Salobral | |
---|---|
Alministración | |
País | España |
Autonomía | Castiella y Lleón |
Provincia | provincia d'Ávila |
Tipu d'entidá | conceyu d'España |
Alcalde de Salobral (es) | Francisco Venancio Jiménez Martín |
Nome oficial | Salobral (es)[1] |
Códigu postal |
05520 |
Xeografía | |
Coordenaes | 40°36′42″N 4°48′40″W / 40.611666666667°N 4.8111111111111°O |
Superficie | 8 km² |
Altitú | 1084 m |
Llenda con | El Fresno, Gemuño, Sotalbo, Niharra, Padiernos, Muñopepe y La Serrada |
Demografía | |
Población |
111 hab. (2023) - 62 homes (2019) - 51 muyeres (2019) |
Porcentaxe | 0.07% de provincia d'Ávila |
Densidá | 13,88 hab/km² |
Más información | |
Estaya horaria | UTC+01:00 |
salobral.es | |
Salobral ye un conceyu d'España perteneciente a la provincia d'Ávila, na comunidá autónoma de Castiella y Llión. En 2017 cuntaba con una población de 102 habitantes.
El nome de Salobral deriva de la pallabra "salobre", que quier dicir terrenal onde abonda'l sal. Esti fechu confírmase, sobremanera en delles zones del pueblu, porque les arbolees qu'ellí crecen, al estendese los sos raigaños lleguen a una capa del sosuelu rica en sal provocando la so seca, como l'asitiada nel llugar onde s'atopa l'actual edificiu escolar.
El so relieve ye llanu y atópase regáu pel ríu Adaja, siendo la dedicación principal de los sos habitantes l'agricultura y ganadería. La principal actividá agraria ye'l cultivu de ceberes de secanu xunto con dellos praos nes riberes del ríu. L'agua del ríu ye utilizada pa regar los praos por aciu una presa ( pesquera) que por aciu una rede de canales lleva l'agua hasta ellos, principalmente mientres la primavera.
La llocalidá allúgase na contorna natural del Valle de Amblés. La so proximidá cola capital (a 12 km) y el fechu de tar bordiáu peles carreteres nacionales N-110 y N-502, faen que tea bien comunicada. Ta asitiada a una altitú de 1084 msnm.[2][3]
Noroeste: Padiernos | Norte: Muñopepe | Nordeste: La Serrada |
Oeste: Padiernos | Este: El Fresno | |
Suroeste: Niharra | Sur: Sotalbo | Sureste: Gemuño |
Anguaño'l terrén del cascu urbanu ameyoró, debíu fundamentalmente a la construcción del alcantarelláu y desecación de delles llagunes del mesmu.
L'orixe de Salobral ye desconocíu con exactitú, pero créese data de la dómina de la repoblación d'Ávila, llevada a cabu por Raimundo de Borgoña nel sieglu XII, según atestigüen delles inscripciones de restos antiguos.
Anterior al pueblu actual, hubo otru allugáu en distintu llugar, como indiquen los restos de la ilesia del campusantu, que se conoz como "ilesia vieya", onde s'atoparon restos humanos (según l'antigua costume de soterrar nes ilesies).
El conceyu, que tien una superficie de 7,55 km²,[4] cuenta según el padrón municipal pa 2017 del INE con 102 habitantes y una densidá de 13,51 hab./km².
La escasa natalidá, l'éxodu a la ciudá (por razones de trabayu), la modernización de l'agricultura y ganadería, fixeron que la población d'esti conceyu menguara considerablemente.
