Tresporte

Tresporte
	aición y flujo de materiales (es)

Pa ver otros usos d'esti términu, Tresporte (dixebra).

El tresporte (del llatín trans, "al otru llau", y portare, "llevar") ye'l treslláu de dalgún llugar a otru dalgún elementu, polo xeneral persones o bienes, pero tamién un fluyíu. El tresporte ye una actividá fundamental dientro del desenvolvimientu de la humanidá.

Sistema de tresporte

Componentes del sistema de tresporte

Pa llograr llevar a cabu l'acción de tresporte ríquense dellos elementos, qu'interactuando ente sigo, dexen que se lleve a cabu:

Una infraestructura na cual llévase físicamente l'actividá, por casu les víes pal tresporte carreteru, ductos pal tresporte d'hidrocarburos, cables pal tresporte de lletricidá, canales pa la navegación en continente (inland navigation), aeródromos pal tresporte aereu, etc.
vehículu preséu que dexa'l treslláu rápidu de persones. Exemplos de vehículos son la bicicleta, la motocicleta, l'automóvil, el autobús, el barcu, l'avión, etc.

Un operador de tresporte, que fai referencia a la persona que conduz o guía el vehículu Unos servicio que dexen que l'actividá llevar a cabu de forma segura, como semáforos.

Ufierta y demanda

Los inxenieros de tresporte utilicen estos conceutos a la de concebir, planiar, diseñar y operar un sistema de tresporte. Pa tener un sistema eficiente, ye deseable que la demanda utilice al máximu la infraestructura esistente. La demanda va deber solo en bien poques ocasiones superar la ufierta.

Unu de los exemplos más ilustrativos ye'l de les víes. La ufierta pa esti casu son les víes y los vehículos demandar. Cuando pocos vehículos demanden la vía, dizse que la infraestructura ta emprestando un bon serviciu, pero ye ineficiente. Cuando munchos vehículos utilicen la vía de forma funcional, van operar de forma eficiente la infraestructura, pero'l serviciu qu'empresta a los usuarios yá nun ye tan bonu. Cuando demasiaos vehículos demanden les víes forma conxestión y esto considérase inaceptable.

Clasificación

El tresporte puede ser clasificáu de delles maneres de forma simultánea. Por exemplu, referente al tipu de viaxe, al tipu d'elementu tresportáu o al accesu. Por exemplu, ye tresporte de pasaxeros xeneralmente clasifícase en tresporte públicu y el tresporte priváu.

Tresporte de pasaxeros, tresporte de carga

El tresporte de carga ye la disciplina qu'estudia la meyor forma de llevar d'un llugar a otru bienes. Asociáu al tresporte de carga tiense la Loxística que consiste n'asitiar los productos d'importancia nel momentu precisu y nel destín deseyáu. La diferencia más grande del tresporte de pasaxeros ye que pa ésti se cunten el tiempu de viaxe y el confort.

Tresporte urbanu, tresporte interurbanu

Esta clasificación ye bien importante poles diferencies qu'impliquen los dos tipos de viaxes. Mientres los viaxes urbanos son curtios, bien frecuentes y recurrentes, los viaxes interurbanos son llargos, menos frecuentes y recurrentes.

Tresporte públicu, tresporte priváu

Denominar tresporte públicu a aquel nel que los viaxeros comparten el mediu de tresporte y que ta disponible pal públicu polo xeneral. Inclúi diversos medios como autobuses, trolebuses, tranvíes, trenes, ferrocarriles suburbanos o ferrys. Nel tresporte interregional tamién coesiste'l tresporte aereu y el tren d'alta velocidá.

El tresporte públicu estremar del tresporte priváu básicamente en que:

en tresporte priváu l'usuariu puede escoyer la ruta *en

tresporte priváu l'usuariu puede escoyer la hora de partida, ente qu'en tresporte públicu l'usuariu tien de cinxise a los horarios

en tresporte priváu l'usuariu puede inferir na rápidez del viaxe, ente qu'en tresporte públicu'l tiempu de viaxe ta dau poles paraes, los horarios y la velocidá d'operación.
nel tresporte públicu l'usuariu recibe un serviciu en cuenta de un pagu, conocíu téunicamente como tarifa, ente qu'en tresporte priváu, l'usuariu opera'l so vehículu y faise cargu de los sos costos.

El más representativu de les maneres de tresporte priváu ye l'automóvil. Sicasí, la caminada y la bicicleta tamién tán dientro d'esta clasificación. El taxi, magar ser un serviciu d'accesu abiertu al públicu, ye clasificáu como tresporte priváu.

