Xerónimu d'Estridón | |||
---|---|---|---|
| |||
Vida | |||
Nacimientu | Estridón (es) y Dalmacia[1], circa 345[2] | ||
Nacionalidá | Antigua Roma | ||
Muerte | Belén[1], 30 de setiembre de 420 (74/75 años) | ||
Sepultura | Belén | ||
Familia | |||
Casáu con | ensin valor | ||
Estudios | |||
Llingües falaes |
llatín[3] griegu antiguu hebréu bíblicu | ||
Alumnu de |
Evagrio Póntico (es) Elio Donato Apolinar de Laodicea (es) | ||
Profesor de | Asterio de Ansedunum (es) | ||
Oficiu | clérigu, teólogu, historiador, apoloxeta, traductor de la Biblia, anacoreta, poeta, escritor, biblista, traductor | ||
Trabayos destacaos |
Vulgata De viris illustribus (es) Chronicon (en) | ||
Influyencies | monacato (es) | ||
Santoral | |||
30 de setiembre, 15 de xunu, 30 de setiembre y 30 de setiembre | |||
Creencies | |||
Relixón | cristianismu | ||
Eusebio Hierónimo de Estridón[4] o Jerónimo de Estridón (Estridón, Dalmacia, c. 340 – Belén, 30 de setiembre de 420), san Jerónimo pa los católicos y ortodoxos (llatín: Eusebius Sophronius Hieronymus; griegu: Εὐσέβιος Σωφρόνιος Ἱερώνυμος), tradució la Biblia del griegu y l'hebréu al llatín. Ye consideráu Padre de la Ilesia, unu de los cuatro grandes Padres Llatinos. La traducción al llatín de la Biblia fecha per San Jerónimo, llamada la Vulgata (de vulgata editio, 'edición pal pueblu'), foi, hasta la promulgación de la Neovulgata, en 1979, el testu bíblicu oficial de la Ilesia católica romana.
San Jerónimo foi un célebre estudiosu del llatín nuna dómina na qu'eso implicaba apoderar el griegu. Sabía daqué d'hebréu cuando empezó'l so proyeutu de traducción, pero camudar a Belén pa perfeccionar les sos conocencies del idioma. Empezó la traducción nel añu 382 corrixendo la versión llatina esistente del Nuevu Testamentu. Aproximao nel añu 390 pasó al Antiguu Testamentu n'hebréu. Completó la so obra nel añu 405. Si Agustín d'Hipona merez ser llamáu'l padre de la teoloxía llatina, Jerónimo ser de la exéxesis bíblica. Coles sos obres, resultantes de la so notable erudición, exerció un influxu duraderu na forma de traducción ya interpretación de les Sagraes Escritures y nel usu del llatín como mediu de comunicación na historia de la Ilesia.
Ye consideráu como un santu pola Ilesia católica, la Ilesia ortodoxa, la Ilesia luterana y la Ilesia anglicana.
Nació en Estridón (oppidum, yá destruyíu polos godos en 392, asitiáu na frontera de Dalmacia y Panonia) ente l'añu 331 y el 347, según distintos autores. San Jerónimo, que'l so nome significa 'el que tien un nome sagráu', consagró tola so vida al estudiu de les Sagraes Escritures y ye consideráu unu de los meyores, si non el meyor, nesti oficiu.
En Roma estudió llatín so la direición del más grande gramáticu en llingua llatina del so tiempu, Elio Donato, que yera paganu. El santu aportó a un gran llatinista y bien bon conocedor del griegu y d'otros idiomes, pero yera daquella bien pocu conocedor de los llibros espirituales y relixosos. Pasaba hores y díes lleendo y aprendiendo de memoria a los grandes autores llatinos, Cicerón (quien foi'l so principal modelu que'l so estilu asonsañó), Virxiliu, Horacio, Tácito y Quintilianu, y a los autores griegos Homero, y Platón, pero casi nunca dedicaba tiempu a la llectura espiritual.
