Rhincodon typus

Rhincodon typus
tiburón ballena
Estáu de caltenimientu
En peligru (EN)
En peligru (IUCN 3.1)[1]
Clasificación científica
Reinu: Animalia
Filu: Chordata
Subfilu: Vertebráu
Clas: Chondrichthyes
Subclas: Elasmobranchii
Superorde: Selachimorpha
Orde: Orectolobiformes
Familia: Rhincodontidae
J. P. Müller & Henle, 1839
Xéneru: Rhincodon
Smith, 1829
Especie: R. typus
Smith, 1829
Distribución
Sinonimia
  • Micristodus punctatus Gill, 1865
  • Rhineodon Denison, 1937
  • Rhiniodon typus A. Smith, 1828
  • Rhinodon pentalineatus Kishinouye, 1901
  • Rhinodon typicus Müller & Henle, 1839
Consultes
[editar datos en Wikidata]

El tiburón ballena[2] (Rhincodon typus) ye una especie d'elasmobranquiu orectolobiforme, únicu miembru de la familia Rhincodontidae y del xéneru Rhincodon. Ye'l pexe esistente más grande del mundu, con aproximao 12 m de llargor. Habita n'agües templaes tropicales y subtropicales. Piénsase qu'habita la Tierra dende hai sesenta millones d'años.[3]

Nome

[editar | editar la fonte]
Tiburón ballena de 8 metros de llargu, penerando plancton pela nueche, en Maldives
Tamañu comparáu con un humanu

El primer exemplar identificáu midía 4,6 metros de llargor y foi arponeado y prindáu nes mariñes de Table Bay, Sudáfrica, en 1828. L'espécime foi vendíu a Pay Pay por 6 £, y la so holotipo amosar nel Muséu d'Historia Natural de París.[4] La primer cita científica foi dada al añu siguiente por Andrew Smith, un médicu militar venceyáu al exércitu británicu, que s'atopaba aparcáu en Ciudá del Cabu. En 1849 publicó una descripción más detallada de la especie. Asignóse-y el nome de "tiburón ballena" por cuenta de la fisioloxía del pexe, yá que se trata d'un tiburón pero tien un tamañu comparable al d'una ballena. Na relixón vietnamita venérase-y como a una deidá, y llámase-y "Ca Ong", que significa lliteralmente "Señor Pexe". Tamién recibe'l nome de pexe apoderó, dámero, o pez dama, pol clásicu xuegu de mesa.

Hábitat

[editar | editar la fonte]

Habita nos océanos y mares templaos, cerca de los trópicos, anque dellos exemplares fueron reparaos n'agües más fríes, como les de la mariña de Nueva York.[5] Créese que son peces peláxicos, pero en determinaes temporaes migren grandes distancies escontra zones costeres, como Ningaloo Reef en Australia Occidental, Utila n'Hondures, Donsol y Batangues en Filipines, la islla de Holbox nel estáu de Quintana Roo, les penínsules de Yucatán y Baxa California, Méxicu, mariñes de Venezuela (ocumare de la Mariña) les islles del archipiélagu de Zanzíbar, (Pemba y Unguja), na mariña de Tanzania, en Ceiba y nel archipiélagu de les Perlles en Panamá.[6] Anque ye frecuente atopalo mar adientro, tamién ye posible columbralo cerca de la mariña, entrando en llagunes o atolones de coral, y cerca de les desaguaes de los ríos. Suel permanecer dientro de los ±30° de llatitú, y a una fondura de 700 metros.[7] Suel actuar de forma solitaria, anque de xemes en cuando formen grupos p'alimentase en zones con grandes concentraciones de comida. Los machos pueden atopase en llugares más desemeyaos, ente que les femes prefieren permanecer en llugares más concretos.