Tresporte escolar

El tresporte escolar o tresporte d'estudiantes lleva a cabu viaxes de neños y adolescentes dende los llugares de residencia hasta los colexos y vece trata. Magar que munchos d'estos viaxes llevar a cabu en medios de tresporte priváu, ye tamién bien frecuente que se lleven a cabu de forma coleutiva en buses y caravanes especiales pa esti propósitu.

N'Estaos Xuníos y otros países ye habitual que se dediquen autobuses pa llevar a los escolares del so llugar de residencia a la escuela. La normativa d'Estaos Xuníos obliga a qu'un cuidador adultu, aparte del conductor, vaya nel autobús y que los autobuses nun tengan más de 16 años.

N'otros países como Alemaña o Finlandia, los alumnos van solos nos vehículos del tresporte públicu de la ciudá. De normal, los estudiantes reciben una tarxeta que-yos dexa faer usu d'estos servicios por tol semestre de forma ilimitada, a un costu bien baxu (subsidiado).

Nel casu d'un países Suramericanos; Chile tien una tarifa diferida pa estudiantes a la que puede optase presentando un Pase escolar al momentu d'atayar el pasaxe. Esti de la mesma dexa optar a distintes tarifes, siendo Educación primaria pasaxe ensin costu y Educación secundaria amás d'Educación cimera un porcentaxe del pasaxe adultu (50% en rexones y 33% en Santiago). En Davis, Estaos Xuníos, más del 40% de los neños y neñes van al colexu en bicicleta.

Medios de tresporte

Maneres de tresporte

Les maneres de tresporte son combinaciones de redes, vehículos y operaciones. Inclúin el caminar, la bicicleta, el coche, la rede de carreteres, los ferrocarriles, el tresporte fluvial y marítimo (barcos, canales y puertos), el tresporte aereu (aeroplanos, aeropuertos y control del tráficu aereu), inclusive la unión de dellos o los trés tipos de tresporte.

Según les maneres de tresporte utilizaos, el tresporte clasifícase o categoriza en:

Tresporte per carretera: peatonos, bicicletes, automóviles y otros vehículos ensin riéles.
Tresporte per ferrocarril: material rodante sobre víes ferriales.
Tresporte por víes navegables: tresporte marítimu y tresporte fluvial.
Tresporte aereu: aeronaves y aeropuertos.
Tresporte combináu: utilícense delles maneres de tresporte y la mercancía se transborda de vehículu a otru. Esta manera de tresporte desenvolvióse dando llugar al tresporte intermodal o tresporte multimodal, nel que la mercancía arrexuntar en «unidaes cimeres de carga», como'l contenedor, que dexen el tresporte per distintes víes ensin «rotura de carga».
Tresporte vertical: ascensores y montacargas.
Tresporte por tuberíes: oleoductos y gasoductos, nos que s'impulsen fluyíos al traviés de tuberíes per aciu estaciones de bombéu o de compresión.

Coles mesmes, puede estremase ente tresporte públicu y tresporte priváu dependiendo de la propiedá de los medios de tresporte utilizaos.

Tamién puede ser interesante la distinción ente'l tresporte de mercancíes y el tresporte de pasaxeros.

Modelización del tresporte

La modelización de tresporte o modelación de tresporte dexa planiar situaciones futures y actuales del tresporte urbanu. El conceutu de “modelu” tien de ser entendíu como una representación, necesariamente simplificada, de cualquier fenómenu, procesu, institución y, polo xeneral, de cualquier sistema”. Ye una ferramienta de gran importancia pal planificador, pos dexa asemeyar escenarios d'actuación y temporales diverses qu'ayuden a evaluar alternatives y realizar el diagnósticu de futuru.

L'esquema clásicu de modelación ye'l de cuatro etapes o cuatro pasos.

Pasu 1: Modelos de xeneración de viaxes pa evaluar viaxes producíos y atraíos per cada zona de tresporte en distintos escenarios.
Pasu 2: Modelos de distribución, pa envalorar matrices orixe-destino (O/D) futures.
Pasu 3: Modelos de seleición modal, pa determinar la captación de cada manera ente les distintes rellaciones O/D, pa los motivos que se cubiquen.
Pasu 4: Modelos de seleición de ruta o asignación que dexa determinar los caminos o rutes escoyíes pa cada rellación y la carga por tramu pa llinies o redes viarias nos distintos periodos horarios analizaos.

Dacuando, según los datos disponibles y el tipu d'analís que se desea puede prescindise del modelu de xeneración, quedando en tres etapes y llográndose namái'l modelu de distribución. En corredores de carreteres ensin tresporte públicu realmente competitivu, ye frecuente suponer que nun hai tresvase modal y namái s'use'l de distribución (o un modelu de crecederes) y el de asignación namái.