Jerónimo dispunxo dise al desiertu a faer penitencia polos sos pecaos (especialmente pola so sensualidá que yera bien fuerte, pol so tarrecible mal xeniu y el so gran arguyu). Anque ellí rezaba enforma, ayunaba, y pasaba nueches ensin dormir, nun consiguió la paz, afayando que la so misión nun yera vivir na soledá.
De regresu a la ciudá, los obispos d'Italia xunto col Papa nomaron secretariu a San Ambrosio, pero esti cayó enfermu, y decidieron nomar a Jerónimo, cargu que desempeñó con muncha eficiencia. Viendo les sos dotes y conocencies, el papa Dámaso I nomar el so secretariu, y encargó-y redactar les cartes que'l Pontífiz unviaba. Más tarde designar pa faer la escoyeta de la Biblia y traducila. Les traducciones de la Biblia qu'esistíen nesi tiempu (llamaes anguaño Vetus Llatina) teníen munches imperfecciones de llinguaxe y delles imprecisiones o traducciones non bien exactes. Jerónimo, qu'escribía con gran elegancia'l llatín, tradució a esti idioma tou la Biblia, na traducción llamada Vulgata (llit. 'la d'usu común').
Mientres la so estancia en Roma, Jerónimo ofició de guía espiritual d'un grupu de muyeres pertenecientes a l'aristocracia romana, ente quien se cuntaben les vilbes Marcela y Paula de Roma (ésta última, madre de la nueva Eustoquio a quien Jerónimo dirixó una de les sos más famoses epístoles, sobre la tema de la virxinidá). Empecipiar nel estudiu y meditación de la Sagrada Escritura y nel camín de la perfeición evanxélica qu'incluyía l'abandonu de les vanidaes del mundu y el desenvolvimientu d'obres de caridá. Esi centru d'espiritualidá allugar nun palaciu del monte Aventino, onde moraba Marcela cola so fía Asella. La direición espiritual de muyeres valió-y a Jerónimo crítiques de parte del cleru romanu llegando, inclusive, al bilordiu y al llevantu. Sicasí, Paladiu afirma que'l venceyu con Paula de Roma foi-y a Jerónimo d'utilidá nos sos trabayos bíblicos, pos el so padre enseñára-y el griegu y había aprendíu suficiente hebréu en Palestina como pa cantar los salmos na llingua orixinal. Ye un fechu que bona parte del epistolariu de Jerónimo dirixir a distintos miembros d'esi grupu, [5] al cual xuniríase más tarde Fabiola de Roma, una nueva divorciada y vuelta casar que se convertiría nuna de les grandes siguidores de Jerónimo. Dellos miembros d'esti grupu, incluyíes Paula y Fabiola, tamién acompañaron a Jerónimo en distintos momentos mientres la so estancia en Belén.
Nel Conceyu de Roma de 382, el papa san Dámaso I expedió un decretu conocíu como «Decretu de Dámaso», que contenía una llista de los llibros canónicos del Antiguu y del Nuevu Testamentu. Pidió-y a San Jerónimo utilizar esti canon y escribir una nueva traducción de la Biblia qu'incluyera un Antiguu Testamentu de 46 llibros, que taben toos na Septuaginta, y el Nuevu Testamentu colos sos 27 llibros.
Alredor de los 40 años, Jerónimo foi ordenáu sacerdote. Pero los sos altos cargos en Roma y la durez cola cual correxía ciertos defectos de l'alta clase social traxéron-y envidies y sintiéndose incomprendido y hasta echáu llevantos en Roma, onde nun aceptaben la so manera enérxica de correición, dispunxo alloñar d'ende pa siempres y foise a Tierra Santa.
