francés buscaríense alternatives pa consiguir el rearmamientu alemán fuera de la OTAN[16].

El 23 d'ochobre de 1954, namái nueve años dempués de la derrota nazi, la República Federal d'Alemaña foi almitida nel pactu atlánticu, convirtiéndose asina en miembru de la OTAN. La so incorporación efectiva, el 9 de mayu de 1955, foi saludada pol ministru d'asuntos esteriores noruegu, Halvard Lange, como "un momentu decisivu na historia del continente"[17].

El 14 de mayu de 1955 la URSS y otros siete países europeos, "reafirmando'l so deseyu de que s'establezca un sistema de seguridá coleutiva europea basada na participación de tolos estaos europeos con independencia de los sos sistemes sociales y políticos" establecieron el Pactu de Varsovia en rempuesta a la integración de l'Alemaña federal na OTAN, declarando tamién que "una Alemaña occidental remilitarizada ya integrada nel pactu atlánticu (...) aumenta'l peligru de guerra y constitúi una amenaza pa la seguridá nacional de los países pacíficos (...), y ello obliga a los estaos europeos amantes de la paz a tomar les midíes necesaries pa la salvaguarda de la so seguridá"[18]. Ún de los estaos fundadores, la República Democrática Alemana, foi rearmada pola Xunión Soviética, qu'estableció tamién tropes de so nel so territoriu pa contrarrestar el rearme de l'Alemania occidental.

El Pactu demientres la Guerra fría

[editar | editar la fonte]
Walter Ulbricht, presidente del Conseyu d'Estáu de la RDA, saluda a Ivan Yakubovsky, comandante en xefe de les Fuercies Armaes de los estaos del Pactu de Varsovia (ochobre 1970).

Mientres 36 años la OTAN y el Pactu de Varsovia nun llibraron denguna guerra escontra l'otru n'Europa. La Xunión Soviética y los Estaos Xuníos, colos sos aliaos, desarrollaron polítiques de contención del otro bloque, buscando siempres, nuna carrera d'armamentu ensin fin, tener la superioridá teórica pa disuadir al campu contrariu d'entamar una guerra. Al tiempu, trabayaben por aumentar la so influyencia nos países ayenos a los sos pactos respeutivos.

En 1956, tres de la declaración del gobiernu d'Imre Nagy de qu'Hungría había abandonar el Pactu, tropes soviétiques entraron nel país y cambiaron el gobiernu. Les revueltes populares escontra esta actuación foron reprimíes polos soldaos soviéticos, que mataron a unos 2.500 ciudadanos húngaros. La única aición conxunta de tropes de dellos países del Pactu foi la invasión de Checoslovaquia n'agostu de 1968. Nella participaron tropes de tolos países miembros, sacante Rumanía y Albania. Esa intervención producióse de resultes de la nomada doctrina Brézhnev, que marcaba la política militar esterior de la URSS naquella dómina, qu'estableciá que cuando hai fuercies hostiles al socialismu que tenten de camudar el réxime políticu d'un país socialista hacia'l capitalismu el problema nun ye namái del país, sinón un problema común que concierne a tolos países socialistes, y que los forciaba a actuar.

N'avientu de 1988 Gorbachov, como máximu dirixente de la URSS, enunció la nomada doctrina Sinatra, qu'establecía l'abandonu de la doctrina Brézhnev y la non intervención soviética pa influyir nel desarrollu internu de los países de la so órbita.

El final del pactu

[editar | editar la fonte]

En 1989 el descontentu de les sociedaes de los países de la Europa oriental forciaron, aprovechando les reformes introducíes por Gorbachov, la salida de los comunistes del gobiernu; pa 1991 nun había yá gobiernos d'esi signu en dengún de los estaos del Pactu. El 25 de febreru d'esi añu una reunión de los ministros de defensa de los miembros del Pactu, celebrada n'Hungría, acordó disolvelu[19]. El 1 de xunetu d'esi añu el presidente checoslovacu Václav Havel abandonolo formalmente, xunto colos gobiernos húngaru y polacu. El tratáu yá taba fináu de facto dende avientu de 1989, cuando nun respondió a la revolución violenta qu'acabó col réxime comunista de Rumanía. La URSS abandonó'l pactu n'avientu de 1991.

El 12 de marzu de 1999 la República Checa, Hungría y Polonia xuniéronse a la OTAN, y Bulgaria, Estonia, Letonia, Lituania, Rumanía y Eslovaquia ficieron neto en marzu de 2004. Albania foi l'últimu país en xunise al pactu atlánticu n'abril de 2009.

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Broadhurst, Arlene Idol. The Future of European Alliance Systems. Boulder (Colorado), Westview Press, 1982, p. 137. ISBN 0-86531-413-6.
  2. ↑ Web del Proyeutu Internacional d'Historia de la Guerra Fría, del Wilson Center (n'inglés).
  3. ↑ NATO facts, na web de la Canadian Broadcasting Corporation (n'inglés).
  4. ↑ Höhne, Heinz; Zolling, Hermann, The General Was a Spy: The Truth about General Gehlen and His Spy Ring. New York, Coward, McCann & Geoghegan, 1972, p. 31.
  5. ↑ Molotov, Vyacheslav (1954b). Statements at Berlin Conference of Foreign Ministers of U.S.S.R., France, Great Britain and U.S.A., January 25-February 18, 1954. Foreign Languages Publishing House, p. 197-201.
  6. ↑ Molotov, Vyacheslav (1954b). Statements at Berlin Conference of Foreign Ministers of U.S.S.R., France, Great Britain and U.S.A., January 25-February 18, 1954. Foreign Languages Publishing House, p. 197-98, 203, 212.
  7. ↑ Propuesta d'un tratáu xeneral pa la seguridá coleutiva n'Europa (n'inglés), na web del Centre Virtuel de la Connaissance sur l'Europe (CVCE).
  8. ↑ Molotov, Vyacheslav (1954b). Statements at Berlin Conference of Foreign Ministers of U.S.S.R., France, Great Britain and U.S.A., January 25-February 18, 1954. Foreign Languages Publishing House, p. 214.
  9. ↑ Propuesta de la URSS p'axuntase a la OTAN, marzu 1954 (n'inglés), na web del Wilson Center.
  10. ↑ Propuesta de la URSS p'axuntase a la OTAN, marzu 1954 (n'inglés), na web del Wilson Center.
  11. ↑ Testu final de la rempuesta de les tres potencies occidentales a la propuesta soviética (n'inglés), na web de la OTAN.
  12. ↑ Rempuesta de Lord Ismay al pidimientu soviéticu (n'inglés), na web de la OTAN.
  13. ↑ Adenauer, Konrad (1966b). Konrad Adenauer Memoirs 1945-53. Henry Regnery Company, p. 662.]
  14. ↑ Debates de l'Asamblea Nacional francesa alrodiu de la cuestión (en francés), na web del CVCE.
  15. ↑ Alternatives d'Estaos Xuníos a la CED (n'inglés), na web Foreign Relations of the United States.
  16. ↑ Alternatives pal rearmamientu alemán fuera de la OTAN (n'inglés), na web Foreign Relations of the United States
  17. ↑ West Germany accepted into NATO (n'inglés), na web de la BBC.
  18. ↑ Testu del Pactu de Varsovia na web del Avalon Project de la Universidá de Yale (n'inglés).
  19. ↑ Disolución del Pactu de Varsovia y del CAME, na web del The Christian Science Monitor (n'inglés).