Tamién pueden mentase otros tipos de modelos como los d'usos del suelu que dexen analises interrellacionaos y complexos ente actividá nel territoriu y tresportes.

Tresporte y comunicaciones

El tresporte y la comunicación son tanto sustitutos como complementos. Anque la meyora de les comunicaciones ye importante y dexa tresmitir información per telégrafu, teléfonu, fax o corréu electrónicu, el contautu personal tien carauterístiques propies que nun se pueden sustituyir.

La crecedera del tresporte sería imposible ensin la comunicación, vital pa sistemes de tresporte avanzaos (control de trenes, control del tráficu aereu, control del estáu del tránsitu en carretera, etc.). Nun esiste, sicasí, rellación probada ente la crecedera d'estos dos sistemes. El meyor previsor de la crecedera d'un sistema de tresporte ye la crecedera del productu internu brutu (PIB) d'una área. Resulta, amás, relativamente fácil atopar predicciones del PIB. L'usu de series históriques pa predicir la crecedera futura del sistema de tresporte puede llevar a serios errores (problema de la "suboptimización" o d'analís fragmentariu d'un sistema).

Tresporte, actividaes y usu de la tierra

El tresporte y l'usu de la tierra tán rellacionaos de manera direuta. Dependiendo del usu de la tierra xenérense actividaes específiques que non necesariamente coinciden col llugar de residencia de quien les desenvuelven, y nesi casu débense treslladar. Una xornada puede ser estremada ente'l tiempu gastáu n'actividaes y el tiempu gastáu viaxando dende y escontra el llugar nel cual desenvuélvense tales actividaes. Dizse que'l tresporte ye "una demanda indireuta", yá que escarez de fin en sí mesmu, pero ye necesariu pa desenvolver les actividaes nel sitiu de destín.

L'agrupación d'una variedá d'actividaes dientro de la mesma zona terrestre embrive la necesidá del tresporte. Otra manera, la organización per zones d'actividaes esclusives aumentar. Sicasí, hai economíes d'escala al arrexuntar actividaes, lo que torga una organización d'actividaes por zones dafechu heteroxénees.

Tamién el tresporte y l'usu de tierra actúen recíprocamente otra manera, yá que los servicios de tresporte peracaben tierra, al igual que les ciudaes. Un sistema de tresporte eficiente puede embrivir l'usu de la tierra. Sicasí, esti aforru tien de ser comparáu col costu; un sistema de tresporte eficiente nuna ciudá grande puede tener un costu por demás eleváu.

Tresporte, enerxía y mediu ambiente

El tresporte ye un consumidor importante d'enerxía, puede llograr per aciu la quema de combustibles, hasta nun hai muncho mayoritariamente fósiles en motores de combustión. Nel procesu de combustión xenérense emisiones gaseoses contaminantes (CO2, CO, NOx, SOx y otros, como partícules) que la so nocividad depende de la fonte d'enerxía usada.

Suel sostenese que los vehículos llétricos impulsaos son "llimpios", al igual qu'aquellos qu'usen celdes d'hidróxenu. Pero, en realidá, depende de la fonte de la que provenga la lletricidá. Si usen lletricidá producida en centrales alimentaes por combustibles fósiles, la contaminación ye más alcontrada que colos coches de combustión, yá que pueden aplicase téuniques de captura y almacenamientu de carbonu. Si utilicen fontes anovables (lletricidá anovable) nun esiste esti problema d'emisiones.

Yá que se preve l'escosamientu de combustibles fósiles escontra'l 2050, el tresporte mundial enfrenta'l retu de modificar dafechu los sos sistemes en daqué menos de cinco décades. Prevese que los vehículos d'hidróxenu van ser los más económicos, si se extrapolan les teunoloxíes actuales, colo cual tendremos d'aprender a producilo por otros métodos distintos del altamente contaminante que s'usa anguaño (tratamientu de gas natural con vapor), que xenera inmenses cantidaes de dióxidu de carbonu, si queremos que'l so usu nun contribuya entá más al calentamientu global.

Mientres los últimos años los vehículos tuvieron faciéndose más llimpios, de resultes de regulaciones ambientales más estrictes ya incorporación de meyores teunoloxíes, (convertidores catalíticos, etc.), y, sobremanera, por un meyor aprovechamientu del combustible. Sicasí, esta situación foi más que compensada pola xubida tantu del númberu de vehículos como del usu creciente añal de cada vehículu, lo cual determina que ciudaes con más de 1.000.000 d'habitantes presenten problemes d'índices de contaminación atmosférica escesivos, afectando la salú de la población.

