Rionegru

Rionegru
Alministración
País	España
Autonomía	Castiella y Lleón
Provincia	provincia de Zamora
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Rionegro del Puente ^(es)	José Antonio Colino de la Cuesta
Nome oficial	Rionegro del Puente (es)[1]
Códigu postal	49326
Xeografía
Coordenaes	42°00′24″N 6°13′35″W / 42.006666666667°N 6.2263888888889°O / 42.006666666667; -6.2263888888889
Rionegru Rionegru (España)
Superficie	53.44 km²
Altitú	796 m[2]
Llenda con	Mombuey, Manzanal de los Infantes, Peque ^(es) , Molezuelas de la Carballeda, San Pedro de Ceque, Vega de Tera, Calzadilla de Tera, Otero de Bodas y Villardeciervos
Demografía
Población	233 hab. (2023) - 148 homes (2019) - 130 muyeres (2019)
Porcentaxe	0% de provincia de Zamora
Densidá	4,36 hab/km²

Rionegru^[3] (n'español, Rionegro del Puente) ye un conceyu y llocalidá española de la provincia de Zamora y de la comunidá autónoma de Castiella y Llión.

Ye cabeza de la contorna de La Carbayeda y nel so términu municipal atópense les llocalidaes de Rionegru, Garrapatas^[3] (Santa Eulalia del Río Negro), Valluluengu y Villar de Farfón.

La so redolada natural ye d'enorme riqueza, cercanu a la sierra de la Culiebra, la sierra de la Cabreira Baxa y al llagu de Senabria, nel que se caltuvo una rica y variada fauna (llobos, xabalinos, corzos y cigüeñes, ente otres especies). El so cascu urbanu ta travesáu pel ríu Negru y pol Camín de Santiago Senabrés, que la so revitalización sirvió por qu'en l'añu 2007 restaurárase l'antiguu "hospital de pelegrinos" de la cofradería de los Falifos con cuenta de siguiera en dómina actual cola so ancestral y primixenia misión d'atender a los pelegrinos que se dirixen a Santiago per esta ruta.

Na so contorna atopa'l paraxa conocida como L'Empalme que ye una interseición de les actuales carreteres nacionales N-525 y N-631, tramos de l'antigua carretera Villacastín-Vigo.

Símbolos

Escudu

Escudu mediu partíu y cortáu 11 d'azur, xarrón con azucenas de plata. 2º D'oru, carbayu arrincáu de sinople. 3º De gules, ponte de plata, mazonado de sable, sobre ondes de plata y sable. Al timbre corona real zarrada.

Bandera

Bandera rectangular de proporciones 2:3, formada por una franxa por franxa diagonal del ángulu inferior del estil al superior de la batiente, negra, fileteada de blancu, siendo'l triángulu del estil azul y colloráu el de la batiente.^[4]

Allugamientu

Rionegro atópase emplazada na vera del ríu Negru, afluente del Tera, ente valles frondosos formador pola sierra de la Culiebra y de la Cabreira Baxa. El conceyu ta arrodiáu d'encines y carballos. N'el so redolada construyó la presa de La nuesa Señora del Agavanzal, motivu pol que'l so paisaxe y clima viéronse alteriaos. Trátase del primer pueblu de La Carbayeda si partir dende Benavente ,falta tan solo 6 quilómetros de Junquera de Tera,últimu pueblu de la contorna de Benavente y Los Valles, a pesar d'esta curtia distancia dambos pueblos cunten con carauterístiques culturales,xeográfiques ya inclusive climátiques distintes.

Historia

Na Edá Media, Rionegro de la Ponte quedó integráu nel Reinu de Llión, que los sos monarques acometieron la repoblación del oeste zamoranu.^[5]

Darréu, mientres la Edá Moderna, tuvo integráu nel partíu de Mombuéi de la provincia de Zamora, tal que reflexaba en 1773 Tomás López en Mapa de la Provincia de Zamora.

Asina, al reestructurase les provincies y crease les actuales en 1833, Rionegro caltener na provincia zamorana, dientro de la Rexón Lleonesa,^[6] integrándose en 1834 nel partíu xudicial de La Viella.^[7]

En redol a 1850, el términu de Rionegru tomó la so estensión actual, al integrar nel so senu a les llocalidaes de Garrapatas^[3], Valleluengo y Villar de Farfón.^[8]

Demografía

Gráfica d'evolución demográfica de Rionegru ente 1900 y 2017

Fonte: Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia.

