La Trimurti (en sánscritu: ‘trés formes’) ye un términu sánscritu que fai referencia a tres dioses principales de la mitoloxía hinduista:
- Brahmá, el dios de cuatro cabeces ―que nun se debe confundir col Brahman (la divinidá impersonal)― que s'ocupa de crear l'universu;
- Visnú, el dios de cuatro brazos, y
- Shiva, el dios selvaxe que destrúi l'universu nel fin del mundu.
Estos dioses representen respeutivamente los ciclos de creación, caltenimientu y destrucción del universu.
- trimūrti, nel sistema AITS (alfabetu internacional pa la treslliteración del sánscritu).
- त्रिमूर्ति, n'escritura devanágari del sánscritu.
- Pronunciación:
- /trímurti/ en sánscritu[1] o bien
- /trimúrti/ en dellos idiomes modernos de la India (como'l bengalí, l'hindi, el maratí o'l palí).
- Etimoloxía: ‘tres cuerpos’, siendo tri: ‘trés’, y murti: ‘cuerpu sólidu, corporificación, manifestación, encarnación, personificación’.[1]
Les primeres apaiciones de la pallabra trimurti atopar nel Kumara-sambhava (2.4), nel
Chatur-varga-chintámani (11.547) de Jemadri, y nel
escoliasta[2] del Caña-tapanía-upanishad (16).[1]
La trimurti conocida anguaño (de Brahma, Visnú y Shiva) ye la puránica, llamada asina porque se presentó nos Puranes (testos escritos a lo llargo del I mileniu d. C.).
Sicasí na mitoloxía védica (anterior a la hinduista) esos trés dioses nun esistíen o nun teníen nenguna importancia: nel Rig-veda (el primer testu de la India, de mediaos del II mileniu e.C.) nomar a otru tríu de dioses principales, anque nun recibíen el nome de «trimurti»:
Sicasí'l Nirukta (7.5), d'Iaska, preséntase otru tríu de dioses principales del Rig-veda:
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 Vease la entrada –mūrti, que s'atopa nel renglón 22 de la primer columna de la páx. 460 nel Sanskrit-English Dictionary del sanscritólogo británicu Monier Monier-Williams (1819-1899).
- ↑ Nel marcu de la lliteratura clásica o antigua, llámase escoliasta ―anotador, intérprete, parafraseador― a un comentador (xeneralmente anónimu) de los escolios (notes o curtios comentarios gramaticales, críticos o esplicativos, yá fueren orixinales o estractos de comentarios esistentes, que s'ensertaben nos márxenes del manuscritu d'un autor antiguu como glosa sucinta).
Vease l'artículu «escoliasta», nel Diccionario de la lengua española de la Real Academia Española. Provién del llatín scholiastés [skoliastés], y esti del griegu σχολιαστής. [sjoliastés]. Significa ‘persona que escolia’.
Escoliar ye un verbu transitivu que significa ‘poner escolios a una obra o escritu’.