Abaza dili

Abazin dili
Orijinal adı Абаза Бызшва
Ölkələr Rusiya, Türkiyə
Region Qaraçay-Çerkesiya
Rəsmi status Qaraçay-Çerkesiya
Danışanların ümumi sayı təx. 50 min
Təsnifatı
Kateqoriya Avrasiya dilləri
Qafqaz dilləri[d]
Şimal Qafqaz dilləri[vd]
Abxaz-adıq dilləri
Abkhaz-Abaza[vd]
Abazin dili
Yazı kiril əlifbası
Dil kodları
QOST 7.75–97 aba аба 005
ISO 639-1 —
ISO 639-2 —
ISO 639-3 abq
Dilin strukturlarının dünya atlası abz
Atlas of the World’s Languages in Danger 1077
Ethnologue abq
ELCat 1415
IETF abq
Glottolog abaz1241

Abaza dili — abazaların dili. Abxaz-adıq dillərindən biridir. Əsasən Qaraçay-Çərkəzdə yayılmışdır. Bu dildə 30 mindən çox adam danışır. İki əsas dialektə bölünür: tapanta və aşxaraua (şkaraua). 1932–33-cü illərdə latın qrafikası əsasında yazısı hazırlanmışdır. 1938-ci ildən isə kiril əlifbasına keçmişdir.

Orfoqrafiya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1938-ci ildən bəri abaza dilində aşağıda göstərilən kiril əlifbasından istifadə eolunur.[1][2]


А а
[a] 		Б б
/b/ 		В в
/v/ 		Г г
/ɡ/ 		Гв гв
/ɡʷ/ 		Гъ гъ
/ʁ/ 		Гъв гъв
/ʁʷ/ 		Гъь гъь
/ʁʲ/
Гь гь
/ɡʲ/ 		ГӀ гӀ
/ʕ/ 		ГӀв гӀв
/ʕʷ/ 		Д д
/d/ 		Дж дж
/d͡ʒ/ 		Джв джв
/d͡ʒʷ/ 		Джь джь
/d͡ʑ/ 		Дз дз
/d͡z/
Е е
[e] 		Ё ё
[jo] 		Ж ж
/ʒ/ 		Жв жв
/ʒʷ/ 		Жь жь
/ʑ/ 		З з
/z/ 		И и
[i] 		Й й
/j/
К к
/k/ 		Кв кв
/kʷ/ 		Къ къ
/qʼ/ 		Къв къв
/qʷʼ/ 		Къь къь
/qʲʼ/ 		Кь кь
/kʲ/ 		КӀ кӀ
/kʼ/ 		КӀв кӀв
/kʷʼ/
КӀь кӀь
/kʲʼ/ 		Л л
/l/ 		Ль ль
/ɮ/ 		ЛӀ лӀ
/ɬʼ/ 		М м
/m/ 		Н н
/n/ 		О о
[o] 		П п
/p/
ПӀ пӀ
/pʼ/ 		Р р
/r/ 		С с
/s/ 		Т т
/t/ 		Тл тл
/ɬ/ 		Тш тш
/t͡ʃ/ 		ТӀ тӀ
/tʼ/ 		У у
/w/, [u]
Ф ф
/f/ 		ФӀ фӀ
/fʼ/ 		Х х
/χ/ 		Хв хв
/χʷ/ 		Хъ хъ
/q/ 		Хъв хъв
/qʷ/ 		Хь хь
/χʲ/ 		ХӀ хӀ
/ħ/
ХӀв хӀв
/ħʷ/ 		Ц ц
/t͡s/ 		ЦӀ цӀ
/t͡sʼ/ 		Ч ч
/t͡ɕ/ 		Чв чв
/t͡ʃʷ/ 		ЧӀ чӀ
/t͡ɕʼ/ 		ЧӀв чӀв
/t͡ʃʷʼ/ 		Ш ш
/ʃ/
Шв шв
/ʃʷ/ 		ШӀ шӀ
/t͡ʃʼ/ 		Щ щ
/ɕ/ 		Ъ ъ
/ʔ/ 		Ы ы
[ə] 		Э э
[e] 		Ю ю
[ju] 		Я я
[ja]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Abaza (Place Names Database, Institute of the Estonian Language)" (PDF). 2016-10-04 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-03-16.
  2. ↑ "Abaza alphabet, pronunciation and language (Omniglot)". 2017-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-03-16.