Anatomía

[editar | editar la fonte]
Tiburón ballena nel Acuariu d'Osaka

El so banduyu ye totalmente blancu, ente que'l so envés ye d'un color abuxáu, más escuru que la mayoría de los tiburones, con ensame de llunares y llinies horizontales y verticales de color blancu o amarellentáu, de tala forma que aseméyase a un tableru d'axedrez. Estos manches representen un patrón únicu en cada espécime, polo que s'utilicen pa identificalos y pa censar la so población. La so piel puede llegar a tener 10 centímetros de grosez. El so cuerpu ye hidrodinámicu, allargáu y robezu, y presenta dellos resaltes llonxitudinales na cabeza y l'envés. La so cabeza ye ancha y esplanada, y n'el so llaterales asítiense dos pequeños güeyos, detrás de los cualos tán los espiráculos. La so enorme boca puede llegar a midir 1,5 metros d'anchu, capacidá abonda como p'allugar a una foca nadando de banda, y n'el so quexales topa una gran cantidá de files de pequeños dientes.[8] Tien cinco grandes pares de branquies, que les sos hendiduras son enormes. Tien un par d'aletes dorsales y aletes pectorales, siendo estes postreres bien poderoses. La cola d'estos seres puede midir más de 2,5 metros de llau a llau. Nos tiburones ballena nueves l'aleta cimera de la cola ye más grande que l'aleta inferior, sicasí la cola d'un adultu tien forma de media lluna, y ye la que-yos apurre la propulsión. Sicasí, el tiburón ballena nun ye un nadador eficiente, pos utiliza tol cuerpu pa nadar, lo cual nun suel ser frecuente nos pexes, y por ello muévese a una velocidá media de 5 km/h, una velocidá relativamente lenta pa un pexe de tan enorme tamañu.

L'espécime más grande del que se tien rexistru foi prindáu'l 11 de payares de 1947, bien próximu a la isla de Baba, cerca de Karachi, Paquistán. Midía 12,65 metros de llargu y pesaba más de 21,5 tonelaes.[9] Sicasí, esisten munches hestories de tiburones ballena más grandes, méntense llargores de percima de los 18 metros, que, per otra parte, nun son nada estrañes na lliteratura popular, pero nun esisten rexistros nin pruebes científiques que sofiten la so esistencia. En 1868, el botánicu irlandés Edward Perceval Wright, mientres braniaba nes islles Seixeles, reparó dellos especímenes de tiburones ballena, y aseguró haber vistu exemplares de más de 15 metros de llargor, ya inclusive dalgunu que devasaba los 21 metros.

Nuna publicación de 1925, Hugh McCormick Smith describe a un tiburón ballena d'enorme tamañu atrapáu nuna trampa pa pexes de bambú de Tailandia en 1919. El tiburón yera demasiáu pesáu como pa desembarcalo en tierra firme, pero Smith envaloró que'l so llargor yera de siquier 17 metros, y que'l so pesu rondaba les 37 tonelaes, anque más tarde esaxeráronse estes cifres, llegándose a afirmar que midía 17,98 metros y que pesaba 43 tonelaes. Inclusive hubo avisos de tiburones ballena de 23 metros. En 1934, el barcu Maurguani atopar con un tiburón ballena mientres saleaba pel sur del océanu Pacíficu, y cutiólu, lo que fizo que quedara bloquiáu na proa del barcu, cúntase que midía 4,6 metros per un sitiu del barcu y 12,2 metros pol otru.[10] Sía comoquier, nun esiste documentación fiable sobre nengunu d'estos fechos, polo que siguen siendo pocu más que "lleendes marines".

