Rollán | |
---|---|
Alministración | |
País | España |
Autonomía | Castiella y Lleón |
Provincia | provincia de Salamanca |
Partíu xudicial | Salamanca |
Tipu d'entidá | conceyu d'España |
Alcalde de Rollán (es) | Leonardo Bernal García |
Nome oficial | Rollán (es)[1] |
Códigu postal |
37447 |
Xeografía | |
Coordenaes | 40°57′42″N 5°56′17″W / 40.961666666667°N 5.9380555555556°O |
Superficie | 22.98 km² |
Altitú | 801 m[2] |
Llenda con | Carrascal de Barregas, Galindo y Perahuy, Barbadillo, Canillas de Abajo, La Mata de Ledesma y Golpejas |
Demografía | |
Población |
341 hab. (2023) - 203 homes (2019) - 168 muyeres (2019) |
Porcentaxe | 0% de provincia de Salamanca |
Densidá | 14,84 hab/km² |
Más información | |
Estaya horaria | UTC+01:00 |
ayuntamientoderollan.com | |
Rollán ye un conceyu y llocalidá española de la provincia de Salamanca, na comunidá autónoma de Castiella y Llión. Intégrase dientro de la contorna de la Tierra de Ledesma. Pertenez al partíu xudicial de Salamanca y a la Mancomunidá Contorna de Ledesma.[3][4]
El so términu municipal ta formáu por un solu nucleu de población, ocupa una superficie total de 22,98 km² y según los datos demográficos recoyíos nel padrón municipal ellaboráu pol INE nel añu 2017, cuenta con una población de 384 habitantes.
Trátase d'un nome personal petrificado como topónimu, nesti casu una forma autóctona del actual Roldán. En Salamanca, Rollán yera nome de los de la etnia franca y ultrapirenaica, una de les que repoblaron l'alfoz de Salamanca na Edá Media, como yá amosó Llorente Maldonado de Guevara[5] (Un tal Don Rollan figura como propietariu de tierres en Santa Marta de Tormes en 1212).[6] Lucas Fernández, qu'adopta na so obra (s. XVI) una variante lliteraria de la fala rústica llamada sayaguesa, fai usu d'esta forma: “¡Xuro a sant Rollán, nun faigo!”. “Pedro Rollan, cauallero” ye testigu nuna transaición de 1269 en Llión.[7][8]
Gráfica d'evolución demográfica de Rollán ente 1900 y 2017 |
Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia. |
Los primeros restos que s'atopen per esta zona daten del añu 200 e. C. Trátase d'un bracu vetton.
Tamién hai muertes romanos como los dos calzaes cercanes, la de Los Mártires y la que xunía Ledesma con Cáceres. L'aráu romanu convirtió a la Villa de Rollán nuna de les más importantes pola so estensión agrícola. Sicasí, a pesar d'esto, nun se caltuvo nada nel conceyu que demuestre esta superioridá sobre'l restu de les poblaciones cercanes.
Los musulmanes llegaron a la provincia de Salamanca nel añu 886 d. C. Permanecieron nella hasta qu'en 1085 Alfonsu VI de Llión espulsar definitivamente d'estes tierres. Mientres estos años, les batalles que llibraron los caballeros cristianos y los árabes fueron bien numberoses, y abrasaron considerablemente a los habitantes de la zona. La ocupación árabe supunxo, amás d'un arriquecimientu de la cultura, la restricción del cultu al cristianismu y la prohibición de les procesiones, ente otres coses.
En 1102, el conde Raimundo de Borgoña casáu cola fía mayor d'Alfonsu VI de Llión, empecipió la reconstrucción y repoblación de Salamanca.
La fundación del Rollán actual paez encuadrase nesta dómina, dientro del procesu repoblador lleváu a cabu polos reis de Llión, quedando integráu Rollán nel cuartu de Baños de la xurisdicción de Salamanca, dientro del Reinu de Llión.[9]
En 1156, dellos caballeros de Salamanca que llucharon contra los musulmanes crearon la Orde d'Alcántara, que s'encargaría de lluchar pol rei y pol cristianismu. La Villa de Rollán perteneció a esta orde, lo que supunxo rindi-y tributu por aciu el pagu de la martiniega y a cambéu recibía proteición de tipu militar.
Mientres la invasión francesa, dellos homes de la villa entraron a formar parte de la guerrilla empobinada por Julián Sánchez "El Charru", y participaron en escaramuzas sofitaos polos vecinos y xentes del llugar.
Al terminar el sieglu XIX, Rollán pasó a pertenecer al obispáu dexando tras el feudalismu de la Orde d'Alcántara y que, anguaño, namái tien calter honoríficu.
Cola creación de les actuales provincies en 1833, Rollán quedó encuadráu na provincia de Salamanca, dientro de la Rexón Lleonesa.[10]
Tien la ilesia parroquial de San Llorienzo y dos ermites, una llamada El Humilladero y otra dedicada a los Santos Mártires, San Sebastián y San Fabián.
El blasón de la Villa de Rollán ta formáu por un escudu modelu español y como timbre, la corona real zarrada española de la monarquía borbónica. L'escudu ta estremáu en dos cuarteles simétricos. Nel diestru, de fondu coloráu, apaez una corona d'infante que respuende al señor de la Villa, Don Luis Antonio Jaime, sestu fíu de Felipe V. Y en l'accidente, de fondu blancu, apaez la Cruz de la Orde d'Alcántara.
Tien como monumentos la ermita del Cristu del Humilladero, la ilesia de San Llorienzo Mártir, la ilesia de los Santos Mártires (el campu santo, campusantu) y la Cruz de los cayíos.
Hai de solliñar que se trata d'un conceyu llargamente conocíu na comunidá odontolóxica internacional. Ello ye debíu al acuíferu esistente so la llocalidá y más concretamente'l pozu de "El Cañu Artesiano" del que mientres años s'abastecía d'agua a la población. L'agua del citáu pozu contién una escesiva cantidá de flúor. Esti escesu de Flúor provoca'l deterioru de la placa dental, provocando nos individuos que lu peracaben una coloración parduza del so dentame. A esta afección denominar en términos odontolóxicos como "Fluorosis". Esti fechu afecta a les xeneraciones nacíes antes de la década de los 50, yá que mientres esta década acometiéronse diverses obres p'arreglar esta situación.Ente otres, enrióse un acuíferu procedente de la paraxa de "la Guedija" por aciu tubos porosos y semiperforados que dexen la captación d'agua a lo llargo del so percorríu, amás de dellos sondeos ente otros el de "l'Espinaral" que ye'l principal qu'abasteció'l conceyu hast l'añu 2006, que por cuenta de la sobre-esplotación del acuíferu esistente sol conceyu, xuníu a rebaxar de los niveles de permisibles na agua de determinaes sustancies pola comisión médica de la Unión Europea,declaróse l'agua que llegaba al pueblu como "non apta pal consumu humanu [...] polos sos elevaos niveles d'arsénicu", non ensin un gran discutiniu dientro del propiu conceyu. Arreglóse la situación temporalmente cola instalación de depósitos d'agua asitiaos estratéxicamente por tol conceyu que son rellenaos dacuando por cisternes dende conceyos diversos. En 2009 púnxose en funcionamientu un nuevu depósitu, con una nueva acometida procedente na actualidá d'un sondéu asitiáu en Calzada de Don Diego.