Tachymarptis melba

Tachymarptis melba
andarón montés
Estáu de caltenimientu
Esmolición menor (LC)
Esmolición menor (IUCN 3.1)[1]
Clasificación científica
Reinu: Animalia
Filu: Chordata
Clas: Aves
Orde: Apodiformes
Familia: Apodidae
Xéneru: Tachymarptis[2]
Especie: T. melba
Linnaeus, 1758
Distribución

     Distribución del andarón real.
Sinonimia
Apus melba
Consultes
[editar datos en Wikidata]

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu. L'andarón montés[3] (Tachymarptis melba) ye una especie d'ave apodiforme de la familia Apodidae mesma del sur d'Eurasia y África. Ye'l andarón más grande d'España, a lo que debe'l so nome común.

Descripción

[editar | editar la fonte]
Ye inconfundible pol so banduyu blancu.
Soníu

Cantar del andarón real.
¿Problemes al reproducir esti ficheru?
Güevos de andarón real.

Los andarones de la peña son casi'l doble de grandes que los demás andarones del so área de distribución, con un llargor de picu a cola de 20 a 23 cm, un valumbu alar 57 cm y un pesu d'alredor de 100 g.[4] Estrémase claramente del restu de andarones pol so gran tamañu, y pol so banduyu y pechu blancos. Amás, como la mayoría de andarones, ye pardu escuru nel restu del cuerpu menos nel cazu, que tamién ye blanca. Ente'l blancu del cazu y el blancu del banduyu queda una estrecha franxa de color escuru. Les sos ales son bien llargues y en vuelu adopten la forma de media lluna o de ballesta. La so cola ye pequeña, ahorquillada y estrecha. Los xuveniles son similares a los adultos pero tienen los cantos de les plumes claros.[5]

El so vuelu ye más lentu y poderosu que'l d'otros andarones y la so llamada en vuelu ye un ye un gorgeo enllargáu.

Taxonomía y etimoloxía

[editar | editar la fonte]

El andarón real foi descritu científicamente por Carlos Linneo en 1758 na décima edición de la so obra Systema naturae,[6] col nome de Hirundo melba,[7] que significa «golondrina nidia». Darréu treslladóse al xéneru Apus onde permaneció hasta 2011 cuando los estudios xenéticos confirmaron la clasificación propuesta en 1922 por Austin Roberts que lo asitiaba como especie tipu del xéneru Tachymarptis.[8] La etimoloxía del so nome científicu ye griega, el so xéneru, Tachymarptis, ye la combinación de les pallabres takhus «rápido» y marptis «raptor»,[9] ente que'l so nome específicu, melba, significa «nidiu».

Anguaño reconócense diez subespecies:[10]

  • T. m. melba - estiéndese'l sur d'Europa y Turquía hasta'l noroeste d'Irán;
  • T. m. tuneti - atopar dende Marruecos a Oriente Mediu llegando hasta l'oeste de Paquistán;
  • T. m. archeri - ocupa'l norte de Somalia, el suroeste de Arabia algamando Israel y Xordania;
  • T. m. maximus - alcontráu nos montes (nordeste de la República Democrática d'El Congu y Uganda);
  • T. m. africanus - estender dende Etiopía hasta Sudáfrica y el noroeste d'Angola;
  • T. m. marjoriae - ocupa Namibia y el suroeste de Sudáfrica;
  • T. m. willsi - alcuéntrase en Madagascar;
  • T. m. nubifugus - cría solo nel Himalaya;
  • T. m. dorabtatai - ocupa l'oeste de la India;
  • T. m. bakeri - acutáu a Sri Lanka.

Comportamientu

[editar | editar la fonte]

Los andarones reales pasen la mayor parte de la so vida nel aire ensin posase, alimentándose d'inseutos que cacen al vuelu colos sos picos. Tamién beben mientres vuelen, anque de xemes en cuando pueden folgar en cantiles y murios. En 2011, Felix Liechti y el so equipu del Institutu ornitolóxicu suizu pegaron etiquetes electróniques pa monitorizar los movimientos de seis andarones reales y afayaron que podíen pasar en volando ensin posase más de 200 díes siguíos.[11] Y un estudiu de 2013 amosó que los andarones reales pueden pasar más de seis meses volando ensin posase.[12] Mientres esi tiempu realicen toles sos actividaes vitales volando, inclusive dormir.

Vuela en grupos en zones d'altu monte, sobre pueblos y ciudaes. Emite llargos gritíos mientres vuela a gran velocidá, siempres peñando la mesma zona y alimentándose nel aire d'inseutos.

El andarón real añera colonialmente en buecos de cantiles y covarones. Suel poner 2 o 3 güevos. Les pareyes xúnense pa tola vida y añeren nos mesmos sitios añu tres d'añu, y reconstrúin los niales si ye necesariu. Si'l tiempu ye malu y el proxenitores nun pueden cazar inseutos los pitucos pueden entrar en letargo baxando la so temperatura corporal. Afáense bien a los medios urbanos, y pueden construyir los sos niales nos buecos de los edificios de les ciudaes qu'arredolen el Mediterraneu, onde les grandes bandaes son corrientes pel branu.

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ BirdLife International (2012). «Tachymarptis melba» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2014.3. Consultáu'l 4 d'abril de 2015.
  2. ↑ Peterson, A. P. Zoonomen. Zoological Nomenclature Resource - Anseriformes
  3. ↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
  4. ↑ BTO Birdfacts - Alpine swift, British Trust for Ornithology, BTO.org website.
  5. ↑ Stevenson & Fanshawe. Field Guide to the Birds of East Africa: Kenya, Tanzania, Uganda, Rwanda, Burundi, Elsevier Science, 2001, ISBN 978-0856610790.
  6. ↑ Alan P. Peterson, Clasificación de Apodiformes en Zoonomen.
  7. ↑ Caroli Linnæi. Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classses, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis Editio decima reformata 1758, Holmiæ, Impensis direct. Laurentii Salvii (Salvius publ.) p. 192.
  8. ↑ Päckert, Martin; A. Feigl, M. Wink & D.T. Tietze (2011) Molecular phylogeny and historical biogeography of swifts (Apodidae: Apus, Tachymarptis) Archiváu 2012-04-25 en Wayback Machine. 5th IBS conference, 7‐11.01.2011, Irakleion, Crete, Greece.
  9. ↑ Jobling, James A. (2010) Helm Dictionary of Scientific Bird Names, 2ª ed., Christopher Helm, Londres.
  10. ↑ Frank Gill y David Donsker. Owlet-nightjars, treeswifts & swifts. IOC World Bird List versión 5.1.
  11. ↑ Stromberg, Joseph. This Bird Can Stay in Flight for Six Months Straight: A lightweight sensor attached to alpine swifts reveals that the small migratory birds can remain aloft for more than 200 days without touching down, Smithsonian Magacín website, 8 d'ochobre de 2013.
  12. ↑ Felix Liechti; Willem Witvliet; Roger Weber; Erich Bächler. "First evidence of a 200-day non-stop flight in a bird", Nature website, Nature Communications, artículu númberu: 2554, recibíu'l 11 de xineru de 2013, publicáu: 8 d'ochobre de 2013, doi: 10.1038/ncomms3554 (subscripción).

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]