Alimentación

[editar | editar la fonte]
Tiburón ballena nadando xunto con otros pexes

Ye una de les trés especies de tiburones que s'alimenten por aciu un mecanismu de filtración de l'agua, xunto col tiburón pelegrín (Cetorhinus maximus) y el tiburón boquiancho (Megachasma pelagios). Aliméntase principalmente de fitoplancton, necton, macro algues, y kril, pero dacuando tamién lo fai de crustáceos, como bárabos de cámbaru, calamares, y bancos de pexes pequeños, como les anchovetes, sardines, caballa, y atún. Los numberosos dientes de que dispón nun xueguen nengún papel determinante na alimentación, ello ye que son d'amenorgáu tamañu. En llugar de dientes, el tiburón ballena zuca gran cantidá d'agua, y al cerrar la boca penerar al traviés de los sos peñes branquiales. Nel pequeñu intervalu de tiempu ente que cierra la boca y abre los sos peñes branquiales, el plancton quédase atrapáu nos dentículos dermales. Esti mecanismu de filtración previén el pasu de too fluyíu ente les branquies, y tou lo que mida más de 2 o 3 milímetros de diámetru queda atrapáu, y darréu encloyáu. Reparóse qu'estos tiburones emiten una especie de tos, que se trata d'un mecanismu de llimpieza pa espulsar l'acumuladura de partícules d'alimentos nes branquies.[7][11][12]

Alcuentra peces o concentraciones de plancton por aciu señales olfatives, pero en cuenta de tomar l'agua constantemente, ye capaz de bombiala al traviés de les sos branquies, y puede absorber l'agua a una velocidá de 1,7 l/s. El tiburón ballena nun precisa avanzar mientres s'alimenta, y munches vegaes reparar en posición vertical y moviéndose enriba y embaxo mientres bombia y penera l'agua viviegamente, al contrariu que'l tiburón pelegrín (Cetorhinus maximus), que tien una forma más pasiva d'alimentase y nun bombia l'agua, sinón que al nadar conduz l'agua escontra les sos branquies.[7][11]

Rexúntense en redol a los petones de la mariña caribeña de Belize, complementando la so dieta diaria coles güeves del pargo cubera, que les deposita nes fases del plenilluniu y del cuartu creciente y menguante de la Lluna nos meses de mayu, xunu, y xunetu.

Rellación col home

[editar | editar la fonte]
Comparanza de tamañu con un ser humanu

Esta especie, a pesar del so enorme tamañu, nun supón nengún peligru pal ser humanu. Ye un exemplu bien citáu ante la fama que tienen los tiburones de devoradores de persones. En realidá, son bastante cariñosos, y suelen ser juguetones colos buzos. Inclusive esisten informes, anque ensin confirmar, de tiburones ballena que salen a la superficie pámpana arriba por que'l buzu tásque-yos la barriga y esanície-yos los parásitos.

Esti tiburón ye reparáu bien de cutiu por buzos y por turistes a bordu de llanches frente a la península de Yucatán na isla de Holbox, nes islles de la Badea d'Hondures, nes islles Maldives, les islles Galápagos d'Ecuador; en Filipines, Tailandia, el mar Roxu, Ningaloo Reef y islla Christmas d'Australia Occidental, Tofo Beach en Mozambique, y la badea de Sodwana en Sudáfrica. Dalgunos d'estos llugares, como por casu n'Australia Occidental, convirtiéronse en puntos centrales de la industria del ecoturismo.

La mayor concentración de tiburones ballena nel mundu atópase en Filipines. Ente los meses de xineru y mayu, arrexuntar nes mariñes pocu fondes de Donsol, na provincia de Sorsogon. Dellos buceadores bien afortunaos atoparon tiburones ballena en Puertu Ricu, en República Dominicana y les islles Seixles. Ente avientu y setiembre, ye bien frecuente atopase con dalgún exemplar na badea de La Paz, nel estáu mexicanu de Baxa California Sur, lo mesmo que de mayu a setiembre na mariña nordés del estáu mexicanu de Quintana Roo. Dacuando acompáñenlos pequeños pexes, como la rémora. Apocayá, fueron columbraos nes proximidaes de la isla Tenggol, asitiada na mariña oeste de Malasia Peninsular, onde tamién esisten dellos petones de coral frecuentaos por estos tiburones, como la isla Redang o la isla de Kapes.

