Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
Vampiru | ||
---|---|---|
Información | ||
[editar datos en Wikidata] |
Un vampiru ye, na cultura popular de dellos países, una criatura que s'alimenta de sangre de seres vivos pa caltenese activu. Piénsase que la bas de la mayoría de les idees sobro los vampiros na cultura popular, vienen del llibru Drácula de Bram Stoker, y les películes de cine basaes nél, como Nosferatu y Bram Stoker's Dracula. Dellos estudiosos del vampirismu suxirieron qu'estes lleendes tán rellacionaes dafechu o en parte con casos de patoloxíes reales como la rabia o la porfiria. Xunto col home llobu, el vampiru pue que seya'l ser sobrenatural más famosu de la cultura popolar alemana.
La pallabra "vampiru" vien de les llingües eslaves (del alemán vampir, que deriva del polacu vieyu vaper y ésti a un tiempu del eslavu arcaicu oper; con raigaños indoeuropeos paralelos nel turcu y nel persa). Significa a un tiempu "ser esnalador", "beber o chupar" y "llobu", amás de facer referencia a una clas d'esperteyu. Durante la espansión del Romanticismu n'Europa, la principal reaición al periodu anterior d'Ilustración enciclopédica y racionalista, el vampiru devieno una temática común y dio'l pasu de la lleenda oral a los castiellos elegantes.
Otros nomes colos que se lu conoz son vurdalak (rusu), vrolok (eslovacu), strigoï o strigoiul (rumanu), bukolako o vukodlak (serbiu), upiro (polacu), nosferatu (del griegu nosophoro (νοσοφορος), portador d'enfermedá) y vampyrus (llatín).
Magar que la descripción d'estes criatures cambie d'un autor a otru, hai delles en común:
El vampiro ye un ser poderosu, igual de fuerte que venti homes, d'una virilidá estraordinaria y mui sensual. Proyeuta solombra magar que se mueven a voluntá y non na aición que fai. Por mor del so consumu de sangre, permanez xoven entenramente y ye'l señor de los esperteyos y les políes, el llobu, la rata, el raposu y la curuxa. Ye quien a tresformase nuna ñube de polvu o vapor, esguila peles muries cola facilidá d'un inseutu y, a lo menos en parte, ye quien a controlar la furia de los elementos. En Drácula afírmase tamién que namái que pue entrar nun edificiu si lu inviten enantes -un inñegable simbolismu sexual- y que tien que dormir nun ataúd nel qu'heba daqué de la so tierra natal Da-y noxu la flor del ayu (una flor pequeña y violeta que tien esi golor carauterísticu, y non lo que comemos, que nun tien golor hasta que lo cortamos) y moléstalu la lluz del día, pero nun lu daña especialmente. La suposición de que la lluz del sol manca o mata a los vampiros ye un mitu de los últimos sesenta años.
Suel considerase que les armes (bales, dagues, espades, proyeutiles) fabricaes en plata puro puen mancalu, pero non les más comunes de plomu o aceru. Hai, per contra, opiniones estremaes sobro la utilidá del fueu pa destruyir a un vampiru, inda cuando'l fueu vien d'armes modernes d'alta enerxía. No que se refier al crucifixu y l'augua bendito, ye daqué que Stoker sintióse obligáu a incluyir na so novela por mor del calter fanáticu-relixosu de la sociedá del so tiempu, pero nun sembla que tengan más fuercia que la del simbolismu. Esto ye que, si'l vampiru yera cristianu en vida, pue espantase énte esos símbolos, pero si nun lo yera, nun valdrán de nada. Colos vampiros más vueyos, que ñacieron milenios enantes de l'apaición del cristianismu, la cruz y l'augua bendito nun diben ser más que curiosidaes ensin poder dalu.
Magar qu'esisten lleendes en toles civilizaciones de l'Antigüedá, dende Exiptu a Sumeria, la primera referencia histórica del vampiru alcuéntrase na obra d'Lluciu Apuleyu, un escritor y filósofu romanu, que vivió ente los años 125 y 180. La so novela De Asino Aureo cuenta la hestoria de dos hermanes maliñes, Meroe y Panthia, que bebieron el sangre d'un tal Sócrates (denguna rellación col filósofu griegu). Les hermanes zerraron les firíes de Sócrates con una esponxa para qu'ésti nun se decatare de la perda de sangre, pero cuando al día siguiente foi a inclinase pa beber augua, la esponxa cayó al augua y perdió asina la cabera gota de vida.
El vampiru como muertu viviente bebedor de sangre conocíase yá nes leendes de dellos países. Como, en dellos rellatos n'Inglaterra y Dinamarca nel sieglu XII que falen de seres asemeyaos. Col tiempu, y especialmente por mor de les novedaes qu'aportaba'l nomáu Sieglu de les Lluces, au vívese'l trunfu de la razón y el desprestixu de les supersticiones, desapaecieron adulces. Magar que más sero surdió una de les persones que fizo más pa restablecer estes creencies nel vampirismu, magar que'l so propísitu nun yera otru que'l de refugar la so esistencia: el cura benedictín Dom Augustin Calmet (1672-1757). Calmet vulgarizó nel sieglu XVIII les lleendes y fábules de Centroeuropa sobro los vampiros, esponiendo na so obra Tratáu sobro los vampiros (1746) les hestories d'estos seres nes tierres d'Austria, Hungría, Polonia, Serbia, Moravia, Silesia y Prusia, anque tamién recoyó casos de llugares tan llonxanos como Perú, Llaponia o Inglaterra.
Hebo tamién lleendes de vampiros n'Asturies, como amuesen les guaxes nel Asturies, en Galicia coles meigas chuchonas teniendo nos dos casos namái qu'un canil pa quita-yos el sangre a les sos víctimes, sobremanera neños.