Gráfica d'evolución demográfica de Salobral ente 1842 y 2017 |
Población de derechu (1842-1897, sacante 1857 y 1860 que ye población de fechu) según los censos de población del sieglu XIX.[5] Población de derechu (1900-1991) o población residente (2001) según los censos de población del INE.[5] Población según el padrón municipal de 2011[6] y de 2017 del INE. |
L'agricultura y ganadería siguen siendo les principales actividaes.
cuenta de causes como la concentración parcelaria, desapaición del llatifundiu (al baxar les rentes de les finques y ser vendíes polos dueños a los colonos), mecanización del campu. (tractor, cosechadora...), modernización de la ganadería. ( estabulación, piensos compuestos, mucidores...), usu de yerbicides, pesticides, abonos artificiales...). De resultes d'estos fechos, magar s'aumentó la producción, los precios caltuviéronse o baxáu, la mano d'obra menguó bien de, causando un éxodu masivu a la ciudá en busca de trabayu, sobremanera nel sector servicios.
dicir qu'a finales del sieglu XIX y primer metá del sieglu XX) había en cada casa de llabor delles pareyes de buey de raza avileña pa llabrar la tierra, más tarde sustituyíes por tractores y vaques de lleche pal caltenimientu económicu de la casa. Últimamente esti ganáu vacuno foi ameyoráu por races frisones escoyíes, anque'l problema de la producción llechero, al entrar España na Unión Europea, fizo que menguara'l númberu de reses.
Sumida la ilesia vieya, el monumentu más destacáu ye l'actual, alredor de la cual atarraquitar les cases del pueblu. Ye un edificiu modernu, de planta de cruz llatina, con una nave central y dos capilla llaterales. El techu ye un artesonado de madera y los altares d'estilu barrocu perdieron parte del so valor artísticu al ser reformaos.
Nel altar mayor toles imáxenes son de madera tallao y presidiendo el mesmu atópase San Martín, patronu del pueblu. A entrambos llaos del mesmu apaecen les imáxenes de Santa Bárbara y Santa Barbada y na parte inferior la imaxe de l'Asunción coronada, que tien al so llau derechu a San José y al esquierdu San Antonio.
Tamién hai una imaxe en madera del Resucitáu asitiada nuna mesina adicional al altar mayor. N'otru altar, asitiáu a mano derecha, según entramos, hai una imaxe de la Madalena, que según cuenta la tradición atopar nuna finca asitiada ente los términos municipales de Gemuño y Salobral, lo que sirvió de disputa ente los vecinos de dambos pueblos, quedando a la fin, por decisión imperativa de la imaxe, en Salobral, sicasí la so festividá ye celebrada en Gemuño. El restu de les imáxenes son d'escayola escareciendo de valor artísticu.
Pola so antigüedá vamos destacar los catorce cruces tallaes de granitu que formen el calvariu que'l so percorríu empieza na salida escontra Niharra y l'última cruz alcontrar nel Campusantu actual. Dalgunes d'estes cruces tienen una inscripción col nome de los sos donantes.
Esisten na actualidá dos grandes cases solariegas, una de les cualos tien una fachada con sillería de piedra. Al pie de les cases caltiénense entá les "paneres", dalgunes de les cualos fueron convertíes en vivienda. Tamién queden los restos d'una casa antigua llamada " del ciruxanu" por ser residencia habitual del médicu.
La mayoría de les cases tien una base de piedra pa protexese del mugor, siendo'l restu d'adobe.
La propiedá del terrén en Salobral constituyía un gran llatifundiu perteneciente a la familia "Salvadios". Más tarde esta familia queda estremada en dos y los sos dueños son los posesores de les dos cases solariegas citaes enantes.
En cada casa había un "mayoral" con dellos criaos que, mientres el branu yeren ayudaos por otros llamaos "agosteros" y dellos pastores y "zagales" pal cuidu del ganáu.
Dellos vecinos del pueblu (colonos) llabraben, en renta, les finques d'estes cases munches de les cuales, pasaron na actualidá a ser de la so propiedá. Per Navidá yera costume que los colonos regalaren a los dueños de les cases un capón.
Nes cases menos pudientes guardábase'l granu nel "sobráu". La "lumbre" yera de paya, anque s'encender con piornos recoyíos na Paramera mientres el mes de setiembre y acarretáu hasta'l pueblu polos carros de gües.