Nel añu 2009 la NASA promovió'l denomináu Desafíu Vuelo Verde, un concursu pol que se premia con mediu millón de dólares al proyeutu más orixinal y eficiente. Más de media docena de proyeutos presentáronse hasta'l momentu. La iniciativa desenvolver en cooperación coles siguientes instituciones norteamericanes: Departamentu d'Agricultura y Enerxía, l'Axencia de Proteición Ambiental, la Fundación Nacional de Ciencia y l'Institutu Nacional de Comerciu d'Estándares y Teunoloxía, xunto cola Oficina de Patentes y Marques. Dalgunos d'estos proyeutos son:

Cri-Cri Un aeroplanu acrobáticu de fabricación francesa y dafechu llétricu. Funciona con cuatro motores y tien una autonomía de vuelu de 30 minutos a una velocidá de cruceru de 100 km/h.

SugarVolt Modelu híbridu diseñáu por Boeing. Funciona con una combinación de turbinas (de héliz) de querosenu, que son les que lo faen desapegar. Pero, una vegada nel aire, al precisar menos enerxía, vuela con un motor llétricu.

Skyhawk 172 La firma aeronáutica Cessna preve tener llista pa finales de 2011. L'avión de pequeñu valumbu va disponer solamente de dos asientos, pero entá asina s'envalora que sía unu de los más usaos por cuenta de la so paecencia con un modelu anterior, al que se-y incluyeron meyores.

El Superboeing Non tolos aviones ecolóxicos van ser llétricos. Este ye un prototipu supersónicu de Boeing que funciona con combustible d'altu rendimientu, y que ta siendo diseñáu en collaboración cola NASA. Amás en cuanto al mediu aereu plantégase otru hándicap a tener en cuenta. Na actualidá les innovaciones que se fixeron nos aviones acuten en demasía los vuelos comerciales. Ye dicir el mercáu se cerca. Na so gran mayoría son jets privaos de poques places que nun dexen el tresporte masivu de pasaxeros, poro, la problemática inicial de faer facedera una opción pocu contaminante al gran públicu, nesti casu, ye imposible, enagora.

El tresporte y la distribución de la enerxía per medios de tresporte causaron múltiples accidentes qu'afectaron gravemente a persones, instalaciones y mediu ambiente. El tresporte de la enerxía varia dependiendo del tipu d'enerxía a tresportar.

El tresporte del carbón: llevar a cabu principalmente per carretera y ferrocarril, y últimamente tase amontando'l tresporte fluvial.
El tresporte del petroleu: realízase mayoritariamente por oleoductos y petroleros, y al consumidor per mediu de camiones cisterna.
El tresporte de la enerxía llétrica: llevar a cabu al traviés de les redes llétriques, que distribúin la corriente dende les estaciones tresformadores primaries hasta'l consumidor y, dacuando, de forma inversa (V2G).

El mediu tamién causa impautos importantes sobre'l sistema enerxéticu; cabo destacar l'efectu de los terremotos, furacanes, nubes, variaciones sópites de temperatura, etc.

== Diseñu de redes de tresporte aldericáu}} Les redes diséñense considerando tres aspectos: la xeometría, la resistencia y la capacidá. Na práutica, el diseñu de tresporte centra los sos mires en tomar los diseños xeométricos y definir el so anchu, númberu de carriles, víes o diámetru. El so productu ye tomáu pol especialista en pavimentos, rieles, pontes o ductos y convertíu n'espesures de calzada, balastu, vigues o parés de tubería. L'inxenieru de tresporte ye tamién responsable de definir el funcionamientu del sistema considerando'l tiempu.

Nun tien de confundir se la complexidá del problema de tresporte col usu de teunoloxía avanzada. Seique'l problema más complexu del tresporte nel mundu nun sía'l de conxestiones vehiculares aldialogistica.net Archiváu 2011-11-23 en Wayback Machine tresporte de carga en Peru, sinón el del treslláu de pelegrinos de La Meca a Medina, con restricciones enormes de tiempu y loxística.

Métodos pal diseñu de redes de tresporte

Los principales métodos pal diseñu de redes inclúin el métodu de los cuatro etapes, l'usu de la teoría de coles, la simulación y los métodos que podríen llamase de coeficientes empíricos.

