Reinu de Yeke

Reinu de Yeke
(de 1856 a 20 avientu 1891)
estáu desapaecíu
Alministración
Xeografía
Cambiar los datos en Wikidata

El Reinu de Yeke (tamién llamáu Garaganze o Gareganze) taba allugáu na actual Katanga (República Democrática d'El Congu) y formáu por persones del pueblu garaganze o yeke que tuvo una curtia duración. Foi fundáu y gobernáu por un solu rei, Msiri (Mwenda Msiri Ngelengwa Shitambi), ente 1856 y 1891. Aportó a l'estáu más poderosu del sur del África central, controlando cerca de mediu millón de quilómetros cuadraos.

Controlaba la única vía comercial que travesaba'l continente d'este a oeste, el desiertu del Kalahari y el Reinu de Lozi nel sur hasta'l selves congoleses nel norte bloquiaron les rutes alternatives. Dichu control foi llográu pol usu de los recursos naturales de que disponíen, les sos armes de fueu y aliances matrimoniales. Comerciaban principalmente cobre pero tamién marfil, pólvora, armes de fueu y esclavos. Los sos socios más importantes fueron los portugueses del área de Benguela, Tippu Tip unviáu dende Zanzíbar nel norte y comerciantes suaḥilis y nyamwezi nel este lo que llevaba a tratar indireutamente col sultán de Zanzíbar.[1]

Msiri creó un exércitu permanente de 2.000[2]a 3.000[3]homes armaos con armes de fueu mercaes na mariña oriental en cuenta de marfil.[2]

Msiri (c. 1830-1891) yera de fechu un nyamwezi nacíu en Tabora que se convirtió nel socesor del xefe Wasanga del ríu Luapula en ganando a los xefes lundas rivales. Una vegada instaláu como gobernante él ganó a les tribus vecines, conquistándoles y convirtiendo el cacicazgo nun reinu.

Dende la so capital, Bunkeya, el reinu espandióse a cuenta de les tierres occidentales del Reinu de Cazembe y detuvo la espansión del Imperiu lunda nel sur y conquisto delles tribus al suroeste tratando de llegar a Angola.

Cuando'l rei Leopoldu II de Bélxica foi informáu de que Katanga yera una rexón rica en cobre y posiblemente oru y que les rutes comerciales ente este y oeste controlar los garaganzes unvió espediciones pa llograr un tratáu pol cual el reinu xunir al Estáu Llibre del Congo (francés État indépendant du Congo, EIC). Cecil Rhodes unvió les sos propies espediciones pa llograr lo mesmo pero a nome de la Compañía Británica de Sudáfrica (inglés British South Africa Company, BSAC). Finalmente Katanga foi ganada pola espedición belga del capitán William Grant Stairs (1863-1892) quién punxo términu al reinu prindando y executando a Msiri. El territoriu paso a ser parte del EIC, esto ye, sol so mandatu personal pa depués ser parte del Congo Belga.[1]

Stairs instalo a unu de los fíos de Msiri como nuevu gobernante, Mukanda-Bantú foi nomáu xefe d'un territoriu d'apenes 20 km alredor de Bunkeya.[1] Tocantes a la capital, de los 60.000 a 80.000 habitantes que tenía al morrer Msiri (sumaos los de les aldegues vecines) un añu tres la so muerte quedaben namái 10.000 a 20.000.[4] El cacicazgo continua entá güei col nome de Mwata Msiri.[5]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Joseph A. Moloney (1893). With Captain Stairs to Katanga. Londres: S. Low, Marston & Company
  2. ↑ 2,0 2,1 Amy McKenna (2011). The History of Central and Eastern Africa. Nueva YORK: Rosen Publishing Group, páxs. 16. ISBN 978-1-61530-322-9.
  3. ↑ Sean Rorison (2012) [2008]. Bradt Travel Guide Democratic Republic of the Congo. Chalfont St Peter; Guilford: Bradt Travel Guides, páxs. 160. ISBN 978-1-84162-391-7.
  4. ↑ Arnot, R. S (1958). "F S Arnot and Msidi" Northern Rhodesia Journal, III (5), 428−434.
  5. ↑ «King Msiri». Archiváu dende l'orixinal, el 2019-07-18.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]