Reproducción

[editar | editar la fonte]
Tiburón ballena en Méxicu.

Los sos vezos reproductivos nun tán bien claros. Por aciu les observaciones d'una fema en 1910 que tenía 16 güevos n'unu de los sos oviductos deducióse equivocadamente que yeren vivíparos.[13] En 1956 realizóse l'estudiu d'un güevu na mariña de Méxicu, y tou indicaba que se trataba de seres ovíparos, pero en xunetu de 1996 afayóse una fema nes mariñes de Taiwán que tenía unos 300 güevos (el mayor númberu rexistráu de toles especies de tiburón), lo que demostraría que son ovovivíparos.[7][14][15] Les críes salen del güevu nel interior de la so madre, que-yos da a lluz vivos. Los tiburones naciellos suelen midir ente 40 y 60 centímetros de llargor, pero sábese pocu d'ellos, una y bones los exemplares nuevos déxense ver bien raramente, y nun se realizaron estudios morfométricos, nin se sabe enforma de la so tasa de crecedera. Créese qu'algamen el maduror sexual en redol a los 30 años (9 m), y que viven de media unos 100.[16]

Estáu de caltenimientu

[editar | editar la fonte]

Ye l'oxetivu de la pesca artesanal y de la industria pesquero en delles zones costeres onde se dexa ver dacuando. La población d'esta especie ye desconocida, pero ta considerada pola UICN como una especie en peligru.[1] Va Ser prohibida y penada toa pesca, venta, importación y esportación de tiburones ballena pa propósitos comerciales. En Filipines aplícase esta llei dende 1998,[17] y en Taiwán dende mayu de 2007,[18] país onde cada añu matábense aproximao 100 exemplares.

En cautiverio

[editar | editar la fonte]
Tiburón ballena nel Acuariu de Xeorxa

La principal atraición del Acuariu Kaiyukan, en Osaka, Xapón, ye un tiburón ballena, y a partir de 2005, trés exemplares tán estudiándose en cautividá nel Acuariu Churaumi de Xapón. Nel Acuariu de Xeorxa, asitiáu n'Atlanta, caltiénense cuatro más d'estos tiburones, dos machos, de nomes Taroko y Yushan,[19] y dos hembra, de nomes Alice y Trixie. N'este mesmu acuariu, Ralph y Norton, dos tiburones machos en cautividá, morrieron el 11 de xineru de 2007 y el 13 de xunu de 2007 respeutivamente.[20] Los dos machos que s'atopen na actualidá nel acuariu añadieron el 3 de xunu de 2006 coles mires d'estudiar la reproducción d'esta especie en cautividá. Los seis tiburones ballena fueron traíos dende Taiwán, onde los tiburones son un ricu y preciáu manxar por cuenta de la testura y el sabor de la so carne.[ensin referencies]

Migración

[editar | editar la fonte]

Patrones migratorios en Méxicu de tiburón ballena (Rhincodon typus).

Realizáronse dos estudios en paralelu unu nel noroeste del país y otru nel sureste.

Púdose comprobar que la especie nun tien patrones establecíos en cuanto al procesu de migración. Aproximao'l 20 % de los tiburones ballena nueves que llega al golfu de California distribuyir ente les badees de los Ánxeles y de la Paz. Na so mayoría percuerren ente 2100 y 4900 quilómetros. Los exemplares nuevos permanecen dientro del golfu de California posiblemente pa protexese de depredadores y consiguir alimentu. Los adultos viaxen al sur y les femes preñaes dexen el golfu de California.[21]

Nun estudiu financiáu por National Geographic Society nel Llaboratoriu Marín Llamátigu de nueve años de duración hanse mapeado per vía satélite los patrones de migración d'esta especie. Púdose reparar qu'ente mayu y setiembre nuna llocalidá al nordeste de la península de Yucatán axuntar hasta 800 exemplares nun sitiu ricu en plancton. Ellos tornen hasta dempués de seis años al mesmu sitiu y inclusive vuelven mientres dellos años consecutivos, pa distribuyise darréu en zones aledañas.