Métodu de cuatro etapes

Nesti métodu modelización de tresportecalcúlase xebradamente la "xeneración de viaxes", o númberu de persones o cantidá de carga que produz una área; la "distribución de viaxes" de viaxes, que dexa envalorar el númberu de viaxes o cantidá de carga ente cada zona d'orixe y destín; la "partición modal", esto ye, el cálculu del númberu de viaxes o cantidá de carga que van usar les distintes maneres de tresporte y la so conversión en númberu de vehículos; y, finalmente, la "asignación", o la definición de qué segmentos de la rede o rutes van utilizar los vehículos.

Esti procesu realízase utilizando la densidá y la llocalización de población o de carga actual pa verificar que los volúmenes previstos pol métodu tean acordies cola realidá. Finalmente, úsense les estimaciones de población futura pa recalcular el númberu de vehículos en cada arcu de la rede que se va usar pal diseñu. Utilízase principalmente pa la planeación de tresporte y ye esixíu por llei en munches zones urbanes.

Métodu de teoría de coles

Utiliza la estadística y ciertes asunciones sobre'l procesu de serviciu. Dexa envalorar, a partir de les tases de llegada de los veceros (yá sían vehículos o persones) y de la velocidá d'atención de cada canal de serviciu, el llargor de cola y el tiempu permediu d'atención. La tasa de llegada de los veceros tien d'analizase pa conocer, non solamente la so intensidá en númberu de veceros per hora, sinón la so distribución nel tiempu. Topóse, esperimentalmente, que la distribución de Poisson y les distribuciones xeométriques reflexen bien la llegada aleatoria de veceros y la llegada de veceros arrexuntaos, respeutivamente. Utilízase principalmente pa la estimación de númberu de casetes de peaxe, surtidores n'estaciones de combustible, puestos d'atención en puertos y aeropuertos y númberu de caxeros o llinies d'atención al veceru riquíes nun establecimientu. La teoría de coles basar en procesos estocásticos...

Métodos de simulación de tresporte

Esisten dos tipos principales de simulaciones n'ordenador utilizaes na inxeniería de tresporte: macrosimulaciones y microsimulaciones.

Les macrosimulaciones utilicen ecuaciones que reflexen parámetros xenerales de la corriente vehicular, como velocidá, densidá y caudal. Munches de les idees detrás d'estes ecuaciones tán tomaes del analís de fluxu de líquidos o gases o de rellaciones topaes empíricamente ente estes cantidaes y les sos derivaes.

Les segundes asemeyen cada vehículu o persona individualmente y faen usu d'ecuaciones que describen el comportamientu d'estos vehículos o persones cuando siguen a otru (ecuaciones de siguimientu vehicular) o cuando circulen ensin torgues.

Métodos de coeficientes

Utilicen ecuaciones de tipu teóricu pero, polo xeneral, parten de midíes qu'indiquen la capacidá d'una rede en condiciones ideales. Esta capacidá, de normal, va menguando a midida que la rede o circunstancies alloñar d'esi ideal.

Los métodos apurren coeficientes menores que la unidá, polos que se debe multiplicar la capacidá "ideal" de la rede p'atopar la capacidá nes condiciones daes.

Terminoloxía especializada

N'español hai que tener especial curiáu coles traducciones de términos n'inglés. Polo xeneral tiénense dos grandes problemes:

Les imprecisiones por traducciones lterales del inglés (ver tabla 1)
Los distintos términos que se tien pa un mesmu significáu.

*Tabla 1: Problemes de traducción de terminoloxía de tresporte*
Términu orixinal n'inglés	Traducción errónea	Traducción correuta
Transit	Tránsitu	Tresporte públicu
Signalized intersection	Interseición señalizada	Interseición semaforizada

Ver tamién

En rellación colos impautos ambientales:

En rellación cola locomoción animal

Referencies

Enllaces esternos

Colexu d'Inxenieros de Caminos
Esposición Medios de Tresporte, Muséu Nacional de Ciencia y Teunoloxía, Ministeriu d'Educación y Ciencia, España
http://www.rideal.net/archivos/FolletoMTT_DEF.pdf/ Archiváu 2009-05-20 en Wayback Machine Manual pa la planificación, financiamientu ya implantación de sistemes de tresporte urbanu
The IPTS Report: La importancia del tresporte pal sector manufacturero: el so papel na axenda de la sostenibilidá Archiváu 2008-06-15 en Wayback Machine, Institutu de Prospectiva Teunolóxica (IPTS), Centru Común d'Investigación de la Comisión Europea
Transport and its infrastructure Archiváu 2008-07-18 en Wayback Machine, IPCC 4 assessment-report (n'inglés).
Llei 16/1987, de 30 de xunetu, d'Ordenación de los Tresportes Terrestres (LOTT) Y Reglamentu.