Los sos postreros 35 años pasar nun covarón, xunto a la cueva de Belén. Dicha cueva alcuéntrase anguaño nel foso de la Ilesia de Santa Catalina en Belén. Delles de les riques matrones romanes qu'él convirtiera coles sos predicaciones y conseyos, vendieron los sos bienes y fuéronse tamién a Belén a siguir so la so direición espiritual. Col dineru d'esi señores construyó naquella ciudá un conventu pa homes y trés pa muyeres, y una casa p'atender a los que llegaben de toes partes del mundu a visitar el sitiu onde nació Xesús.
Con terrible enerxía escribía contra les distintes herejíes. La Ilesia Católica reconoció siempres a San Jerónimo como un home escoyíu por Dios pa esplicar y faer entender meyor la Biblia, polo que foi nomáu patronu de tolos que nel mundu dedicar a faer entender la Biblia; por estensión, considerar el santu patronu de los traductores.
Morrió'l 30 de setiembre del añu 420, a los 80 años. N'el so alcordanza celebra'l Día internacional de la Traducción.
Ente les sos obres más conocíes atopamos les sos cartes y los sos famosos comentarios bíblicos. A Jerónimo débese tamién la primer historia de la lliteratura cristiana: los Varones pernomaos (De viris illustribus), que foi siguida por Genadio de Marsella.[6]
Ente les sos obres d'orixe apologético pueden mentase:
La Perpetua Virxinidá de María, el so Carta pa Pamachio en contra de Juan de Xerusalén, el Diálogu contra los Luciferianos, Contra Joviniano, Contra Vigilantio, Contra Pelagiano y otres.
En Contra Joviniano, Jerónimo escribe:
El prestar pola carne yera desconocíu hasta'l diluviu universal; pero dende'l diluviu hánsenos embutíu les fibres y los zusmios fedióndigos de la carne animal… Xesucristo qu'apaeció cuando se cumplió'l tiempu, volvió xunir el final col principiu, de manera que yá nun nos ta dexáu comer más carne (...) Y por eso dígovos, si queréis ser perfectos, entós ye conveniente nun comer carne. (Adversus Jovinianum 1,18 y 2,6)
La postura de Jerónimo sobre les rellaciones físiques ente home y muyer ye de refuga total y absolutu. Esti tipu de placeres considérense pecaminosos ya ilícitos inclusive ente esposa y maríu dientro del matrimoniu: “L'home prudente tien d'amar a la so esposa con fría determinación, non con templáu deséu (…) Namás inmundo qu'amar a la to esposa como si fuera'l to amante”.
Los atributos colos que suel representase a esti santu son: Sombreru y ropa de cardenal (de color coloráu), un lleón y, en menor midida, una cruz, una calavera (la cual remite al tópicu del memento mori), llibros y materiales pa escribir. El motivu pol cual represéntase-y con un lleón ye porque, según dizse, atopábase San Jerónimo meditando a les veres del ríu Xordán, cuando vio un lleón que s'abasnar escontra él con una pata trevesada por una enorme escayu. San Jerónimo socorrió a la fiera y curó-y la pata por completu. L'animal, estimosu, nun quixo dixebrase enxamás del so bienhechor. Cuando morrió San Jerónimo, el lleón chóse sobre la so tumba y dexóse morrer de fame. Pero ye una lleenda atribuyida por error, en realidá pertenez-y a San Gerásimo, eremita. La paecencia nos nomes indució al error.[7]
Hai dos iconografíes clásiques pa la representación de san Jerónimo: la primera presentar escribiendo nel so gabinete, como apaez nel cuadru de Domenico Ghirlandaio pa la ilesia de Ognissanti en Florencia, con toa seguridá preparando la so traducción llatina de la Biblia. La segunda amosar sometiéndose a mortificación como penitencia, lo que da a los artistes la oportunidá de reflexar un desnudu masculín parcial, pos apaez como un eremita nel covarón del desiertu, xeneralmente acompañáu por un lleón, como puede trate n'el cuadru de Leonardo y nel San Jerónimo n'oración d'El Bosco. Acompañáu de les santes Paula y Eustoquia foi representáu por Andrea del Castagno (en Trinidá con santos) y por Zurbarán.