Los dolce llocalidaes principales de avistamiento allugar ente l'oeste d'Australia ya Indonesia hasta Belice pero nun pueden oldeara en cantidá cola enclavada nel Caribe. Enagora nun se tien conocencia de la so actividá mientres la metá más fría del añu.[22]

Ver tamién

[editar | editar la fonte]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ 1,0 1,1 Pierce, S. J. & Norman, B. (2016). «Rhincodon typus» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2013.2. Consultáu'l 6 de xunetu de 2016.
  2. ↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
  3. ↑ Jurassic Shark (2000) documental de Jacinth O'Donnell; emitíu en Discovery Channel, 5 d'agostu de 2006.
  4. ↑ Compagno, L. J. V. (2001). Sharks of the World: An Annotated and Illustrated Catalogue of Shark Species Known to Date, vol. 2: Bullhead, Mackerel and Carpet Sharks (Heterodontiformes, Lamniformes and Orectolobiformes).. FAO, Roma. ISBN 92-5-104543-7.
  5. ↑ Bradford, Alina (2016). «Facts About Whale Sharks» (inglés). Consultáu'l 30 de xunetu de 2016.
  6. ↑ xigante-docil-en-la mariña.asp
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 "Rhincodon typus". En FishBase (Ranier Froese y Daniel Pauly, eds.). Consultáu en mayu de 2014. N.p.: FishBase, 2014.
  8. ↑ Compagno, L. J. V.. «Species Fact Sheet, Rhincodon typus». Food and Agriculture Organization of the United Nations. Archiváu dende l'orixinal, el 2015-11-05. Consultáu'l 19 de setiembre de 2006.
  9. ↑ Wood, Gerald L. (1990). Animal Facts and Feats. Sterling Pub Co. Inc.. ISBN 0851122353.
  10. ↑ Xavier Maniguet (1991). Jaws of Death. HarperCollins Publishers. ISBN 0007156901.
  11. ↑ 11,0 11,1 Martin, R. Aidan. «Elasmo Research». ReefQuest. Consultáu'l 17 de setiembre de 2006.
  12. ↑ «Whale shark». Icthyology at the Florida Museum of Natural History. Consultáu'l 17 de setiembre de 2006.
  13. ↑ Gudger, Y. W. (1915). «Natural history of the whale shark, Rhineodon typus, Smith». Zoologica 1. páxs. 345-389. 
  14. ↑ Shoou-Jeng Joung, Che-Tsung Chen, Eugenie Clark, Senzo Uchida, y William Y. P. Huang (xunetu de 1996). «The whale shark, Rhincodon typus, is a livebearer: 300 embryos found in one ‘megamamma’ supreme». Environmental Biology of Fishes 46 (3). 
  15. ↑ Eugenie Clark. «Frequently Asked Questions». Archiváu dende l'orixinal, el 28 de payares de 2015. Consultáu'l 26 de setiembre de 2006.
  16. ↑ Whale Shark (Rhincodon typus) Issues Paper. «Biology of Whale Shark». Department of the Environment and Heritage (Australian Government). Consultáu'l 2005.
  17. ↑ «Whale Sharks Receive Protection in the Philippines».
  18. ↑ «COA bans fishing for whale sharks».
  19. ↑ «Aquarium gains two new whale sharks». CNN.com. Archiváu dende l'orixinal, el 3 de xunu de 2007. Consultáu'l 1 de xunu de 2007.
  20. ↑ «2nd whale shark dies at Ga. Aquarium». Yahoo.com. Consultáu'l 13 de xunu de 2007.
  21. ↑ Whaleshark Méxicu.
  22. ↑ «Secrets of Whale Shark Migration Revealed.»

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]