Patrimoniu

Ente'l so patrimoniu, destaca'l Santuariu de la Virxe de la Carbayeda», que'l so templu ye propiedá de la cofradería de los Falifos o Farapos, que ta construyida sobre una pequeña capiya d'orixe románicu. Esti edificiu foi ampliáu nos sieglos XIV y XV, completáu nos sieglos XVII y XVIII. Del inmueble destaca la so espectacular torre de más de 20 metros d'altor, construyía en piedra de sillería. Les naves del edificiu tán dixebraes por aciu cuatro arcos agudos y sobre pilastres bien curties, con dos columnes semi-xuntaes. Llamen l'atención les cadenes que s'atopen colgaes nel arcu d'entrada al templu, que'l so presencia quier representar la redención de quien tienen cuentes cola xusticia. Nel so interior atopa la venerada imaxe de la virxe de la Carbayeda, patrona de la contorna, que ye oxetu d'especial fiesta'l tercer domingu de setiembre, con actos relixosos y non relixosos, como la organización d'una feria. Amás nel so interior pueden contemplase diverses talles, frescos y un monumentu funerariu consideráu únicu na so categoría, un balto de 5 metros d'altu construyíu en 1722 por Tomás Montesín con nocéu.

Destaca la presencia de los restos de la ilesia parroquial de Santiago Apóstol», práuticamente sumida tres la quema sufierta. D'ella caltién l'accesu al campanariu pola escalera y l'espadaña rematada en triángulu. Amás tien adosáu'l campusantu.

De l'arquiteutura civil, destaca la ponte sobre'l ríu Negru», que da nome a la población, y el palaciu de Losada», casa natal del fundador de Caraques, Diego de Losada, na qu'entá se caltién el so blasón. Esti edificiu foi restauráu en 1992, tresformándolo en centru cultural qu'alluga la biblioteca, la oficina de turismu y les sales del muséu etnográficu. Na plaza asitiaron un bustu n'alcordanza de Losada, insigne fíu de Rionegro.

El «antiguu hospital» o «casa de la Virxe», que foi hospital, albergue de pelegrinos, escuela y casa de comíes. Na actualidá, sobre la so cortil construyóse l'actual albergue de pelegrinos, intentando recrear lo que foi'l vieyu edificiu. Esti albergue ye curiáu pola cofradería de los Falifos, que la so hestoria atopar íntimamente amestada al Santuariu de la Virxe de la Carbayeda.

A lo último, destaca la casa parroquial», d'usu compartíu cola cofradería de los Falifos, y l'Institutu», denominación que se debe a qu'a empiezos del sieglu XX allugó un centru d'estudios.

Fiestes y costumes

El tercer fin de selmana de setiembre celebra la «Romería de la Carbayeda», n'honor de la virxe de la Carbayeda. Toles persones de los pueblos cercanos axuntar en Rionegru pa guardar el gran xentíu qu'hai, y ver a la virxe llevada a costazos de tolos habitantes.

Los neños lléven-y flores a la virxe con traxes típicu mientres los gaiteros tóquen-y músiques populares. Faise una gran feria nel pueblu, con conciertos de música moderna, atraiciones, mercadín, tómbolas, y casetes onde unu puede allantase d'un fabulosu pulpu a feira, típicu de la zona.

Personaxes pernomaos

Monumentu a Diego de Losada en Rionegro

• Diego de Losada, conquistador y fundador de Caraques y del puertu de La Carbayeda nació en Rionegru, na casa solariega denomada "el palaciu", y foi bautizáu na ilesia de Santiago Apóstol, antigua parroquia de rionegro, de la qu'anguaño namái se caltién la espadaña de la torre y el campusantu, yá que na actualidá la parroquia ye'l Santuariu de La Nuesa Señora de la Carbayeda. Otres fontes caltienen la teoría que la llocalidá d'orixe de Diego de Losada ye Garrapatas, basándose esencialmente na esistencia de la casa que rexentaba la so familia nesta llocalidá.

Referencies

1. Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
2. URL de la referencia: https://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/municipios/rionegro-del-puente-id49177.
3. Artículu 2-David García López & Ricardo Boyano Andrés-Toponimia menor del noroeste de la provincia de Zamora 1. Mombuéi.pdf
4. ALCUERDU del Plenu del Conceyu de Rionegro de la Ponte, de 27 de payares de 2007, relativu a l'aprobación definitiva del Escudu Heráldicu y Bandera Municipal.
5. Martín Viso, Iñaki (2000). Universidá de Salamanca: Poblamientu y estructures sociales nel norte de la Península Ibérica. Sieglos VI-XIII (en castellanu), páx. 349. «Mientres el periodu anterior (sieglos X-XI), l'occidente zamoranu integrárase nel reinu de Llión. La escasez de noticies nel sieglu XI alimenta la hipótesis de que topamos ante un espaciu marxinal dientro de la formación lleonesa, al igual qu'asocede con otres de la periferia interior.»
6. «Real Decretu de 30 de payares de 1833 sobre la división civil de territoriu español na Península ya islles axacentes en 49 provincies» (castellanu). Gaceta de Madrid.
7. INE: Provincia de Zamora. Entiende esta provincia los siguientes conceyos por partíos xudiciales
8. la ponte&btnBuscarDenom=Consultar+selecci%F3n Alteraciones de los conceyos nos Censos de Población dende 1842: Rionegro de la Ponte

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Rionegru.

• Rionegru n'OpenStreetMap.