Nes cases de llabranza a los criaos dábase-yos tolos meses la "tanda" que consistía nuna fanega de trigu, garbanzos y tocín. La comida consistía en trés cocíos al día: unu p'almorzar, otru pa comer y el postreru pa cenar, siendo'l meyor el primeru por tar cociendo amodo mientres tola nueche. La meyor paya pa la lumbre yera la d'algarrobes (garrobaza) yá que duraba más y apurría más calor.
La principal actividá agrícola yera la recoyida de les ceberes mientres el branu. Esta xera yera llarga y aballadora faciéndose de forma manual y consistía:
a) Segar cola focete (los "fexes" de mies yeren arreyaos pol "atero" con atillos fechos con paya de centenu por tolos miembros de la familia, pa lo cual había que moyar la paya mientres 24 hores. La cuadriella taba formada por cuatro segadores y un atero).
b) Acarretar col carru de gües les ceberes hasta la yera.
c) Tender la "parva".
d) Triar ( los amos de les cases solariegas contrataben a los neños del pueblu como " trilliques" pa conducir los triyos).
y) Recoyer la parva cola "cañiza".
f) Aventar o llimpiar el granu aprovechando los díes de vientu.
g) Zarrar el granu na panera.
La ellaboración del pan yera una actividá bien aballadora que se realizaba quincenalmente col trigu propiu de cada casa. Llevábase'l trigu al molín, llegando a casa ensin "cernir", xera realizada poles muyeres, siguiendo l'amasáu, calecíu del fornu y el cocer. El calentamientu del fornu facer con paya y yera bien penosu debíu al calor qu'había que soportar. Los díes en que se cocía'l pan faíen unos bollos pequeños, de forma esplanada que yeren untaos con aceite d'oliva y que sirvíen pa la merienda de la familia.
nel ríu, llevando'l cestu al cadril xunto col "llavaderu" y la "tajilla" pa sofitar les rodíes. El día más fayadizu yera'l llunes. Tamién sirvía de puntu d'alcuentru ente "mozos y moces".
Mientres la primavera allegar a los regatos del ríu en busca de "boruja", faciendo dempués una ensalada a la cual convidábase a tol vecinderu.
gochu|matanza]] del gochu siempres tuvo una gran importancia yá que yera la base de l'alimentación mientres tol añu. Yera un ritual que sirvía como centru de xunta de les families pa realizar los llabores típicos como llavar el banduyu (facer nel ríu y a les muyeres que la realizaben dábase-yos les "sopes de vinu" pa combatir el fríu), picar la carne y embutir.
Martín La fiesta principal de Salobral celébrase'l 11 de payares, día de San Martín. Esi día hai una misa con procesión acompañada de llanzamientu de traques y cohetes. El segundu día la "dulzaina" toca una diana percorriendo les cais del pueblu, saliendo los vecinos a convidar a los músicos. Pela tarde la mocedá (mozos) "cuerren los bollos" ye dicir van de casa en casa comiendo y bebiendo. La misa del segundu día ye polos difuntos. D'antiguo baillábase alredor d'una cruz asitiada a la puerta de la ilesia.
Otra festividá bien celebrada nesta llocalidá ye San Antón (17 de xineru). La viéspora l'alguacil diba poles cases pidiendo coses de la matanza (oreyes y pies de gochu), garbanzos y dineru pa puyalo a otru día y sirvir como fondu de la parroquia. Mientres esi día'l chavales coyíen de les cases les llueques más grandes pa dar una gran "cencerrada" peles cais del pueblu terminando la fiesta con una gran chicolatada.
Como ye tradicional en tolos pueblos agrícoles celébrase tamién la festividá del patrón de los llabradores, San Isidro Llabrador (15 de mayu) habiendo misa y procesión siguida d'un aperitivo entamáu pol Conceyu.
Otra festividá bien enraigonada ye la de la llonganiza, el Día de Reyes, el 5 de xineru los mozos del pueblu van de casa en casa pidiendo llonganiza pa dempués preparar pela mañana pa toos. D'antiguo rondábase a les moces.